کفشدوزک‌ها (Ladybugs) و فواید آن‌ها

مقدمه

حشرات مفیدی که در باغ‌ها یافت می‌شوند بسیار بیشتر از آفات باغ‌اند. اگر شاخ و برگ‎ها را شستشو دهید، در میان سبزیجات به جستجو بپردازید و یا خاک را حفاری کنید، تعداد بی‌شماری از این حشرات مفید را کشف می‌کنید. بنابراین برای حفظ این حشرات باید از یک روش طبیعت‌دوستانه در باغبانی بهره ببریم. کفشدوزک‌ها در همه نقاط جهان، بیشتر در آب‌وهوای معتدل یافت می‌شوند. این حشرات زیبا که دیدن بال‌های جادویی‌شان همیشه لذت‌بخش است، از حشرات مفید و دوست داشتنی و یکی از بزرگ‌ترین دوستان ما محسوب می‌شوند. در این مقاله به این موضوع پرداخته شده‌است.

تشخیص کفشدوزک‌ها

گونه‌های مختلفی از کفشدوزک‌ها در طبیعت وجود دارند که اغلب با توجه به تعداد لکه‌های موجود روی بالشان از هم متمایز می‌شوند. کفشدوزک‌ها معمولاً قرمز، نارنجی یا زرد هستند و تعداد لکه‌های مختلفی (از ۲ تا ۲۲ نقطه) بر روی بال آن‌ها وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، کفشدوزک ۲ نقطه‌ای، کفشدوزک ۷ نقطه‌ای، کفشدوزک ۱۴ نقطه‌ای و کفشدوزک ۲۲ نقطه‌ای که به‌شدت بد بو است. کلیۀ گونه‌های کفشدوزک ۶ پای سیاه کوتاه و یک بدن گرد با حدود ۰. ۸ سانتیمتر طول دارند.

کفشدوزک Harlequin که در آمریکای شمالی و اروپا یافت می‌شود بسیار تهاجمی است. این کفشدوزک در صورت کمبود غذا تخم و لارو کفشدوزک‌های دیگر را می‌خورد. اما بیشتر کفشدوزک‌ها با تغذیه از حشرات بالغ و لارو شته‌ها و سایر حشرات نرم‌تن در کنترل آفات نقش مهمی ایفا می‌کنند. لارو کفشدوزک‌ها بسیار حریص اند و با افزایش اندازه قادر به خوردن روزانه ۱۰۰ شته هستند.

سیکل زندگی کفشدوزک‌ها

سیکل زندگی کفشدوزک‌ها از چهار مرحلۀ مجزا تشکیل شده است.

مرحلۀ تخم

 کفشدوزک‌ها به منظور ایمنی، با تخم‌گذاری در قسمت زیرین برگ آن را از دید مهاجمان پنهان می‌کنند. ‌تخم‌ها معمولاً در دسته‌های ۵ تا ۴۰ تایی دیده می‌شوند.

مرحلۀ لاروی

هنگامی که تخم‌ها تفریخ می‌شوند لاروهای پرخور و تند و تیزی از آن‌ها بیرون می‌آیند که هر شته‌ای را پیدا کنند با حرص و ولع می‌خورند. لارو کفشدوزک با اینکه بسیار خطرناک به نظر می‌رسد اما تنها برای حشرات نرم‌تن مانند شته‌ها خطرناک است. اشتهای حریصانۀ آن‌ها منجر می‌شود در حدود ۵۰ شته در روز و ۵۰۰۰ شته در طول زندگی خود ببلعند. کفشدوزک‌ها از سایر حشرات نرم‌تن ازجمله مگس سفید، کنه‌ها و حشرات مقیاس (سپرداران) نیز تغذیه می‌کنند. این خصوصیت آن‌ها را به یکی از بهترین دوستان باغبانان ­ها تبدیل کرده است.

مرحلۀ شفیرگی

پس از یک بار پوست انداختن، لاروها به شفیره تبدیل می‌شوند. شفیره‌ها غالباً زرد یا نارنجی اند و روی پشتشان نشان‌های سیاه دارند. مرحلۀ شفیرگی حدوداً یک تا دو هفته طول می‌کشد. تحول جادویی تبدیل لارو به سوسک بالغ در این مدت صورت می‌گیرد.

