کاشت گندم سیاه و کاربرد و فواید کشت آن

مقدمه

گندم سیاه، Fagopyrum esculentum یک شِبه غلات (غلات کاذب) است که طی یک دهه گذشته موردتوجه روزافزون صنعت و مصرف‌کنندگان قرار گرفته است. گیاهی علفی یک‌ساله، پهن‌برگ از خانواده Polygonaceae است که معمولاً به‌عنوان کود سبز و به‌خاطر بذرهای خود پرورش می‌یابد و از بذرهای خشک شده آن در بسیاری از غذاهای سنتی در کشورهای مختلف استفاده می‌شود؛ و می‌توان به شیوه‌ای مشابه گندم یا جو از آن استفاده کرد. از گندم سیاه نیز ممکن است به‌عنوان qiaomei یا ogal یاد شود.

گندم سیاه بیش از ۳۰۰۰ سال پیش در شمال غربی چین از اجداد وحشی اهلی شده است و سپس به‌تدریج در سرتاسر روسیه و شمال اروپا رواج یافته است. گندم سیاه در هوای گرم بهترین رشد را دارد. بااین‌حال در مناطقی که دارای فصل رشد کوتاهی هستند به‌سرعت بالغ می‌شوند.

گیاه‌شناسی

گندم سیاه یک گیاه پهن‌برگ با برگ‌های کوچک قلبی و ساقه توخالی است و سرعت رشد زیادی دارد. گیاه تعداد زیادی گل‌های سفید یا صورتی کوچک را تولید می‌کند که وقتی گرده‌افشانی می‌شوند به‌سرعت دانه تولید می‌کنند. دانه‌ها مثلثی شکل هستند و از رنگ سبز روشن به قرمز قهوه‌ای تغییر می‌کنند. بذرها از یک دانه واقعی کوچک که توسط یک پوسته ضخیم احاطه‌شده است تشکیل شده است. گیاهان گندم سیاه می‌توانند بین ۴۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متر رشد کنند و فقط برای یک‌فصل رشد زنده بمانند.

نیازهای رشدی

گندم سیاه در آب‌وهوای معتدل یا نیمه‌گرمسیری که دمای آن بین ۱۵-۲۵ درجه سانتی‌گراد است بهتر رشد می‌کند اما در آب‌وهوای گرم‌تر نیز ممکن است با تولید ارتفاعی بلندتر با موفقیت رشد کند. شما می‌توانید بعد از آخرین تاریخ یخ‌بندان، کاشت گندم سیاه را شروع کنید. گندم سیاه کاشته شده در اواخر بهار و اوایل تابستان تمایل به رشد بلندتر از کشت‌های پائیزی (که هم‌زمان با کوتاه شدن روزها رشد می‌کنند) دارد. گندم سیاه توسط یخ‌زدگی از بین می‌رود. علاوه بر این، گیاهان به یک دوره از آب‌وهوای خشک برای برداشت نیاز دارند.

گندم سیاه می‌تواند در خاک‌های ضعیف پرورش یابد اما در خاک لومی خوب زهکشی شده تولید بهینه‌ای دارد. گندم سیاه را می‌توان در هر مکان آفتابی (آفتاب کامل با سایه جزئی در بعدازظهر) با زهکشی خوب کشت کرد. گیاهان طیف گسترده‌ای از pH را از ۴.۵ تا ۷.۰ تحمل می‌کنند. گندم سیاه یک محصول روز کوتاه است و به همین دلیل وقتی در پاییز کشت می‌شود به دلیل طول روز کوتاه‌تر، بهتر رشد می‌کند.

کشت

گندم سیاه به‌وسیله کشت مستقیم بذر تکثیر می‌شود و بستر بذر قبل از کاشت باید به‌خوبی آماده شود. بافت خاک باید ریز اما محکم باشد و به عمق تقریبی ۵ سانتی‌متر شخم زده شود تا به ظهور گیاه‌چه‌ها کمک کند. گندم سیاه در مزارع تجاری با شخم در ردیف‌هایی با فاصله حدود ۳۰ سانتی‌متر از یکدیگر کاشته می‌شوند، اما به‌راحتی با پخش دانه در باغ خانه می‌توان آن را کاشت.

گندم سیاه را می‌توان در خاک‌های فقیر از لحاظ مواد غذایی پرورش داد و نیازی به کوددهی ندارد. در صورت کشت گندم سیاه به‌عنوان محصول پوششی باید در عرض ۲ هفته بعد از گل‌دهی برداشت شوند تا از تشکیل بذر گیاهان جلوگیری شود. بقایای گیاه را شخم می‌زنند و در زیر خاک دفن می‌کنند تا به‌عنوان کود سبز تجزیه شود. چند هفته فاصله بین برداشت گندم سیاه و کاشت محصول جدید لازم است تا بقایای گیاه تجزیه شوند.

