نحوه رشد گیاه زنجبیل

مقدمه

زنجبیل، Zingiber officinale، گیاهی چندساله علفی در خانواده Zingiberaceae است که به دلیل ریزوم خوراکی (ساقه زیرزمینی) خود که به‌طور گسترده به عنوان ادویه مورد استفاده قرار می‌گیرد کشت می‌گردد. ریزوم زنجبیل قهوه‌ای‌رنگ است و با یک لایه بیرونی چوب‌پنبه‌ای پوشیده شده است و مرکز ریزوم زردرنگ و معطر است. ساقه‌های بالای زمین نی مانند و عمودی هستند که برگ‌ها به صورت متناوب روی آن قرار گرفته‌اند. گیاه زنجبیل می‌تواند به ارتفاع ۰.۶-۱.۲ متر برسد و به عنوان یک گیاه یک‌ساله رشد کند.

رشد زنجبیل آسان و با ارزش است. پس از کاشت، زنجبیل برای تبدیل شدن به یک ادویه خوشمزه و تند، به چیزی جز آب و صبر احتیاج ندارد. این راهنما روی گونه‌های خوراکی تمرکز دارد، اما بیشتر گیاهان زینتی زنجبیل در شرایط مشابه رشد می‌کنند.

کاشت و نگهداری از گیاه زنجبیل

کشت زنجبیل را در اوایل بهار شروع کنید: زنجبیل یک گیاه گرمسیری است که قادر به تحمل یخ‌زدگی نمی‌باشد. اگر در مناطق گرم و استوایی زندگی می‌کنید، پس از آخرین یخبندان بهاری، یا در آغاز فصل مرطوب گیاه را بکارید. اگر در منطقه‌ای با فصل رشد کوتاه زندگی می‌کنید، می‌توانید گیاه را در داخل خانه پرورش دهید.

گیاه زنجبیل خود را انتخاب کنید.

جهت کشت، ریشه‌های زنجبیلی (ریزوم‌هایی) را انتخاب کنید که گوشتی و عاری از چین‌وچروک باشند و جوانه‌های قابل‌رؤیت (نقاط کوچک) در انتهای غده وجود داشته باشد. جوانه‌هایی که شروع به سبز شدن کرده‌اند جهت کشت ایده آل تر هستند. گذاشتن ریزوم‌ها در آب گرم در طول شب قبل از کاشت به جوانه‌زنی گیاهان کمک می‌کند.

ریزوم را به قطعاتی برش دهید

اگر دوست دارید بیش از یک گیاه پرورش دهید، زنجبیل را با یک چاقوی تمیز و بهداشتی برش دهید. هر قطعه باید حداقل ۱ اینچ (۲.۵ سانتی‌متر) عرض داشته باشد و دارای یک یا چند جوانه باشد که بتواند به‌عنوان یک گیاه مستقل رشد کند. پس از برش، قطعات را به مدت چند روز در محل خشک بگذارید تا محل برش چوب‌پنبه‌ای شود (یک کالوس محافظ بر روی سطح بریده شده تشکیل می‌شود که خطر ابتلا به بیماری‌ها را کاهش می‌دهد).

هر قطعه زنجبیل جهت رشد به ۸ اینچ (۲۰ سانتی‌متر) فضا نیاز دارد. در صورت نیاز به صرفه‌جویی در فضا، از قطعات بزرگ‌تر استفاده کنید. قطعاتی با سه یا چند جوانه احتمال جوانه‌زنی و رشد بیشتری دارند.

خاک را جهت کشت آماده کنید

 زنجبیل به خاک غنی، سبک و دارای زهکشی خوب نیاز دارد. مخلوط کردن خاک باغچه با مقدار مساوی کمپوست پوسیده شده جهت کشت آن می‌تواند مناسب باشد. اگر خاک شما بی‌کیفیت یا سنگین است، می‌توانید جهت کشت آن خاک گلدان غنی بخرید. اگر می‌خواهید محیط کشت بسیار مناسبی برای رشد اولیه زنجبیل تهیه کنید، می‌توانید با یک سینی کشت پر از پیت ماس (خزه sphagnum) و کوکوپیت شروع کنید. مخلوط این مواد با هم زهکش مناسبی دارند و از پوسیدگی گیاهان جوان جلوگیری می‌کنند.

