آبدزدک Gryllotalpa orientalis
آبدزدک یک آفت همه‌چیزخوار است و رژیم‌های غذایی متفاوتی دارد. برخی از آنها مانند آبدزدک زرد و قهوه‌ای گیاهخوار هستند، برخی دیگر از لاروها، کرم‌ها، ریشه‌ها تغذیه می‌کنند و برخی دیگر عمدتاً شکارچی هستند. آبدزدک بیشتر در نواحی گرم باعث آسیب به گیاهان می‌شود. آنها شب‌هنگام تونل‌های خود را ترک می‌کنند تا برگ و ساقه و همچنین ریشه گیاهان را در زیر زمین مصرف کنند.
فهرست محتوا این مقاله
مقدمه
آبدزدک از خانواده Gryllotalpidae از راسته Orthoptera (ملخ‌ها و جیرجیرک‌ها) هست. آبدزدک بدن تقریباً استوانه‌ای دارد و اندازه حشرات بالغ حدود ۳-۵ سانتی‌متر که دارای چشمان کوچک و اندام‌های جلویی بیل مانند که برای حفاری توسعه یافته است. آبدزدک در بسیاری از نقاط جهان وجود دارد و در برخی مناطق به آفات کشاورزی تبدیل شده است.
چرخه زندگی آبدزدک‌ها دارای سه مرحله: تخم، پوره و حشره بالغ است. بیشتر مراحل زندگی آنها در زیر زمین می‌گذرد، اما حشرات بالغ بال دارند و در فصل تولیدمثل پرواز می‌کنند و پراکنده می‌شوند.
آبدزدک‌ها از نظر رژیم غذایی متفاوت هستند: بعضی از گونه‌ها گیاهخوار هستند و عمدتاً از ریشه گیاهان تغذیه می‌کنند. بعضی دیگر همه‌چیزخوار هستند و از کرم‌ها و لارو حشرات در رژیم غذایی خود استفاده می‌کنند؛ و تعداد کمی شکارگر هستند. آبدزدک‌ها صدای فوق‌العاده بلندی دارند. آنها از شکافی در زیر زمین که به بیرون باز می‌شود با استفاده از شاخک‌های خود آواز می‌خوانند. آنها از این صدا برای جذب حشرات ماده، یا برای جفت‌گیری، یا برای نشان دادن زیستگاه‌های مطلوب برای تخم‌گذاری استفاده می‌کنند.
توصیف
اندازه و شکل ظاهری آبدزدک‌ها متفاوت است، اما بیشتر آنها از اندازه متوسطی برخوردارند، به‌طورمعمول حشرات بالغ بین ۳ تا ۵ سانتی‌متر طول دارند. آبدزدک بالغ قهوه‌ای و بسیار گوشتالو است. آبدزدک‌ها استوانه‌ای شکل هستند و برای زندگی زیرزمینی سازگار شده‌اند و بدن آنها با موهای ظریف و متراکم پوشیده شده است. سر، اندام‌های جلویی و کمر به شدت اسکلروتینی و سفت شده، اما شکم نسبتاً نرم است. سر دارای دو شاخک مویی و یک جفت چشم است.
دو جفت بال صاف بر بالای شکم جمع شده‌اند. در بیشتر گونه‌ها، بال‌های جلو کوتاه و گرد هستند و بال‌های عقبی غشایی هستند و به نوک شکم می‌رسند یا از آن فراتر می‌روند. بااین‌حال، در بعضی از گونه‌ها، اندازه بال‌های عقب کاهش می‌یابد و حشره قادر به پرواز نیست. پاهای جلویی برای حفر کردن پهن می‌شوند، اما پاهای عقبی تا حدودی مانند پاهای جیرجیرک است. بااین‌حال، این اندام‌ها به جای جهش، بیشتر برای هل دادن و کندن خاک سازگار شده‌اند. پوره‌ها غیر از نداشتن بال و دستگاه تناسلی به حشرات بالغ شباهت دارند و بال‌ها بعد از هر بار پوست‌اندازی بزرگ‌تر می‌شوند.
