نحوه شناسایی و رفع کمبود آهن در گیاهان

مقدمه

جذب آهن در گیاهان به مقدار زیادی به سطح pH خاک بستگی دارد. به‌عنوان‌مثال، اگر pH محیط رشد بالاتر از ۶.۵ باشد، آهن به شکلی تبدیل می‌شود که برای اکثر گیاهان غیر قابل‌دسترس می‌شود و در نتیجه کمبود آهن ایجاد می‌شود. اگر محیط رشد شما قلیایی است یا مقداری آهک به آن اضافه شده است، نظارت دقیق بر گیاهان ضروری است، زیرا این یک علت شایع برای کمبود آهن است.

سطح pH را می‌توان با استفاده از کود و آب با اسیدیته بالاتر کاهش داد؛ اما ممکن است چندین هفته طول بکشد تا شاهد بهبودی گیاهان باشید. بااین‌حال، اگر در زمانی که سطح pH نرمال است همچنان کمبود آهن دارید، سعی کنید میزان کود مورد استفاده را کاهش دهید. افزودن آهن کلات به کود یک راه‌حل جایگزین سریع برای تقویت سبزی گیاهان شما است. در این مقاله، منابع آهن مورد استفاده برای این کمبود خاص و اینکه چه زمانی (و چرا) نظارت بر علائم کمبود آهن مهم است را بیشتر توضیح می‌دهیم.

نقش آهن در سلامت گیاهان

عملکرد آهن (fe) در گیاهان بسیار شبیه عملکردی است که آهن در جریان خون انسان انجام می‌دهد – به انتقال اکسیژن از طریق سیستم آوندی گیاه کمک می‌کند. آهن نقش مهمی در تشکیل کلروفیل دارد که کلید فتوسنتز است و به گیاهان رنگ سبز می‌دهد. آهن به‌عنوان یک عنصر ریزمغذی طبقه‌بندی می‌شود، به این معنی که گیاهان در مقایسه با درشت مغذی‌ها به مقادیر کمتری از این عنصر نیاز دارند.

بااین‌حال آهن به راحتی جذب نمی‌شود و فقط در شرایط خاص می‌تواند به اندازه کافی توسط ریشه‌ها و به اشکال خاص جذب شود. همان‌طور که در بالا ذکر شد، جذب آهن بسیار وابسته به محدوده pH نوع گیاه است.

علائم کمبود آهن در گیاهان چیست؟

اکنون‌که به اهمیت آهن و نقش آن در سلامت گیاهان پی بردیم، چگونه علائم کمبود آهن را تشخیص دهیم؟ یکی از بارزترین علائم کلروز برگ است که برگ‌های گیاه زرد می‌شوند و رگبرگ‌های برگ‌ها سبز تیره می‌مانند.

اگر این علائم را مشاهده کردید و آن را درمان نکنید، در مرحله بعدی نوک برگ‌ها شروع به سوختن می‌کند که متأسفانه نمی‌توانید آن را نجات دهید (بهتر است لبه‌های سوخته را جدا کنید تا از پوسیدگی آن‌ها جلوگیری شود.) به‌طورمعمول، کلروز برگ از نوک برگ‌های جدید شروع می‌شود و با بدتر شدن کمبود، به برگ‌های مسن‌تر می‌رسد.

علائمی که باید به آن‌ها توجه کرد عبارت‌اند از:

• کلروز برگ – زرد شدن برگ‌های گیاه با رگبرگ‌های سبز
• در صورت ادامه پیدا کردن کمبود، برگ‌های زرد گاهی اوقات سفید می‌شوند
• علائم نکروز که در آن گلدهی و رشد گیاه مهار می‌شود
• رشد ضعیف و ریزش برگ
• زردی شدید روی برگ‌های جوان

علت کمبود آهن گیاه چیست؟

مانند تعدادی از کمبودهای مواد مغذی، کمبود آهن در گیاهان می‌تواند ناشی از عدم تعادل مواد مغذی باشد که یکی از شایع‌ترین دلایل آن خاک قلیایی و pH بالا است. در مناطقی که بارندگی زیاد است، pH پایین‌تری خواهید داشت و خاک اسیدی‌تر است. این به دلیل محلول شدن کلسیم و آهک موجود در خاک در آب است.

فقط توجه داشته باشید که نیازهای غذایی می‌تواند بسته به گونه متفاوت باشد. به‌عنوان‌مثال، اگر به گروه‌های گیاهی زیر نگاه کنیم، نیازهای غذایی آن‌ها متفاوت است و می‌توان آن‌ها را بر اساس جذب آهن جدا کرد.