پس از تشکیل برگ و ریشه، لازم است زنجبیل را با دقت به خاک انتقال دهید. دمای ایده آل برای جوانه‌زنی زنجبیل ۲۲ تا ۲۵ درجه سانتی گراد است.

مانند اکثر گیاهان، زنجبیل خاک‌هایی سبک و کمی اسیدی را ترجیح می‌دهد. به عنوان یک گیاه گرمسیری، زنجبیل در آب‌وهوای گرم و آفتابی در یک خاک لوم عمیق با زهکش مناسب که ازنظر مواد آلی سرشار است، به بهترین وجه رشد می‌کند. pH بهینه خاک برای رشد زنجبیل بین ۶.۰ تا ۶.۵ است و گیاه به حداقل دمای ۱۵.۵ درجه سانتی‌گراد (۵۹.۹ درجه فارنهایت) نیاز دارد. گیاهان زنجبیل برای رشد و نمو مطلوب به‌طور متوسط سالانه بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ سانتی‌متر آب نیاز دارند و درصورتی‌که میزان بارندگی کافی نباشد، به آبیاری اضافی احتیاج دارند. گیاهان زنجبیل خاک‌های فاقد زهکش و غرقابی را تحمل نمی‌کنند.

مکان و نحوه کشت زنجبیل

 زنجبیل جهت رشد مناطقی با سایه جزئی یا مناطقی که در طول روز ۲ تا ۵ ساعت نور مستقیم آفتاب دارند را ترجیح می‌دهد. محل مورد نظر باید از باد محافظت شود و خاک آن رطوبت کافی داشته باشد.

اگر زنجبیل را در گلدان پرورش می‌دهید، یک گلدان با عمق ۱۲ اینچ (۳۰ سانتی‌متر) را جهت کشت آن انتخاب کنید. گلدان‌های پلاستیکی اگر دارای سوراخ زهکش مناسب و کافی باشند جهت کشت زنجبیل مناسب‌تر از گلدان‌های سفالی هستند.

زنجبیل می‌تواند در مناطق استوایی و سایه‌ای رشد کامل داشته باشد. سعی کنید زنجبیل را در مکانی کشت کنید که روزانه دو تا پنج ساعت نور مستقیم خورشید دریافت کند و به دور از ریشه بزرگ گیاهان دیگر باشد.

هر قطعه زنجبیل را در عمق ۲-۴ اینچی (۵-۱۰ سانتی‌متر) به گونه‌ای که جوانه‌های آن رو به بالا باشد در زیر خاک نرم کشت کنید. در صورت کاشت در ردیف‌ها، فاصله بین هر قطعه را ۸ اینچ (۲۰ سانتی‌متر) در نظر بگیرید. اگر زنجبیل را در گلدان کشت می‌کنید، در هر گلدان بزرگ به قطر ۱۴ اینچ (۳۵ سانتی‌متر) یک قطعه زنجبیل کشت کنید.

خاک را مرطوب نگه دارید و بلافاصله بعد از کشت به آرامی غده‌ها را آبیاری کنید. روزانه خاک و آب آن را چک کنید و درست قبل از خشک شدن کامل خاک، آن‌ها را آبیاری کنید. آبیاری بیش‌ازحد باعث پوسیدگی غده‌ها می‌شود، بنابراین از زهکشی خاک خود اطمینان حاصل کنید و از آبیاری بیش‌ازحد غده‌ها خودداری کنید.

زنجبیل بخصوص در خارج از مناطق استوایی به آرامی رشد می‌کند. اگر خوش‌شانس باشید، جوانه‌ها ممکن است در طی چند روز ظاهر شوند، اما از زمان کاشت تا ظهور جوانه‌ها حداقل دو هفته الی ۴ هفته طول می‌کشد.

کود دهی

اگر زنجبیل در خاک غنی کشت شده باشد در ابتدای رشد به کود دهی نیازی ندارد. اگر خاک ضعیف است و یا می‌خواهید عملکرد خود را بهبود بخشید، زنجبیل از اضافه کردن کود کامل و همچنین فسفر، کلسیم و مواد آلی قبل از کاشت بهره‌مند می‌شود. در طول فصل رشد، کود اضافی می‌تواند باعث رشد جانبی شود. جهت رشد جانبی گیاهان باید ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر (۱۰-۱۲ اینچ) از هم فاصله داشته باشند. هرس جانبی باید هر ۲ تا ۳ هفته در طول فصل رشد انجام شود تا زنجبیل با مواد مغذی کافی تغذیه شود.