سیکل زندگی
آبدزدک‌ها دگردیسی ناقص دارند. وقتی پوره‌ها از تخم‌ها بیرون می‌آیند، با عبور از یک تا ۱۰ مرحله پوست‌اندازی، رشد می‌کنند و شبیه فرم بالغ می‌شوند. جفت‌گیری، ممکن است ۱-۲ هفته قبل از شروع تخم‌گذاری حشرات ماده رخ دهد. حشرات ماده به عمق ۳۰ سانتی‌متر (۱۲ اینچ) در خاک فرو می‌روند و به صورت دسته‌ای تخم می‌گذارد. تخم‌ها به شکل بیضی و خاکستری با سطح براق هستند. طول آنها ۲.۶ میلی‌متر است. تخم‌ها در حفره‌های ساخته‌شده توسط حشره ماده گذاشته می‌شوند. تخم‌ها باید در زمین مرطوب قرار بگیرند و بسیاری از پوره‌ها به دلیل رطوبت ناکافی در خاک از بین می‌روند. چند هفته بعد تخم‌ها تفریخ می‌شوند و پوره‌ها در حین رشد مقدار زیادی مواد گیاهی را در زیر زمین یا سطح زمین مصرف می‌کنند. پوره نوزادی بدون بال و دارای پاهای سفید مایل به آبی است. با افزایش سن، رنگ آن تبدیل به خاکستری مایل به سیاه می‌شود. در آخرین مرحله پوره‌ای، پوره شبیه حشرات بالغ است.
حشرات بالغ برخی از گونه‌های آبدزدک ممکن است در طول فصل تولیدمثل تا ۸ کیلومتر حرکت کنند. آبدزدک‌ها در بیشتر سال فعال هستند، اما در آب‌وهوای سردتر به صورت پوره سن سوم تا پنجم یا حشره بالغ زمستان گذرانی می‌کنند و در بهار فعالیت خود را از سر می‌گیرند. چرخه زندگی، بسته به شرایط آب‌وهوایی، ۱ تا ۲-۳ سال طول می‌کشد.
آبدزدک‌ها تقریباً در زیر زمین زندگی می‌کنند و تونل‌هایی را برای عملکردهای اصلی زندگی ازجمله تغذیه، فرار از دست شکارچیان، جذب جفت خود (با آواز)، جفت‌گیری و پرورش پوره‌ها، حفر می‌کنند.
تونل اصلی آنها برای تغذیه و فرار استفاده می‌شود؛ آنها می‌توانند خیلی سریع خود را در زیر خاک پنهان کنند و می‌توانند در امتداد تونل‌های موجود با سرعت بالا به جلو و عقب حرکت کنند. روش حفاری آنها این است که با اندام‌های جلویی قدرتمند و بیل مانند خود که پهن، صاف، دندانه‌دار و به شدت اسکلروت شده‌اند (پوست آن سخت و تیره شده است)، خاک را به اطراف پرتاب کنند.
اکولوژی
آبدزدک در خاک ساکن است و فقط گاهی اوقات در سطح زمین ظاهر می‌شود و شب‌ها پرواز می‌کند. آبدزدک شناگر خوبی است. در زمان گرما در سطح زمین حفره ایجاد می‌کند، درحالی‌که سوراخ‌های زمستانی به عمق ۵۰-۱۰۰ سانتی‌متر می‌رسند. حشرات بالغ پس از زمستان گذرانی عمدتاً در دمای ۱۵-۱۲ درجه سانتی‌گراد مشاهده می‌شوند. پس از جفت‌گیری که در زیر زمین انجام می‌شود، ماده لانه می‌سازد. حشره ماده ۱۰۰-۳۵۰ تخم یا بیشتر می‌گذارد. رشد جنینی ۱۰-۲۰ روز طول می‌کشد. رشد طبیعی تخم به رطوبت ۱۰۰٪ نیاز دارد. لاروها پس از تفریخ تخم، به مدت ۲-۳ هفته در لانه خود تحت مراقبت ماده باقی می‌مانند. لارو آبدزدک با تغذیه و حفاری در زیر زمین، از ریشه گیاهان و غده‌ها و ریزوم‌ها همچنین از بسیاری از بی‌مهرگان خاک ازجمله حشرات و کرم‌های خاکی تغذیه می‌کند.
