نکات مهم پرورش سبزیجات برای مبتدیان

مقدمه

فصل بهار با آغاز دوباره زندگی برای بسیاری از گیاهان همراه است، در این فصل شرایط اقلیمی به گونه ای فراهم است که بدون نیاز به هیچ‌گونه حمایت (مثل کود دهی یا آبیاری) از جانب انسان ها در زمانی کوتاه، تمام طبیعت سرسبز می‌شود و دیدن این طبیعت زیبا، بدون شک برای شما انسان­ های خوش ­ذوق، بسیار لذت ‌بخش است.

از سوی دیگر، شرایط اقلیمی و محیطی مناسب در فصل بهار می­تواند شرایطی بسیار مناسب را برای شما دوست داران کشاورزی فراهم نماید تا با بهره گیری از فنون جدید کشاورزی، بتوانید علاوه بر یافتن یک سرگرمی لذت ‌بخش، سبزی های مورد نیاز خود و خانواده تان را نیز به دست خود تولید نمایید. زندگی شهرنشینی امروز، علاوه بر اینکه ما را از طبیعت دور کرده است، لذت تولید محصولات کشاورزی را نیز از برخی علاقه‌مندان به کشاورزی گرفته است.

با این وجود بسیاری از افراد با وجود شرایط نامناسب، دست از علایق خود برنداشته اند و از هر فضایی برای لذت بردن از کشاورزی استفاده می­کنند، این فضا ممکن است یک باغ، باغچه و یا حتی چند گلدان در فضای داخل آپارتمان باشد. بسیاری از افراد اگر علاقه کافی داشته باشند در همین شرایط سخت قادر خواهند بود که بسیاری از نیازهای غذایی خود را تأمین نموده و به منافع بسیاری همچون کاهش هزینه ها، سرگرمی و به دست آوردن آرامش در شرایط پراسترس زندگی شهری، استفاده از محصولات سالم و ارگانیک و غیره دست یابند.

در این مقاله قصد داریم شما را با کلیاتی آشنا کنیم که می­تواند در تولید موفقیت آمیز محصولات کشاورزی در فضاهای کوچک کمک‌حال شما باشد.

چگونگی شروع به کار در یک باغ سبزیجات

اگر تجربه کافی برای رسیدن به این هدف بزرگ و ساخت یک باغچه یا باغ بزرگ را ندارید، می­توانید کار خود را از یک محیط کوچک شروع کنید و تجربیات خود را به مرور گسترش دهید. بسترهای طبقاتی به شکل کارآمد تری از فضا استفاده کرده و هزینه های نگهداری را به حداقل ممکن می‌رسانند.

پرورش سبزیجات در منزل هم سرگرم کننده و هم ارزشمند است. تمام چیزهایی که برای شروع کار نیاز دارید مقداری خاک مناسب و چند گیاه است؛ اما برای اینکه یک باغبان سبزیجات واقعاً موفق باشید و بتوانید این کار را به صورت ارگانیک انجام دهید، باید بدانید که چگونه گیاهان خود را سالم و سرحال نگه دارید. در ادامه اصول اولیه کار توضیح داده شده است.

مواد غذایی خاک با تأمین انرژی مورد نیاز برای گیاهان، نیاز به مصرف کودهای شیمیایی را برطرف نموده و از این رو برای تولید محصول ارگانیک، داشتن خاک غنی از مواد غذایی دارای اهمیت زیادی است، این در حالی است که در کشاورزی معمولی، گیاهان زراعی با استفاده از کودهای شیمیایی و معدنی تغذیه می‌شوند.

وقتی در مصرف کودهای شیمیایی زیاده روی شود، این مواد شیمیایی با افزایش تغذیه اجباری توسط گیاه، به تدریج باعث فقر خاک می‌شوند و موجودیت فعال خاک را که به طور طبیعی غنی از حشرات، میکرو ارگانیسم ها و سایر اشکال زندگی است، به یک محیط رشد بی ثبات که تنها برای نگهداری ریشه های گیاهان کارایی دارد، تبدیل می‌کنند، در این شرایط تأثیر خاک بر تغذیه گیاه به کمترین حد و حتی به صفر خواهد رسید.

اگرچه کودهای مختلف و مواد غذایی معدنی مثل آهک کشاورزی، greensand (نوعی ماسه که دارای رنگ مایل به سبز است، این اصطلاح به‌طور خاص برای رسوبات دریایی کم عمق که حاوی مقادیر قابل توجهی دانه های سبزرنگ به نام glauconies است، استفاده می­شود که از مخلوطی از مواد معدنی موجود در خاک رس مثل اسمکتیت، گلوکونیت و میکا تشکیل شده است)، سنگ فسفات و غیره را می­توان به صورت دوره ای به باغ ارگانیک اضافه نمود.