گل اطلسی

این گیاهان به‌عنوان گونه‌های کم‌مصرف در آهن شناخته می‌شوند که در pH بالای بستر مستعد کمبود آهن هستند. گل اطلسی در pH پایین (۵.۴ – ۶.۲) رشد می‌کند.

شمعدانی‌ها

به‌عنوان بهره‌ور آهن شناخته می‌شوند و در pH پایین مستعد سمیت آهن و منگنز هستند. آن‌ها باید در محدوده pH 6.0 – 6.6 رشد کنند تا میزان جذب آهن و منگنز محدود شود.

علل احتمالی کمبود آهن

شایع‌ترین علت کمبود آهن PH بالای خاک (pH بیش از ۶.۵) است. ممکن است عوامل دیگری نیز در این زمینه نقش داشته باشند، ازجمله:

• منگنز، مس یا روی بیش‌ازحد که بر روی جذب آهن توسط گیاهان شما تأثیر می‌گذارد.
• آبیاری بیش‌ازحد یا کم‌آبی گیاهان در خاک باعث کلروز و استرس در گیاهان می‌شود
• خاک بیش‌ازحد رسی و سنگین یا بیش‌ازحد مرطوب است که باعث راکد شدن اکسیژن در ریشه‌ها می‌شود.
• بستر حاوی فسفر بیش‌ازحد است
• دمای ناحیه ریشه پایین است
• سیستم ریشه به دلیل سفتی خاک و ریشه‌های مرده یا آسیب دیده به‌طور مؤثر عمل نمی‌کند
• نور زیاد روی مخزن تغذیه باعث رشد جلبک‌هایی می‌شود که آهن را مصرف می‌کنند.

PH خاک و کمبود آهن

درحالی‌که اضافه کردن کود بیشتر وسوسه‌انگیز است، pH بستر بر میزان جذب آهن توسط گیاه تأثیر می‌گذارد. برای رفع کمبود آهن، ابتدا pH را با انجام آزمایش روان‌آب خاک تست کنید. بررسی کنید که گیاه شما باید در کدام محدوده باشد. اگر PH خیلی زیاد است (بیش از ۶.۵)، قبل از اینکه کود بیشتری اضافه کنید، pH را به یک محدوده سالم برگردانید.

می‌توانید از یک pH سنج قلمی دیجیتال برای اندازه‌گیری PH رواناب خاک استفاده کنید.

هنگامی‌که مطمئن شدید که مشکل از pH نیست، منابع خوبی از آهن در دسترس است.

منابع خوب آهن برای گیاهان

هنگامی‌که متوجه شدید محصولاتتان فاقد آهن هستند، می‌توانید سطح آهن را با موارد زیر افزایش دهید:

آهن مایع (سولفات آهن یا آهن کلات) یک شکل مایع است که می‌توانید برای درمان گیاهان مستقیماً روی شاخ و برگ گیاه اسپری کنید. این یک راه‌حل کوتاه‌مدت است، اما گیاهان شما را تقویت کرده و به مسیر خود باز می‌گرداند. این معمولاً برای گل رز، سبزیجات، مرکبات و سایر گیاهان اسیددوست اعمال می‌شود.

آهن کلات پودری یا دانه‌بندی شده خاک را درمان کرده و عدم تعادل pH را اصلاح می‌کند. طبق دستورالعمل بسته‌بندی، آهن را در اطراف منطقه ریشه گیاه به کار برید. اگر مکمل آهن شما حاوی کودهای دیگر نیز هست، مطمئن شوید که حاوی فسفر نیست، زیرا این نیز می‌تواند منجر به کلروز شود.

جمع‌بندی

زردی برگ درختان و گیاهان زراعی که یکی از عوامل آن کمبود آهن در گیاه است در نتیجه جذب نشدن آهن یا غیرفعال شدن آهن در داخل گیاه بروز می‌کند و عواملی چون: نوع و جنس خاک، متعادل نبودن عناصر غذایی در خاک، بالا بودن اسیدیته (pH) خاک، پایین بودن هوموس خاک، بالا بودن مقدار آهک خاک، عدم تهویه در خاک، آبیاری بیش‌ازحد، بالا بودن بی‌کربنات آب آبیاری، انجام ندادن عملیات زراعی مانند شخم زدن و…در کمبود آهن نقش دارند که باعث می‌شود عمل فتوسنتز (غذا سازی) گیاه دچار اختلال و گیاه دچار ضعف گردد و در موارد شدید گیاه کاملاً از بین برود. آهن مایع (سولفات آهن یا آهن کلات) یک شکل مایع است که می‌توانید برای درمان گیاهان مستقیماً روی شاخ و برگ گیاه اسپری کنید. آهن کلات پودری یا دانه‌بندی شده خاک را درمان کرده و عدم تعادل pH را اصلاح می‌کند.