کمبود عناصر غذایی در گیاهان (قسمت دوم- عناصر میکرو)

مقدمه

همان‌طور که از نام این عناصر پیداست، گیاهان ممکن است برای سلامت بهینه به دوزهای زیادی از ریزمغذی‌ها نیاز نداشته باشند، اما این بدان معنا نیست که کمبود ریزمغذی‌ها وجود ندارد. به عنوان مثال عنصر ریز مغذی آهن نقش کلیدی در تشکیل کلروفیل دارد که نه تنها به گیاهان رنگ سبز می‌دهد بلکه برای فتوسنتز نیز مهم است و کمبود آهن منجر به کلروز بین رگبرگی و در نهایت سفید شدن برگ‌های گیاه شما می‌شود.

اگر چک‌لیست کلی سلامت گیاه و کمبود درشت مغذی‌ها را بررسی کرده‌اید اما گیاهان شما همچنان مشکل دارند، ادامه مطلب را بخوانید تا متوجه شوید که آیا گیاه شما علائم کمبود ریزمغذی‌ها را نشان می‌دهد یا نه و چگونه می‌توانید آن را برطرف کنید.

کمبود آهن در گیاهان

علائم کمبود آهن چیست؟ یکی از علائم بارز کمبود آهن، کلروز بین رگبرگی است – در این مورد، برگ‌های جوان‌تر و در حال ظهور رنگ روشن‌تر یا زرد به خود می‌گیرند درحالی‌که رگبرگ‌های برگ تیره‌ باقی می‌مانند. همچنین ممکن است متوجه شوید که شاخه‌های جدید از نوک می‌میرند. اگر اجازه پیشرفت داده شود، کمبود شدید آهن منجر به سفید شدن برگ‌های گیاه می‌شود.

چرا این اتفاق می‌افتد؟ آهن نقش کلیدی در تشکیل کلروفیل دارد که نه تنها به گیاهان رنگ سبز می‌دهد بلکه برای فتوسنتز نیز مهم است.

مانند بسیاری از کمبودهای موجود، کمبود آهن می‌تواند به دلیل عدم تعادل مواد مغذی، pH نادرست ناحیه ریشه (pH خیلی بالا یا پایین) و همچنین در کشت خاکی ناشی از آبیاری بیش‌ازحد یا کم‌آبی باشد.

بااین‌حال، کمبود آهن همچنین می‌تواند زمانی رخ دهد که منگنز، مس یا روی در محیط بیش‌ازحد وجود داشته باشند، این عناصر می‌تواند بر جذب آهن توسط گیاهان شما تأثیر بگذارد.

راه‌های برطرف کردن کمبود آهن چیست؟ هنگامی‌که هرگونه مشکل مربوط به عدم تعادل pH یا مواد مغذی را برطرف کردید، در کوتاه‌مدت، می‌توانید از اسپری محلول‌پاشی سولفات آهن رقیق شده استفاده کنید که باید روی برگ‌های آسیب‌دیده اعمال شود.

برای یک راه‌حل طولانی‌مدت، باید به دنبال افزودنی باشید که حاوی ترکیبات کلات آهن باشد، زیرا این نوع آهن به‌آسانی در دسترس گیاهان شما قرار می‌گیرد و بهترین شانس جذب را تضمین می‌کند. به یاد داشته باشید که محصول مناسب را برای محیط رشد خود انتخاب کنید.

کمبود روی در گیاهان

علائم کمبود روی چیست؟ مانند چند کمبود دیگر ریزمغذی‌ها، کمبود روی عمدتاً بر جدیدترین برگ‌های گیاه شما تأثیر می‌گذارد. شما می‌توانید انتظار مشاهده کلروز بین رگبرگی را داشته باشید، به طوری که برگ زرد می‌شود و رگبرگ‌ها سبز می‌مانند. علاوه بر این، این برگ‌ها ممکن است لکه‌های نکروز ایجاد کنند و همچنین ممکن است کوچک‌تر از حد انتظار با ظاهری خالدار یا برنزی به نظر برسند. به دلیل کوتاه‌تر بودن میانگره‌ها، برگ‌های جدید نیز می‌توانند به‌صورت خوشه‌ای در کنار هم رشد کنند.

چرا این اتفاق می‌افتد؟ اگرچه گیاه شما فقط به مقادیر کمی روی نیاز دارد، این ریزمغذی نقش‌های مهمی برای حفظ سلامت گیاهان شما ایفا می‌کند. روی به گیاهان شما کمک می‌کند تا کلروفیل، آنزیم، قند و پروتئین تولید کنند.

کمبود روی در خاک‌های شنی و همچنین در محیط‌های رشدی که دارای pH بالا (قلیایی) هستند، بیشتر دیده می‌شود. علاوه بر این، مقادیر بیش‌ازحد فسفر می‌تواند روی را از دسترس گیاهان شما خارج سازد.