اما مفیدترین موادی که تاکنون برای تهیه یک خاک سالم و حفظ تعادل آن، مورد استفاده قرار گرفته اند، مواد آلی هستند. شما می توانید مواد آلی را به روش‌های مختلفی مثل کمپوست، برگ‌های خرد شده، کود حیوانی یا محصولات زراعی (بازگرداندن باقیمانده مواد گیاهی و یا زیر خاک کردن گیاهان تازه به عنوان کود سبز) به خاک خود اضافه کنید.

ماده آلی باعث بهبود باروری خاک، ساختار خاک و شخم آسان خاک ها می‌شود. به طور خاص، مواد آلی منبع دائمی نیتروژن و سایر مواد مغذی مورد نیاز گیاهان هستند، همچنین مواد آلی، یک منبع غذایی غنی برای میکروب های مفید خاک فراهم می‌کنند و در عوض ارگانیسم های موجود در خاک، فرآیندهای پوسیدگی و تجزیه مواد غذایی موجود در خاک را انجام داده و این مواد مغذی را در دسترس گیاهان قرار می‌دهند.

استفاده بهینه از فضا

مکان باغ شما از نظر میزان نور دریافتی خورشید، نزدیکی به منابع آب و محافظت از یخ زدگی و باد، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

بسیاری از مردم آرزو می‌کنند که یک باغ سبزیجات بزرگ و مدرن داشته باشند و به اندازه ای فضا داشته باشند که بتوانند هر آنچه را که می‌خواهند (از جمله محصولات دارای نیاز فضایی بالا مانند ذرت، لوبیا خشک، کدو تنبل، خربزه، خیار و هندوانه) در آن پرورش دهند.

اگر شما فضا و مهم‌تر از آن، زمان و انرژی لازم برای پرورش گیاهان در یک باغ بزرگ را دارید، می­توانید به دنبال آن بروید اما کنترل باغ های سبزی‌هایی که از فضای کوچک تر استفاده می‌کنند، بسیار ساده تر است، این فضای کوچک می­تواند در حد چند ظرف موجود در پاسیو یا یک قطعه زمین چند متری در حیاط منزل شما باشد. همچنین کشت طبقاتی می­تواند گزینه مناسبی برای مبتدیان باشد زیرا کنترل وضعیت محصولات کشت شده در این روش بسیار آسان است.

حذف راهروهای اضافی و تغییر روش کاشت

اولین راه برای به حداکثر رساندن فضای باغ، تبدیل کاشت ردیفی (روش سنتی) به کاشت طبقاتی در ۳ یا ۴ طبقه است. کشت ردیفی اگرچه ممکن است در مزارعی که از ماشین آلات بزرگ برای کاشت، مراحل مختلف داشت و برداشت محصول استفاده می‌کنند، کارآمد باشند، اما در اغلب موارد بهترین راه برای تولید در باغچه های خانگی نیست. در یک باغ خانگی، به تعداد مسیرهای رفت و آمد کمتری در بین ردیف ها نیاز دارید.

اگر شما با کاشت ردیفی در مزرعه خود مواد غذایی مورد نیازتان را تأمین می­کنید با تغییر این روش به روش کاشت فشرده یا استفاده از کاشت طبقاتی محصولات، در واقع شما قادر خواهید بود در فضای کمتری همان محصولات قبلی را کشت نمایید و سپس در فضای خالی می­توانید کود سبز کشت کنید و گردش محصولات و جابجای را بهتر انجام دهید و همچنین می‌توانید از فضای جدید ایجاد شده برای کاشت محصولات جدید مثل ریواس، مارچوبه، انواع توت ها و غیره استفاده نمایید.

دلایل تبدیل کشت از سیستم ردیفی به یک سیستم کشت فشرده

زحمت کمتر: هنگامی که سبزیجات به صورت فشرده کاشته می‌شوند، با ایجاد سایه بر روی زمین باعث خنک شدن سطح شده و به آبیاری کمتری نیاز خواهند داشت و مقدار علف‌های هرز نیز کاهش پیدا نموده و در نتیجه نیاز به مالچ کشی نیز کاهش خواهد یافت و در کل، کار برای شما بسیار آسان‌تر خواهد شد.

کاهش فشردگی خاک: هر چه تعداد ردیف‌ها بیشتر باشد و شما در بین این ردیف ها حرکت کنید، خاک این ردیف ها را بیشتر فشرده خواهید نمود، با افزایش عرض ردیف ­ها و کاهش تعداد ردیف­ های کشت، شما فضای کشت بیشتری دارید که در آن راه نخواهید رفت و این خاک ها فشرده نمی‌شوند، در نتیجه ریشه گیاهان در این خاک ها بهتر حرکت خواهد نمود.