مهم‌ترین فواید کشت گندم سیاه

گل‌های گندم سیاه توسط شهد صبحگاهی خود زنبورهای عسل و سایر گرده‌افشان‌ها را جذب می‌کند، آن‌ها همچنین از جمعیت سالم حشرات مفید کوچک‌تر نیز پشتیبانی می‌کنند. پرورش‌دهندگان ارگانیک از گندم سیاه به‌عنوان یک استراتژی اصلی برای پیشگیری از آفات استفاده می‌کنند.

کاشت چند بذر گندم سیاه در بین گیاهان سیب‌زمینی باعث گیج شدن و کاهش خسارت آفات بالقوه آن می‌شود. همچنین کاشت باند پهنی از گندم سیاه بین ردیف‌های توت‌فرنگی به دلیل جذب گرده‌افشان‌ها زمینه‌ای مفید برای تولید توت‌فرنگی ایجاد می‌کند.

جوانه‌زنی سریع گندم سیاه آن را به گزینه خوبی برای دفع علف‌های هرز تبدیل می‌کند.

کشت گندم سیاه باعث بهبود خاک می‌شود. فسفر و کلسیم از مهم‌ترین مواد مغذی موردنیاز گیاهان هستند. خاک‌هایی که به طور مرتب با مواد آلی غنی می‌شوند، غالباً حاوی مقدار زیادی از این مواد مغذی، اما به فرم‌هایی که برداشت آن برای گیاهان دشوار است، هستند. گندم سیاه به دلیل داشتن توانایی جذب فسفر خاک و بازگرداندن آن به شکلی مناسب برای گیاهان، پمپ فسفر نامیده شده است.

بسیاری از مشاورین مزرعه هشدار می‌دهند که گندم سیاه ممکن است به علف هرز تبدیل شود. با برداشت گندم سیاه بعد از شکوفه دهی و قبل از رسیدن بذرها از جوانه‌زنی دوباره دانه‌ها و تبدیل‌شدن آن به علف هرز در باغ و مزرعه خودداری کنید.

کاربردها

یکی از مهم‌ترین محصولات کود سبز گندم سیاه (Fagopyrum esculentum) است که از غلات نیست بلکه یک گیاه پهن‌برگ با رشد سریع و نیمه آبدار است که بذور مثلثی مغذی را تولید می‌کند. از گندم سیاه می‌توان در تولید بسیاری از غذاها به‌جای گندم استفاده کرد، به‌عنوان‌مثال، پنکیک، کیک و بیسکویت. این ماده معمولاً در غلات صبحانه نیز استفاده می‌شود یا ممکن است با آرد مخلوط شود.

دانه آن ممکن است به‌عنوان علوفه برای حیوانات نیز استفاده شود. گندم سیاه یک محصول با پوشش عالی است که از کاشت تا گلدهی آن تنها ۵-۴ هفته طول می‌کشد. گندم سیاه می‌تواند از خاک در برابر فرسایش و تهاجم علف‌های هرز محافظت کند. گندم سیاه را می‌توان در هر زمان برداشت و تبدیل به کمپوست کرد؛ اما ۵ تا ۶ هفته پس از کاشت بیشترین مواد آلی را به خاک برمی‌گرداند.

گندم سیاه آفات و بیماری‌های کمی دارد.

جمع‌بندی

گندم سیاه را می‌توان در خاک‌های فقیر از لحاظ مواد غذایی پرورش داد و نیازی به کوددهی ندارد. این گیاه در خاک لومی خوب زهکشی شده تولید بهینه‌ای دارد. گندم سیاه را می‌توان در هر مکان آفتابی (آفتاب کامل با سایه جزئی در بعدازظهر) کشت کرد.

گیاهان طیف گسترده‌ای از pH را از ۴.۵ تا ۷.۰ تحمل می‌کنند. گندم سیاه به دلیل داشتن توانایی جذب فسفر خاک و بازگرداندن آن به شکلی مناسب برای گیاهان، پمپ فسفر نامیده شده است. در صورت کشت گندم سیاه به‌عنوان محصول پوششی باید در عرض ۲ هفته از گل‌دهی برداشت شوند تا از تشکیل بذر گیاهان جلوگیری شود.

جوانه‌زنی سریع گندم سیاه آن را به گزینه خوبی برای دفع علف‌های هرز تبدیل می‌کند. پرورش‌دهندگان ارگانیک از گندم سیاه به‌عنوان یک استراتژی اصلی برای پیشگیری از آفات استفاده می‌کنند. کاشت چند بذر گندم سیاه در بین گیاهان سیب‌زمینی باعث گیج شدن و کاهش خسارت آفات بالقوه آن می‌شود. همچنین کاشت باند پهنی از گندم سیاه بین ردیف‌های توت‌فرنگی به دلیل جذب گرده‌افشان‌ها زمینه‌ای مفید برای تولید توت‌فرنگی ایجاد می‌کند.

مقالات مرتبط

• کاشت، داشت و برداشت گندم
• کاشت، داشت و برداشت یونجه