راه‌های برطرف کردن کمبود روی چیست؟ برای راه‌حل سریع‌تر، می‌توانید از محلول‌پاشی سولفات روی یا کلات روی مستقیماً روی برگ‌های آسیب‌دیده استفاده کنید.

برای رفع کمبود روی در محیط رشد خود، باید از یک افزودنی غنی از کلات روی استفاده کنید، زیرا این شکل روی به‌آسانی در دسترس گیاهان شما قرار می‌گیرد. بااین‌حال، به خاطر داشته باشید که اگر محیط کشت شما دارای PH بالایی است، قبل از تلاش برای درمان کمبود روی، باید این مشکل را برطرف کنید.

کمبود بور در گیاهان

علائم کمبود بور چیست؟ توقف رشد و تغییر شکل گیاه یکی از رایج‌ترین نشانه‌های کمبود بور است. کمبود بور روی ریشه‌ها و شاخساره‌های گیاهان تأثیر می‌گذارد، به‌طوری‌که ریشه‌ها ضخیم و کوتاه می‌شوند و نوک ریشه متورم می‌شود. گاهی اوقات تعداد زیادی از ریشه‌های کوچک ثانویه رشد می‌کنند که منجر به پدیده‌ای به نام «جاروی جادوگر» می‌شود.

همان‌طور که کمبود بور پیشرفت می‌کند، برگ‌های قدیمی شما سبز تیره و براق به نظر می‌رسند، درحالی‌که رشد جدید هنگام لمس شکننده یا چرمی است. برگ‌های جدیدتر نیز ممکن است ظاهری شبیه زنگ‌زدگی پیدا کنند.

چرا این اتفاق می‌افتد؟ بور برای مراحل رشد رویشی و زایشی گیاهان شما مهم است، زیرا در انبساط سلولی، مدیریت آب و انتقال کربوهیدرات‌ها و سایر عملکردها نقش دارد.

دلایل کمبود بور از استفاده از خاک‌های شنی که اغلب شسته می‌شوند (ازآنجایی‌که بور محلول است و بنابراین می‌تواند به‌راحتی خارج شود) تا محیط رشد با pH بالا (قلیایی) که بور را در دسترس گیاهان شما قرار نمی‌دهد، متغیر است. آبیاری بیش‌ازحد یا کم‌آبی نیز می‌تواند بر در دسترس بودن بور تأثیر بگذارد.

راه‌های برطرف کردن کمبود بور چیست؟ بیشتر پرورش‌دهندگان از بوراکس یا اسید بوریک برای درمان کمبود بور استفاده می‌کنند. این را می‌توان رقیق کرد و به محلول غذایی یا کود خود اضافه کرد. قبل از شروع درمان در مورد محیط رشد خاص خود مشاوره بگیرید، زیرا بور اضافی برای گیاهان سمی است.

علاوه بر این، درحالی‌که می‌توانید از بوراکس یا اسید بوریک به‌عنوان اسپری برگی استفاده کنید، ممکن است برگ‌هایتان را بسوزاند، بنابراین توصیه می‌شود به‌جای آن، بور را به محیط رشد خود اضافه کنید؛ و اگر محیط کشت شما دارای PH بالا است، توصیه می‌کنیم قبل از شروع هرگونه درمان برای کمبود بور این مشکل را برطرف کنید.

کمبود مس در گیاهان

علائم کمبود مس چیست؟ کمبود مس روی برگ‌های جدیدتر در بالای گیاه و همچنین نقاط رشد تأثیر می‌گذارد. برگ‌های جدید ظاهری کوتاه یا پژمرده و با لکه‌های نکروز به خود می‌گیرند. بسته به گونه گیاهی، برگ‌ها می‌توانند رنگ سبز مایل به آبی به خود بگیرند و کلروز بین رگبرگی را نشان دهند، به‌گونه‌ای که برگ زرد می‌شود اما رگبرگ‌ها سبز باقی می‌مانند. برگ‌های بالغ ممکن است شروع به ریزش کنند و رشد گل‌ها مختل شود.

چرا این اتفاق می‌افتد؟ مس در تشکیل کلروفیل نقش دارد و درنتیجه نقش مهمی در فتوسنتز دارد. این ریزمغذی همچنین برای تنفس، فعال کردن آنزیم‌ها و متابولیسم غشای سلولی ضروری است.

کمبود مس بیشتر در خاک‌های شنی و همچنین در محیط‌های رشد با pH نادرست شایع است. سطوح بیش‌ازحد فسفر و آهن نیز می‌تواند مانع جذب مس توسط گیاهان شود.

راه‌های برطرف کردن کمبود مس چیست؟ ازآنجایی‌که گیاهان شما به مس زیادی نیاز ندارند، از اسپری برگی حاوی سولفات مس استفاده کنید. محلول باید قبل از شروع هرگونه درمان کمبود، رقیق شود و PH شما باید درست باشد. مس اضافی می‌تواند منجر به مسمومیت شود، بنابراین بهتر است با اسپری محلول‌پاشی شروع کنید و در صورت عدم رفع کمبود، گزینه‌های درون ریشه را در نظر بگیرید.