اهمیت اقتصادی و خسارت
آبدزدک یک آفت پلی فاژ (همه‌چیزخوار) است و رژیم‌های غذایی متفاوتی دارد. برخی مانند آبدزدک زرد و قهوه‌ای گیاهخوار هستند، برخی دیگر از لاروها، کرم‌ها، ریشه‌ها تغذیه می‌کنند و برخی دیگر عمدتاً شکارچی هستند. آبدزدک بیشتر در نواحی گرم باعث آسیب به گیاهان می‌شود. آنها شب‌هنگام تونل‌های خود را ترک می‌کنند تا برگ و ساقه را بخورند و آنها را قبل از مصرف به زیر زمین بکشند و همچنین ریشه گیاهان را در زیر زمین مصرف می‌کنند. به غلات، حبوبات، گیاهان چندساله، سیب‌زمینی، تقریباً همه سبزیجات، خربزه‌ها، کدوها، چغندر، آفتابگردان، توتون، کنف، کتان و توت‌فرنگی آسیب می‌رسانند. در نهالستان‌ها و باغ‌های جوان، به انگور، درختان میوه و بسیاری از گونه‌های درختان دیگر آسیب می‌رساند. شاخه‌ها و گیاهان جوان اغلب پس از آسیب از بین می‌روند.
یکی از آسیب‌های اصلی که توسط آبدزدک‌ها ایجاد می‌شود در نتیجه فعالیت‌های حفاری آنها است. همان‌طور که از چند سانتی‌متر زیرخاک عبور می‌کنند، روی زمین پشته‌های کوچکی ایجاد می‌کنند که باعث افزایش تبخیر رطوبت از سطح خاک، ایجاد مزاحمت برای جوانه زدن بذرها و آسیب رساندن به ریشه‌های جوان و ظریف نهال‌ها می‌شوند. آنها همچنین برای چمنزارها و علفزارها مضر هستند زیرا از ریشه‌های آنها تغذیه می‌کنند و گیاهان را مستعد خشک شدن و آسیب دیدن می‌کنند.
علائم خسارت که معمولاً با چشم غیرمسلح قابل‌مشاهده است عبارت‌اند از: کاهش ایستادگی گیاه، بریده شدن نشاها از پایه، رشد ضعیف نشا و نهال، مرگ نهال، خسارت ریشه‌ای و از دست رفتن گیاه.
اندام‌های گیاه که بیشتر در معرض خسارت قرار می‌گیرند عبارت‌اند از پیاز / غده / کورم / ریزوم و ریشه گیاهان
کنترل
اقدامات كنترلی شامل شخم عميق پاييزي، شخم بين ردیف‌ها، تله گذاری در زمستان، استفاده از مواد شيميايي، استفاده از طعمه‌های مسموم و ضدعفونی خاک است. طعمه مسموم ساخته‌شده با مخلوط سبوس برنج مرطوب و حشره‌کش می‌تواند در سطح خاک قرار داده شود.
کنترل زراعی شامل غرقاب کردن مزرعه است که می‌تواند به حذف تخم در خاک کمک کند.
دشمنان طبیعی شامل پرندگان (کلاغ‌سیاه، سار و غیره)، پستانداران حشره‌خوار (مانند موش کور)، مورچه (تخم را از بین می‌برند)، سوسک کارابید (که از لارو تغذیه می‌کنند)، نماتد از تیره‌های Oxyurius و Telestomum و کنه‌های تیره Neothorombium، Caloglyphus و Rhizogliphus هستند. در طول زمستان بیماری‌های قارچی ممکن است باعث مرگ تعدادی از آفات شود.
یک راه‌حل دیگر ممکن است کنترل بیولوژیکی آفت با استفاده از زنبورهای انگلی (زنبور sphecid)، سوسک خانواده Carabidae و یا استفاده از نماتد انگلی Steinernema scapterisci می‌باشد.
جمع‌بندی
آبدزدک یک آفت همه‌چیزخوار است و رژیم‌های غذایی متفاوتی دارد که اگر کنترل نشود آسیب فراوانی به اکثر محصولات کشاورزی (زراعی و باغی) وارد می‌کند. این آفت اکثر مراحل زندگی خود را در زیر خاک سپری می‌کند و از اندام‌های زیرزمینی گیاهان مانند ریشه، غده، ریزوم، کورم و… تغذیه می‌کند. اقدامات كنترلی شامل شخم عميق پاييزي، شخم بين ردیف‌ها، تله گذاری در زمستان، استفاده از مواد شيميايي، استفاده از طعمه‌های مسموم، ضدعفونی خاک، غرقاب کردن مزرعه و استفاده از دشمنان طبیعی است.