آفات مهم درختان هلو و شلیل
در این مقاله آفات درخت هلو و شلیل آشنا می‌شوید و راه‌های کنترل و ازبین بردن آفات را یاد می‌گیرید.
مقدمه
هلو و شلیل از جمله درختان هسته داری هستند که دارای عمر اقتصادی پایین‌تری نسبت به سایر درختان میوه اند. این درختان به طور عمده در بسیاری از باغات میوه در سراسر ایران کشت و برداشت می‌شوند. این میوه‌ها همچنین میزبان بسیار مناسبی برای آفات و بیماری‌های گوناگون به شمار می‌روند.
آفات مستقر بر روی هلو و شلیل می‌توانند به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم روی این درختان ایجاد خسارت کنند. در خسارت مستقیم، این آفات با تغذیه از اندام‌های مختلف گیاه ایجاد خسارت کرده، درحالی‌که در روش غیرمستقیم این خسارت با عاملی دیگر غیر از حشره ایجاد شده و حشرات تنها نقش ناقل عامل خسارت‌زا را بازی می‌کنند. در این مقاله به معرفی مهم‌ترین و خسارت‌زا‌ترین آفات هلو و شلیل در ایران خواهیم پرداخت.
فهرست محتوا این مقاله
آفت شته
شته‌ها معمولاً آفات بسیار خطرناکی نیستند و در اغلب باغات و روی گیاهان مختلف دیده می‌شوند. اما در خصوص هلو و شلیل این آفت خطرناک‌تر ظاهر شده و باعث کاهش شدید عملکرد درختان می‌شود. شته سبز هلو با نام علمی Myzus persica به‌عنوان مهم‌ترین این آفات می‌تواند به‌سرعت جمعیت خود را افزایش داده و با تغذیه از شیره گیاهی و سلولی سبب هدر رفت مواد فتوسنتزی گیاه شود.
در اثر تغذیه این آفت اختلال فیزیولوژیکی در سلول‌ها و بافت‌های برگ ایجاد شده و برگ به حالت لوله‌ای درمی‌آید که در داخل آن کلونی‌های حشره یافت می‌شود. این تغییر شکل باعث می‌شود تا خسارت دوم آفت به گیاه که همان کاهش سطح فتوسنتزکننده گیاه است حادث شود. این آفت با تولید ماده‌ای شیرین و چسبناک به نام عسلک که در واقع ماده دفعی شته است، باعث ایجاد لایه‌ای چسبنده روی اندام‌های گیاهی شده که خود می‌تواند سبب جذب گردوخاک و حتی رشد پاتوژن‌های ثانویه نظیر قارچ‌ها شود.
جنبه خسارت‌زای دیگری که از این آفت‌دیده می‌شود، انتقال برخی ویروس‌های گیاهی به‌خصوص ویروس‌های مولد موزائیک‌های برگی است. شته سبز غالباً از برگ‌های تازه ایجاد شده تغذیه می‌کند اما می‌تواند به سرشاخه‌های جوان و دمگل نیز حمله‌ور شود. زمستان‌گذرانی این دسته از شته‌ها بیشتر به‌صورت تخم‌بر روی شاخسار درخت و یا در بقایای گیاهی است.
شته سیاه نیز با نام علمی Brachycaudus persicaecola می‌تواند خساراتی مشابه شته سبز ایجاد نماید با این تفاوت که این خسارت می‌تواند باعث بدشکلی ساقه نیز بشود. زمستان‌گذرانی این حشره نیز به شکل حشره بالغ‌بر روی ریشه‌های درخت است.
سمپاشی زمستانه با ترکیبات روغنی و سم اتیون می‌تواند در کاهش جمعیت این آفات در بهار کارگشا باشد. در داخل فصل نیز سموم سیستمیک نظیر آبامکتین، دی کلرووس، ایمیداکلوپراید، استامی پراید و نیز سم پریمیکارب درصورتی‌که به‌صورت تناوبی مصرف شوند می‌توانند باعث کاهش جمعیت کلونی‌های این آفت شوند.
آفت شپشک‌ها و سپرداران
این دسته از آفات نیز همانند شته‌ها مکنده بوده و با تغذیه از شیره سلولی و گیاهی سبب ایجاد ضعف عمومی در گیاه و کاهش عملکرد آنها می‌شوند. گونه‌های مختلف شپشک‌ها و سپرداران می‌توانند به هلو و شلیل حمله‌ور شوند، این آفات گرچه اختصاصی درختان هلو و شلیل نیستند اما می‌توانند خسارات سنگینی به آنها وارد کنند.
ایجاد زوال و ضعف کلی‌در درختان آلوده از جمله مشخصات بارز این آفات در درختان هلو و شلیل است. هر دو این آفات سرعت رشد و نمو بالایی داشته و به‌راحتی در باغات گسترش می‌یابند. سپرداران از نظر ساختاری متفاوت با شپشک‌ها هستند و دارای یک اندام سخت کوتیکولی بر سطح خارجی بدن خود هستند.