مراقبت‌های پس از کاشت

زنجبیل تمایل به رشد افقی دارد و با خاک دادن پای بوته‌ها در اطراف ساقه‌های رو به رشد می‌توان آن‌ها را وادار به رشد عمودی کرد. در طول فصل رشد ۳ تا ۵ بار باید پای بوته‌ها خاک داد. همه‌ی ریزوم‌ها باید با خاک پوشانده شوند و علف‌های هرز کنترل شوند.

پس از جوانه زدن زنجبیل، مالچ کشی اطراف آن، باعث گرم نگه داشتن و مبارزه با علف‌های هرز آن می‌شود. اگر دمای خاک در طی فصل رشد کمتر از ۵۰ درجه فارنهایت (۱۰ درجه سانتی‌گراد) باشد، کشیدن لایه ضخیم مالچ اطراف آن ضروری است.

ساقه گیاه زنجبیل در اواخر تابستان یا اوایل پاییز زرد می‌شود، زیرا دما کاهش می‌یابد. وقتی این اتفاق افتاد آبیاری را کم کنید و به‌محض از بین رفتن ساقه‌ها آبیاری را کاملاً قطع کنید

برداشت

بعدازاینکه ساقه‌ها بمیرند (حداقل ۸ ماه پس از کاشت)، ریزوم زنجبیل را از خاک بیرون آورید. معمولاً موقع برداشت برگ‌ها پیر می‌شوند و ساقه خشک می‌شود و می‌افتد. ریشه‌های زنجبیل با حفاری برداشت می‌شوند. زنجبیلی که به صورت تجاری تولید می‌شود با استفاده از شانه برش توسط یک تراکتور برداشت می‌شود. پس از برداشت محصول، زنجبیل باید ۳ تا ۵ روز در جای خشک نگهداری شود تا از ایجاد کپک روی ریزوم جلوگیری شود. زنجبیل جوان گاهی ۳-۴ ماه بعد از کاشت برداشت می‌شود که معمولاً برای ترشی استفاده می‌شود. زنجبیل جوان به دلیل داشتن پوستی نازک‌تر به راحتی زخمی شده بنابراین باید با دقت برداشت شود.

آفات و بیماری‌های زنجبیل

پژمردگی باکتریایی Ralstonia solanacearum

برگ‌های سبز آلوده به باکتری لوله‌ای و مجعد می‌شوند (پژمردگی سبز)؛ برگ‌ها به رنگ زرد و سپس نکروزه می‌شوند. گیاهان کوتاه مانده و می‌میرند. ریزوم‌ها بی‌رنگ و آبکی شده و ممکن است از داخل پوسیده شوند. بیماری از طریق خاک آلوده گسترش می‌یابد. باکتری‌ها در خاک در بقایای گیاهی می‌مانند. زنجبیل را در خاک‌هایی با زهکشی خوب و خاک‌هایی که قبلاً در آن زنجبیل کشت نشده بکارید. فقط بذر بدون پاتوژن بکارید. گیاهان زنجبیل را برای کمک به زهکشی خاک و ترویج جریان هوا در اطراف ریزوم روی پشته‌ها بکارید. رعایت تناوب با گیاهان غیر میزبان باکتری ضروری است.

پوسیدگی خشک Fusarium and Pratylenchus complex

در ابتدا سر برگ‌های پایینی زردرنگ می‌شود و سپس کل برگ زرد می‌شود. با پیشرفت بیماری، برگ‌های بالایی نیز زرد می‌شوند. بعداً برگ‌ها خشک می‌شوند و کل گیاه از رشد بازمی‌ایستد. ریزوم آلوده حلقه قهوه‌ای مخصوصاً در ناحیه بیرونی و غشا را نشان می‌دهد. این بیماری قارچی در شرایط غرقابی و زمین‌های فاقد زهکشی مناسب ایجاد می‌شود. ضدعفونی بذر با مخلوط بردو قبل از کاشت و سولاریزاسیون خاک می‌تواند به کاهش بروز این بیماری کمک کند.