حشرات بالغ

سرانجام، سوسک‌های بالغ ظاهر می‌شوند. سوسک‌های درخشان رنگی که معمولاً پیش از جفت‌گیری، به صورت متراکم و مجتمع، زمستان را در شکاف‌ها و زیر پوست درختان به‌سر می‌برند. کفشدوزک‌ها پس از بیدار شدن در فصل بهار جفت‌گیری کرده و چرخۀ زندگی مجدداً آغاز می‌شود. حشرات بالغ دسته‌های تخم‌های زرد رنگ خود را در نزدیکی کلونی‌های شته می‌گذارند تا لاروها به‌محض خروج از تخم بتوانند از شته‌ها تغذیه کنند. کفشدوزک‌های بالغ علاوه بر شته‌ها و سایر حشرات ریز از شهد گل و عسل نیز تغذیه می‌کنند. کفشدوزک‌ها از اولین حشرات مفیدی اند که در بهار پدیدار می‌شوند.

تعداد بیشتری کفشدوزک را به باغ خود جذب کنید

سموم دفع آفات را حذف کنید زیرا به حیات شکارچیانی مانند کفشدوزک‌ها ضربه وارد می‌کند. دیدن اولین نشانه از شته‌ها و وحشت از آن‌ها گزینۀ استفاده از سموم را به ذهن می‌آورد اما کمی خویشتن‌داری باعث مراجعۀ این شکارچیان گرسنه و تغذیه از شته‌ها می‌شود.

تحمل شیوع کم شته در بهار به پشتیبانی از جمعیت پررونق کفشدوزک‌ها در تابستان می‌انجامد. اما اگر شته وجود نداشته باشد، کفشدوزک‌ها برای تأمین مواد غذایی به مکان‌های دیگر پرواز کرده مزرعۀ شما را ترک می‌کنند. از صابون‌های حشره‌کش یا سایر سموم دفع آفات روی گیاهانی که توجه کفشدوزک‌ها را به خود جلب می‌کنند، استفاده نکنید.

باغ خود را به بهشتی برای کفشدوزک‌ها تبدیل کنید. مناظری با انواع درختچه‌ها، درختان و گیاهان زینتی، اغلب میزبان جمعیت کفشدوزک‌ها است. کفشدوزک‌ها را با گل‌های غنی از گرده به سمت باغ خود جذب کنید. برای این منظور گل‌های صاف، مانند بومادران، آنجلیکا، رازیانه و شوید بسیار عالی هستند. در کنار آن‌ها گیاهان همراه معمولی مانند گل همیشه‌بهار، آلیسوم شیرین و گل جعفری را نیز قرار دهید. این گل‌ها کفشدوزک‌های بیشتری را وارد باغ شما می‌کنند.

برای نگه‌داشتن کفشدوزک‌ها در باغ مکانی را به زمستان‌گذرانی آن‌ها اختصاص دهید. آن‌ها معمولاً در ساقه‌های توخالی و سایر شکاف‌ها و گوشه‌ها زمستان گذرانی می‌کنند. بنابراین، حذف ساقه‌های قدیمی را تا بهار به تعویق بیندازید و یا بااستفاده از کاه ، کلش و دسته‌های پهن بامبو در گلدان‌های قدیمی، هتلی برای کفشدوزک‌ها درست کنید. این خانۀ محصور را ۳۰ تا ۹۰ سانتیمتر بالاتر از سطح زمین، در یک مکان آفتابی قرار دهید و جهت عایق‌کاری از کاه و کلش بیشتری در اطراف آن استفاده کنید.

جمع‌بندی

کفشدوزک‌ها حشرات مفیدی‌اند که وجود جمعیتی از آن‌ها در باغ و مزرعۀ شما، می‌تواند کنترل کافی از آفات گیاهی مانند شته‌ها، کنه‌ها، مگس سفید و سایر حشرات ریز نرم‌تن فراهم آورد. لاروهای کفشدوزک‌ روزانه قادر به خوردن ۵۰ تا ۱۰۰ شته‌اند و در طول دوره‌ی زندگی خود حدود ۵۰۰۰ شته می‌خورند. کفشدوزک‌ها را با گل‌های غنی از گرده به سمت باغ خود جذب کنید. در مکان‌هایی که کفشدوزک‌ها وجود دارند از کاربرد سموم دفع آفات خودداری کنید.