این اندام سپر مانند به این حشرات کمک می‌کند تا از گزند شرایط محیطی، شکارگرها و همچنین سموم شیمیایی درامان بمانند. زمستان‌گذرانی این آفات به‌صورت تخم و یا حشره بالغ در پوسته درختان، بقایای گیاهی و یا در زیر سپرها است. با توجه به نحوه زمستان‌گذرانی این آفات می‌توان نتیجه گرفت که انجام سمپاشی زمستانه با روغن امولسیون شونده و سمومی نظیر اتیون می‌تواند بهترین و امن‌ترین نتیجه را در کاهش جمعیت این آفات داشته باشد.
کاهش مصرف کودهای نیتروژن‌دار و نیز مدیریت جمعیت در فصل رویش با رصد دائمی سرشاخه‌ها می‌تواند باعث کاهش آلودگی ایجاد شده توسط این آفات شود. سموم اتیون، مالاتیون، دیازینون و ایمیداکلوپراید از جمله سمومی هستند که به همراه صابون محلول‌پاشی می‌توانند جمعیت آفت را در فصل رویش کنترل کنند.
آفات چوبخوار و پوستخوار
سوسک‌ها و شب‌پره‌ها در دوران لاروی خود می‌توانند از بافت چوبی و یا پوست درختان هلو و شلیل تغذیه و آنها را دچار خسارت بکنند. از آنجایی که سرعت رشد سرشاخه و شاخه‌های تازه ایجاد شده در درختان هسته‌دار به نسبت بالا است، این اندام‌ها مکان مناسبی برای تغذیه این آفات به شمار می‌روند.
مهم‌ترین آفت چوبخوار هلو و شلیل سرشاخه خوار Anarsia lineatella که در اکثر نقاط ایران گسترش‌یافته است. لاروها این شب‌پره عادت تغذیه‌ای جالبی دارند، به این صورت که پس از تفریخ از تخم‌هایی که روی تنه درخت گذاشته شده است شروع به تغذیه از جوانه‌های گل کرده و مقدار گل‌های نابارور و یا ناشکوفا را افزایش می‌دهند.
پس از تشکیل میوه چه‌ها، این لاروها که غالباً به رنگ قرمز تا قهوه‌ای دیده می‌شوند به سمت سرشاخه‌ها حرکت و با تغذیه از آنها باعث خشکیده شدن آنها می‌شوند. این آفت تنها از بافت آبدار تغذیه کرده و بافت چوبی را نمی‌پسندد. این تغذیه سبب محدود شدن رشد سرشاخه‌ها و کاهش عملکرد گیاه می‌گردد.
آفات چوبخوار و پوستخوار دیگری که روی هلو و شلیل یافت می‌شوند پلی فاژ بوده و می‌توانند به گونه‌های مختلف گیاهی حمله‌ور شوند. این آفات با ایجاد دالان‌هایی در داخل تنه و شاخه‌های درخت و یا در زیر بافت چوب‌پنبه‌ای تنه، باعث به‌هم‌زدن انسجام دسته‌های آوندی شده و مبادلات غذایی را در گیاه مختل می‌کنند.
ضمناً این آفات با تحریک سیستم دفاعی گیاه سبب ترشح شیره گیاهی به خارج از گیاه و اصطلاحاً صمغ زدگی درخت نیز می‌شوند. گاهی میزان صمغ زدگی به حدی زیاد است که سبب خشک شدن کامل درختان می‌شود.
سمپاشی علیه حشرات بالغ این آفات در کاهش جمعیت سال آتی آنها بسیار مؤثر است به شرطی که این سمپاشی قبل از تخم‌گذاری انجام شود. سموم دیازینون، مالاتیون و کلرپیرفوس در این رابطه اثربخشی بالایی دارند.
مبارزه با لاروهای این آفات ازآنجایی‌که وارد بافت و نسج گیاه شده‌اند بسیار دشوار است اما هرس سرشاخه‌های آلوده و پوشاندن محل ورود لاروها با خمیرهای تدخینی سمی (مانند زئوزران) می‌تواند از گسترش جمعیت این آفات کم کند.
کرم‌های میوه هلو و شلیل
لاروهای برخی از حشرات از میوه به‌عنوان منبع غذایی جهت رشد و نمو خود استفاده می‌کنند. از بین این دسته از آفات کرم میوه شرقی با نام علمی Cydia molesta از اهمیت و خسارت زایی بالایی برخوردار است.
این حشره در واقع شب‌پره‌ای کوچک است که پس از تفریخ از تخم‌ها شروع به تغذیه از سرشاخه و جوانه‌های انتهایی می‌نماید. هم‌زمان با رسیدن میوه‌ها لاروها که به رنگ نارنجی دیده می‌شوند به سمت میوه‌ها جلب شده و وارد آنها شده و تا حوالی هسته میوه پیش می‌روند.
فضولات این حشرات ممکن است سبب بروز گندیدگی در میوه‌ها نیز بشود. گرچه این آفت اختصاصی درختان هلو و شلیل نیست و می‌تواند به سایر میوه‌جات هسته‌دار نیز حمله‌ور شود اما در هلو و شلیل بسیار با اهمیت هستند.