پرورش گیاهان به صورت ایستاده

بعد از کاشت فشرده، کاشت طبقاتی کارآمدترین روش استفاده از فضا در باغچه ها است، افرادی که دارای باغ های کوچک و بزرگ هستند، تلاش می‌کنند تا با ایجاد تکیه گاه، رشد عمودی محصولات زراعی خود را افزایش دهند، برخی از سبزیجاتی که معمولاً به صورت داربستی کشت می‌شوند شامل انگور، خیار و گوجه فرنگی هستند.

خرید لوازم جانبی باغبانی

حصار اطراف باغ شما ممکن است وظیفه دومی نیز داشته باشد و به عنوان یک تکیه گاه برای رشد گیاهان مورد استفاده قرار گیرد، در این شرایط شما می‌توانید در سال های مختلف، محصولات خود را تغییر دهید. انواع دیگر تکیه‌گاه‌های گیاهی معمولاً از چوب یا فلز ساخته می‌شوند، با این وجود، مهم نیست که از کدام طراحی یا متریال استفاده کنید اما حتماً قبل از اینکه گیاهان به پشتیبانی نیاز داشته باشند و ترجیحاً حتی قبل از کاشت محصول، تکیه‌گاه‌های خود را آماده نموده و در جای خود قرار دهید، همچنین در مورد بعضی از سبزیجات مثل گوجه فرنگی یا خربزه ممکن است لازم باشد که آن‌ها را به آرامی به تکیه‌گاه ببندید یا در هنگام رشد آن‌ها را با دقت بر روی داربست هدایت و تربیت کنید.

تناوب کشت و چرخش محصولات زراعی در محیط باغچه

چرخش محصولات در باغچه به این معنی است که محصولات مشابه را در یک مکان به صورت پی در پی کشت ننمایید و حداقل سه سال زمان برای کشت مجدد یک محصول در همان مکان قبلی زمان در نظر بگیرید. این روش تضمین کننده حفظ مواد غذایی در بستر کشت شماست (زیرا گیاه شما ممکن است بعضی از مواد غذایی را بیشتر مصرف کند و در صورت کشت پی در پی یک گیاه، این مواد به مرور در بستر با کاهش همراه خواهد شد)، همچنین این روش می­تواند از گسترش هر گونه آفات یا عوامل بیماری زا که ممکن است پس از برداشت در کمین خاک باشند، جلوگیری نماید.

برای اجرای این سیستم و چرخش سه ساله محصولات در باغ خود باید در هر فصل رشد، برنامه کشت خود را بر روی کاغذ ثبت نمایید و موقعیت کلیه محصولات را بر روی آن مشخص کنید. اگر مثل اکثر مردم سبزیجات متعددی را در باغچه خود پرورش می‌دهید، این نقشه ها برای شما بسیار ارزشمند خواهد بود زیرا به خاطر سپردن نقشه کشت محصولات حتی برای یک یا دو سال، کار دشواری است.

برداشت مداوم

یک راهکار دیگر برای به حداکثر رساندن سطح زیر کشت در باغچه، کاشت محصولات زراعی به گونه ای است که محصولات به صورت پی در پی، آماده برداشت شوند. در این روش کشاورزان معمولاً پس از پایان یخبندان، زمین و بذور و یا نشاء را آماده نموده و کشت خود را انجام می­دهند.

اگرچه کشت محصولات به صورت یکجا و در یک زمان مشکل خاصی ایجاد نمی­کند ولی کاشتن بذر یا نشاء به مرور زمان، بسیار آسان تر خواهد بود و شما در طول فصل فرصت کافی برای انجام کارها را به دست خواهید آورد.

از این گذشته، زمانی که کشت خود را به چند مرحله تقسیم کنید، کار شما بسیار آسان‌تر خواهد بود، شما می­توانید با یک برنامه‌ریزی منظم تقریباً هر هفته از اولین سبزیجات مثل نخودفرنگی که در اواخر زمستان تا اوایل بهار کشت می­شوند، گرفته تا نشاء محصولاتی مثل گوجه فرنگی، فلفل و بادمجان که پس از گرم شدن هوا و برطرف شدن خطر سرما کشت می‌شوند را در باغچه خود بکارید.

در ادامه و با نزدیک شدن به فصل سرما شما می­توانید دوباره کشت و کار خود را از سر بگیرید و بسته به شرایط آب و هوایی خود، گیاهان مقاوم به سرما را، از اواسط تابستان تا اواسط پاییز کشت نمایید. پس از برداشت محصول باید بقایای گیاهی را از بستر کشت خارج نمایید و محیط بهداشتی را برای محصولات جدید آماده نمایید.

