راه های مقابله با آتشک

آتشک

آتشک از بیماری های بسیار خطرناک درختان گلابی، سیب و به محسوب می‌گردد. خسارت این بیماری قابل قیاس با هیج یک از بیماری های درختان میوه دانه دار نبوده و خسارات وارده بر محصولات باغی در بعضی از سال‌ها غیر قابل جبران می‌باشد.

علائم بیماری آتشک

بیماری معمولی روی گل‌ها در اوایل فصل بهار ظاهر می‌شود. ابتدا حالت آب سوخته پیدا کرده و کمی بعد پژمرده و قهوه ای رنگ می‌شوند. سپس علائم بیماری در اطراف جام گل، روی برگ ها و نوک شاخه های جوان ظاهر می شود.

با توسعه بیماری، شاخه های بیمار به سرعت پژمرده و به دلیل سوختگی و خمیدگی بیش از حد قسمت های انتهایی شاخه حالتی شبیه به عصا پیدا می‌کند.

باغ حالت آتش گرفتگی و سوختگی به خود می‌گیرد زیرا انبوه برگ های چروکیده و قهوه ای در لابه لای برگ ها، شاخه ها و میوه های سالم درختان پراکنده اند.

در صورت کنترل نشدن بیماری در این لحظه باکتری به سرعت از شاخه های جوان آلوده به سمت شاخه های بزرگ رفته و تا حد تنه اصلی درخت نفوذ پیدا می‌کند. سرعت حرکت باکتری در شاخه های آلوده ۳ سانتی متر در روز می‌باشد و با نفوذ باکتری به شاخه های بزرگ و تنه اصلی، شانکر ایجاد می‌شود.

نحوه انتشار و چرخه زیستی باکتری

• بصورت تراوشات چسبندگی در سطح شاخه ها
• به شکل شانکر ها یا پوست مردگی های زمستانه روی شاخه های بزرگ
• به حالت انگلی و غیر بیماری زا در سطح و درون اندام های مختلف گیاهان میزبان
• فاز بهاره، همزمان با آلودگی های اولیه در مرحله شکوفه دهی و بلایت شکوفه
• فاز زمستانه، همزمان با آلودگی های ثانویه و پیدایش شانکرها که از اواخر فصل تابستان و اوایل پاییز تا پایان فصل زمستان ادامه دارد.
• باکتری در اطراف شانکرها زمستان گذرانی می‌کند.
• با شروع فصل بهار و مساعد شدن آب و هوا، شانکرها و توده های باکتریایی مجتمع در داخل شانکرها با جذب آب فعال تر می‌شوند و به دلیل افزایش حجم زیر پوست شانکر ها، مقداری از سلول های باکتریایی بصورت تراوشات چسبناک از منافذ پوست به بیرون نشت پیدا می‌کند.
• تغذیه یا تماس حشرات، پرندگان، باد، باران، و انسان با این تراوشات مملو از باکتری و انتقال آن به سطح شکوفه ها و شاخه های جوان باعث گسترش سریع بیماری می‌شود.
• کلاله گل، گرده دان پرچم و شهد دان گل به عنوان حساس ترین، مهم ترین و طبیعی ترین محل ها برای نفوذ و تکثیر باکتری هستند
• این باکتری به آسانی می‌تواند از طریق زخم های فیزیکی ناشی از شکسته شدن شاخه ها، ریزش گلبرگ ها، هرس شاخه های زائد و غیره در بافت درختان میوه وارد شده و در کمترین زمان درختان را بیمار سازد.

شرایط مطلوب برای شدت آلودگی ها و توسعه بیماری

خطر بروز و طغیان بیماری هنگامی است که درجه حرارت روز ها از حدود ۱۸ تا ۲۰ سانتی گراد و رطوبت نسبی محیط از ۶۰% فراتر برود.

پیشگیری از بیماری آتشک

1. با مدیریت و پیگیری دستور العمل کارشناسان حفظ نباتات و رعایت بهداشت کامل باغ ها، از ورود باکتری جلوگیری شده و با کنترل به موقع، بیماری در منطقه شیوع پیدا نکند.
2. از کاشت توام چندین گیاه میزبان باکتری مانند سیب، به و گلابی در یک باغ خودداری شود.
3. از کاشت درختان بسیار حساس به این باکتری چون به و زالزالک به عنوان بادشکن در اطراف باغ ها خودداری و به جای آنها از درختان غیر مثمر استفاده شود.
4. به تدریج انواع مقاوم به این بیماری جایگزین انواع حساس شود.
5. مصرف کود های ازته به حداقل برسد.
6. حساسیت به بیماری آتشک در خاک های اسیدی بیشتر است، توصیه می‌شود pH خاک‌ها در باغ های جدید قبل از کاشت نهال ها با افزودن آهک کنترل و تنظیم شود.

راه های کنترل بیماری آتشک

هرس

• عملیات هرس تا حد امکان در فصل زمستان انجام گیرد.
• با بازدید نهال ها، سرشاخه‌های درختان و گیاهان زینتی میزبان چون رز، سعی شود بیماری در آلودگی های اولیه کشف و ریشه کن شود.
• به محض مشاهده علائم اولیه بیماری شاخه های آلوده درختان بیمار به سرعت هرس و سمپاشی شوند.
• از عملیات هرس در روز های بارانی و مرطوب جدا خودداری شود.
• هرس های صحیح بسته به میزان و شرایط آلودگی بین ۱۵ تا ۳۰ سانتی متر از محل مشاهده علائم ظاهری بیماری الزامی است.
• حتما با هر عمل هرس روی شاخه های آلوده درختان بیمار، ابزار های هرس چون قیچی، چاقو یا اره باغبانی کاملا ضد عفونی شوند.
• برای ضد عفونی ابزار هرس ارزان ترین و دسترس ترین محلول ضد عفونی کننده مایع وایتکس ۱۰% (آب ژوال) یا الکل می‌باشد.
• از آنجایی که شاخه های هرس شده منبع مهم آلودگی هستند، لازم است این شاخه ها فورا با احتیاط در گوشه یا خارج باغ جمع آوری و سوزانده شوند
• در صورتی که شدت آلودگی برخی از درختان به قدری باشد که آلودگی به صورت شانکر یا پوست مردگی به تنه اصلی رسیده باشد، باید آنها را حذف و بطور کامل سوزانده شوند
• شکوفه های ثانویه درختان حذف گردند.
• جهت جلوگیری از زمستان از گذرانی باکتری در محل پوست مردگی ها یا شانکر ها باید این محل‌ها دقیقا روی درخت آلوده شناسایی، حذف و تیمار شوند.

مبارزه شیمیایی

• موفقیت عملیات هرس مرهون سمپاشی بلافاصله درختان هرس شده با بردوفیکس است، همچنین بعد از شرایط نامساعد جوی که احتمال شکستگی های زیاد شاخه ها وجود داشته باشد سمپاشی تکرار شود.
• قبل از گلدهی، یک نوبت سمپاشی در زمان متورم شدن جوانه ها با بردوفیکس ۱% توصیه می‌شود.
• در زمان گلدهی ۳ بار سمپاشی با بردوفیکس ۰٫۲% انجام شود. نوبت اول در زمان باز شدن ۵% شکوفه ها، نوبت دوم در زمان باز شدن کامل ۵۰% شکوفه ها و نوبت سوم در زمان باز شدن کامل شکوفه ها
• بعد از دوره گلدهی ۳ بار سمپاشی با بردوفیکس ۰٫۵% و با فاصله زمانی ۷ تا ۱۲ روز سطح درختان باغ انجام گیرد.