پوسیدگی ریزوم / پوسیدگی نرم / پوسیدگی پیتیومی Pythium aphanidermatum

رشد کم گیاه؛ برگ‌ها و ساقه‌های زرد؛ تغییر رنگ قهوه‌ای آوندهای ساقه از علائم بیماری است. سیستم ریشه‌ای پوسیده و سیاه می‌شود. پوسیدگی نرم بوی ناخوشایندی دارد. این بیماری، خاک‌های گرم و مرطوب را دوست دارد و در درجه اول از طریق استفاده از غده‌های بذری آلوده که ممکن است هیچ‌گونه علائم بیماری را نشان ندهد گسترش می‌یابد. گیاهان زنجبیل را در خاک‌های خوب زهکشی یا پشته‌ها بکارید. از کشت غده‌های آلوده جلوگیری کنید.

قطعات موردنظر برای کشت را می‌توان با آب گرم (۵۰ درجه سانتی‌گراد به مدت ۱۰ دقیقه) یا با قارچ‌کش‌های مناسب قبل از کاشت ضدعفونی کرد. همه بقایای زراعی را بعد از برداشت محصول نابود کنید. مزارع را عاری از علف‌های هرز نگه دارید. زنجبیل را بیش از یک سال در یک منطقه کشت نکنید.

آفات

سوسک گل رز چینی Adoretus sinicus

سوراخ‌سوراخ شدن برگ؛ مصرف کل برگ به استثنای رگبرگ‌ها از خسارت این آفت است. حشره بالغ، سوسک قهوه‌ای مایل به قرمز است که در شب از گیاهان تغذیه می‌کند.

سوسک‌های گل رز چینی به نور کم جذب می‌شوند و در اثر نور زیاد دفع می‌شوند، تابش نور زیاد روی گیاهان ممکن است به جلوگیری از تغذیه آن‌ها کمک کند. پوشاندن گیاهان جوان به‌عنوان‌مثال استفاده از روکش‌های شناور روی ردیف‌ها می‌توانند تا زمانی که گیاهان به‌اندازه‌ی کافی بزرگ شوند و در برابر حملات سوسک مقاومت کنند از گیاهان محافظت کند.

کاربرد

زنجبیل به‌عنوان ادویه در پخت‌وپز مورداستفاده قرار می‌گیرد و می‌توان از آن به‌صورت تازه، خشک یا پودر شده استفاده کرد. از ریزوم تازه می‌توان برای استخراج اسانس زنجبیل نیز استفاده کرد. زنجبیل همچنین ممکن است برای طعم نوشیدنی‌ها استفاده شود. زنجبیل همچنان در چین و هند به‌عنوان داروی محبوب شناخته‌شده است.

Zingiber officinale گیاهی است که در سراسر جهان برای اهداف آشپزی و دارویی مصرف می‌شود. این گیاه دارای تعدادی ماده شیمیایی است که خواص دارویی از قبیل ضد آرتریت، ضدالتهاب، ضد دیابتی، ضد باکتری، ضد قارچ، ضد سرطان و غیره را دارد.

جمع‌بندی

زنجبیل به‌صورت رویشی از طریق ریزوم‌های کوچک تکثیر می‌شود. زنجبیل خاک‌هایی سبک و کمی اسیدی را ترجیح می‌دهد. به عنوان یک گیاه گرمسیری، زنجبیل در آب‌وهوای گرم و آفتابی در یک خاک لومی عمیق با زهکش مناسب که از نظر مواد آلی سرشار است، به بهترین وجه رشد می‌کند. pH مناسب خاک برای رشد زنجبیل بین ۶.۰ تا ۶.۵ است و گیاه جهت جوانه‌زنی به حداقل ۱۵.۵ درجه سانتی‌گراد دما نیاز دارد. در شرایط مطلوب رشد از کاشت تا برداشت آن تقریباً ۸ ماه طول می‌کشد.

منابع

https://plantvillage.psu.edu//Ginger

https://en.wikipedia.org/wiki/Ginger

https://hort.extension.wisc.edu/ Ginger, Zingiber officinale