شما حتی می‌توانید از محصولاتی که به سرعت رشد می‌کنند (مثل تربچه)، در کنار سایر سبزیجاتی که به یک فصل طولانی برای رشد نیاز دارند (مثل هویج یا جعفری)، استفاده نمایید.

البته یکی دیگر از مزایای کشت پی در پی این است که فصل برداشت برای هر محصول بیشتر طول می کشد، این بدان معناست که به جای کشت گیاهانی که در یک مرحله می­رسند (مثل لوبیا شیرین یا کدو تابستانه) می‌توانید از گونه هایی که به مرور می‌رسند استفاده نمایید.

ثبت اطلاعات

یکی از مهم‌ترین راه های بهبود شرایط باغ شما از سال به سال بعد، ثبت منظم اطلاعات و استفاده از آن‌ها در سال های بعد است، با این روش شما می­توانید موفقیت ها و شکست های خود را در مورد هر یک از گیاهان ثبت نمایید و با بررسی آن‌ها به بهترین روش ها برای کار خود دست یابید.

درست همان‌طور که داشتن یک نقشه باغ هر سال به شما کمک می کند تا مکان هایی را که در آن هر محصول را کشت کرده اید به یاد بیاورید، یادداشت برداری از نتایج کارها نیز می‌تواند به شما کمک کند تا از اشتباه کردن دوباره خودداری کنید و همچنین اطمینان حاصل کنید که نتایج خوبی که در مواد مختلف در سال قبل به دست آورده اید در مهر و موم‌های آینده نیز تکرار شوند، به عنوان مثال، نام تمام سبزیجات مختلف را بنویسید و نتایج آن‌ها را از یک سال به سال دیگر مقایسه کنید، شما با این کار می‌دانید کدام یک از آن‌ها در باغ شما به خوبی رشد کرده اند.

بسیاری از افراد یک دفترچه در اتومبیل خود دارند و هنگام تعویض روغن و تعمیر و نگهداری روزمره، اطلاعات را ثبت نموده و حفظ می­نمایند، شما هم می­توانید به همین روش، هر وقت کودهای آلی، کودهای معدنی و غیره را به خاک باغچه خود اضافه کردید و محلول پاشی یا سم‌پاشی در باغ خود انجام دادید، اطلاعات مربوطه را ثبت نمایید و همچنین می‌توانید تاریخ ­های مهم (مثل تاریخ کشت هر گیاه، تاریخ شروع باردهی، زمان برداشت و…) را در آن دفتر ثبت نمایید و در سال های بعد از آن اطلاعات استفاده نمایید.

با گذشت زمان، این روش کار و ثبت سوابق احتمالاً بیشتر از هر کتاب یا مرجعی می‌تواند برای شما مفید باشد زیرا یادداشت های شما بر اساس تجربیات و مشاهدات شخصی شما خواهد بود و آنچه را که در بهترین شرایط و با توجه به وضعیت منحصر به فرد باغ خود می­توانید انجام دهید را نشان می­دهد. به هر حال مانند بسیاری از مشاغل دیگر، در هنر باغبانی سبزیجات نیز تمرین و تکرار باعث پیشرفت و دستیابی به شرایط ایده آل می شود.

جمع بندی

ارتباط با طبیعت همیشه برای انسان لذت بخش بوده است و انسان ها با هر شرایط کاری و پست و مقامی، همیشه تمایل دارند تا به طریقی با طبیعت در ارتباط باشند و از این طریق بتوانند به آرامش دست یابند. از همین رو امروزه حتی در آپارتمان های کم نور نیز، پرورش گیاهان رواج دارد. اگر شما هم قصد دارید تا به پرورش گیاهان بپردازید باید از هر فضایی که دارید به بهترین شکل استفاده کنید و گیاهان گوناگون را پرورش دهید، بدون شک با رعایت اصول اصلی کار به نتایج رضایت بخشی دست خواهید یافت. اگر امکان تهیه فضای بزرگ دارید اما تجربه کافی برای شروع یک کار بزرگ کشاورزی را ندارید به شما توصیه می‌کنم تا ابتدا در فضایی کوچک کار خود را آغاز کنید و به مرور با افزایش تجربه خود می­توانید کارتان را گسترش دهید.

 اگر اصول کلی کار که در این مقاله برای شما توضیح داده شد را به خوبی رعایت کنید، تکرار و تمرین می­تواند بهترین آموزگار شما برای یادگیری فوت و فن کشاورزی و دستیابی به نتایج رضایت ­بخش باشد.

منبع

https://www.gardeners.com/how-to/vegetable-gardening/5069.html