کمبود منگنز در گیاهان

علائم کمبود منگنز چیست؟ شایع‌ترین علامت کمبود منگنز کلروز بین رگبرگی در برگ‌های جوان است که در آن برگ رنگ‌پریده یا زرد می‌شود درحالی‌که رگبرگ‌ها سبز می‌مانند. در صورت کمبود منگنز، لبه‌های برگ نیز ممکن است سبز باقی بمانند. برگ‌ها همچنین ممکن است لکه‌های تیره یا نکروزه پیدا کنند.

کمبود منگنز به شدت بر رشد تأثیر می‌گذارد، ریشه‌ها، شاخساره‌ها و برگ‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و همچنین منجر به کاهش اندازه کلی گیاه می‌شود.

چرا این اتفاق می‌افتد؟ منگنز در فرآیندهای مختلفی ازجمله تشکیل کلروفیل، فتوسنتز، تنفس و تقسیم سلولی در گیاهان نقش دارد.

 از نظر علل کمبود منگنز، pH نادرست و عدم تعادل مواد مغذی محتمل‌ترین مقصران هستند. بااین‌حال، وجود آهن بیش‌ازحد در محیط رشد شما نیز می‌تواند باعث کمبود منگنز شود، زیرا ممکن است دسترسی گیاهان شما به منگنز را تحت تأثیر قرار دهد.

راه‌های برطرف کردن کمبود منگنز چیست؟ ازآنجایی‌که منگنز بیش‌ازحد می‌تواند منجر به سمیت شود توصیه می‌کنیم سیستم رشد خود را با آب تازه دارای pH متعادل و تعادل صحیح مواد مغذی ازجمله منگنز شستشو دهید.

برای درمان برگ‌های آسیب‌دیده، می‌توانید از محلول‌پاشی رقیق‌شده سولفات منگنز یا کلات منگنز استفاده کنید که یک راه‌حل کوتاه‌مدت برای رفع کمبود منگنز است.

کمبود مولیبدن در گیاهان

علائم کمبود مولیبدن چیست؟ کمبود مولیبدن معمولاً خود را در برگ‌های پایین‌تر و مسن‌تر گیاهان نشان می‌دهد که شروع به ایجاد رنگ زرد خالدار در لبه‌های برگ می‌کنند. بقیه برگ‌ها ممکن است ظاهر سبز روشن به خود بگیرند. با پیشرفت این کمبود، می‌توانید انتظار داشته باشید که نکروز لبه‌های برگ را مشاهده کنید و برگ‌ها ظاهری باریک یا تغییر شکل یافته پیدا کنند.

چرا این اتفاق می‌افتد؟ مولیبدن برای انواع فرآیندهای رشد گیاه (اما فقط در مقادیر بسیار کم) مورد نیاز است. این ریزمغذی همچنین برای تبدیل نیتروژن به آمونیاک ضروری است که برای سلامت بهینه گیاه مورد نیاز است.

محتمل‌ترین علت کمبود مولیبدن، pH نادرست یا عدم تعادل مواد مغذی است.

راه‌های برطرف کردن کمبود مولیبدن چیست؟ ازآنجایی‌که مولیبدن به مقدار خیلی کمی مورد نیاز است، توصیه می‌کنیم سیستم رشد خود را با آب تازه دارای pH متعادل و تعادل صحیح مواد مغذی ازجمله مولیبدن شستشو دهید.

علاوه بر این، می‌توانید اسپری محلول‌پاشی حاوی مولیبدن را نیز امتحان کنید. ما توصیه می‌کنیم با یک کارشناس تغذیه گیاهان صحبت کنید تا گزینه مناسب برای گیاهان خود را پیدا کنید.

اندازه‌گیری pH، EC و دما به‌طور منظم می‌تواند از کمبود مواد مغذی جلوگیری کند

همان‌طور که در بالا می‌بینید، بسیاری از کمبودهای مواد مغذی مشابه به نظر می‌رسند و تشخیص اینکه در حال حاضر با کدام یک از آن‌ها سروکار دارید می‌تواند گیج‌کننده باشد. خوشبختانه، راه آسان‌تری جهت رفع این مشکلات وجود دارد – اگر به‌طور منظم پارامترهای اصلی و کلیدی pH، EC و دما را اندازه‌گیری کنید، خطر مواجه‌شدن با کمبود مواد مغذی را به شدت کاهش خواهید داد. این سه پارامتر برای دستیابی به سلامت مطلوب گیاه ضروری هستند. به‌هرحال، همیشه پیشگیری از کمبود مواد مغذی آسان‌تر از شناسایی و درمان آن است!

نتیجه‌گیری

کمبود مواد مغذی در گیاهان می‌تواند تعدادی از چالش‌ها را ایجاد کند. نه تنها شناسایی آن‌ها دشوار است، بلکه درمان مؤثر آن‌ها نیز می‌تواند دشوار باشد.