خسارت این آفت هنگامی‌که تغذیه از سرشاخه‌ها بوده باشد به شکل جارویی شدن شاخه‌ها نمایان می‌شود. گاهاً این لاروها به دانه‌ها نیز حمله‌ور شده و سبب بدشکلی میوه و یا در مواردی باعث صمغ زدگی آنها می‌شوند.
Conotrachelus nenuphar نیز گونه دیگری از حشرات است که لاروهای آن به میوه هلو و شلیل حمله‌ور شده و از آن تغذیه می‌کند. این حشره در واقع یک سوسک سر خرطومی است و می‌تواند در مراحل بالغ نیز خسارت‌آفرین باشد.
رصد حشرات بالغ و لاروها در این دسته از آفات بسیار مهم هستند. این حشرات بایستی قبل از ورود لاروها به بافت میوه مدیریت شوند و در غیر این صورت مبارزه با آنها دشوار و یا بی‌فایده خواهد بود. سموم فوزالن، فن والریت، مالاتیون، دیازینون، کلرپیرفوس از جمله سموم مؤثر در کنترل جمعیت این آفت هستند. گرچه استفاده از تله‌های نوری و فرومونی نیز بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
کرم‌های ریشه خوار
این دسته از آفات غالباً لاروهای سوسک‌هایی هستند که لاروهای آنها از ریشه و در نهال‌ها از طوقه تغذیه کرده و با کاهش سطح جذب مواد توسط ریشه خسارت وارد می‌کنند.کرم سفید ریشه معمول‌ترین این آفات است و با نام علمی Polyphylla olivieri بیشترین خسارات را به باغات مختلف از جمله هلو و شلیل وارد می‌کنند.
این آفات با تغذیه خود همچنین سبب ایجاد زخم و مستعد شدن ریشه درختان به استقرار پاتوژن‌های قارچی و باکتریایی می‌شوند. حساس شدن به باد شدید و شکسته شدن این درختان نیز از دیگر علائم آلودگی به این آفت است.
روش‌های مکانیکی نظیر شخم پای درخت و یخ آب زمستانه تأثیر مناسبی در کاهش جمعیت این آفات در خاک دارد. علاوه بر این روش‌های شیمیایی نظیر استفاده از سموم سایپرمترین، دیازینون و ایندوکساکارب نیز می‌توانند در کاهش جمعیت این آفات کاملاً مؤثر باشند.
کنه‌ها
گونه‌های مختلف کنه می‌تواند به درختان هلو و شلیل حمله‌ور شده و تغذیه نمایند. کنه‌ها حشرات مکنده‌ای هستند که با تغذیه از شیری سلولی سبب هدر رفت مواد مغذی و همچنین تغییر ساختاری سلول مورد تغذیه و سلول‌های مجاور آن می‌شود. کنه‌ها همچنین ممکن است با تنیدن تار سبب کاهش سطح فتوسنتزکننده شوند.
لوله شدن برگ‌ها نیز از علائم دیگر این آفات است. علی‌رغم جثه کوچکی که کنه‌ها دارند، سرعت زادوولد بالا آنها را کمک کرده است تا بتوانند میزان تغذیه بالایی از درختان داشته باشند.
سمپاشی زمستانه یکی از بهترین راهکارهای کاهش جمعیت این حشرات است. اما سمومی مانند فن پروکسیمیت، آبامکتین، ایمیداکلوپراید، پروپارژیت و بروموپروپیلات می‌تواند درصورتی‌که به‌صورت تناوبی استفاده شوند سبب کاهش جمعیت کنه‌ها شود.
جمع‌بندی
آفات هلو و شلیل می‌توانند به‌صورت جدی باعث کاهش تناژ برداشتی و حتی خسارات جبران‌ناپذیر به آنها شود. یکی از اصول مدیریت آفات در باغات، رصد دائمی جمعیت آفت در باغ است، معمولاً تا موقعی که جمعیت به حد بحرانی نرسیده است، مدیریت آسان‌تری پیشرو است. با توجه به بازار همیشگی و مناسب هلو و شلیل در کنار عمر اقتصادی پایین‌تر، اهمیت مدیریت آفات بیشتر خود را نشان می‌دهد. قطعاً با انجام روش‌های مدیریتی می‌توان امید داشت تا میزان خسارت وارده ناشی از حضور آفات در باغات کاسته شود.
بسیار مفید و کاربردی بود.ممنونم
درخت های من شلیل انجیری هستن. میوهاش شکل خوبی ندارن موقع رسیدن. چه کودی لازمه
از اواسط فصل از کودهای حاوی پتاسیم مانند سولفات پتاسیم استفاده کنید
شته شلیل تو چ دمایی از یخچال تکثیر پیدا نمیشه برای صادرات
اکثر آفات در دمای ۴ درجه رشدشان متوقف می شود. اما وجود شته روی میوه حتی بدون رشد باعث مرجوع شدن بار خواهد شد
بسیار عالی . باتشکر از مطالب شما
سلام
خیلی ممنون از نظرتان
عالی بود
سلام
خوشحالیم که مفید بوده