توصیه های مهم درباره خاکورزی کشت گلخانه ای

خاک ورزی

به عملیات فیزیکی برای آماده سازی بستر خاک جهت زراعت ( کشاورزی) را خاک ورزی (Tillage) می‌گویند. خاک ورزی جهت نرم کردن بافت خاک مزرعه، گلخانه و… انجام می‌گیرد.

اهمیت خاک ورزی

خاک به مرور زمان طی عملیات های کشاورزی و… سفت می‌شود و بستر مناسبی برای ریشه دوانی و کاشت گیاه جدید نمی‌باشد. هنگامی که خاک سفت می شود ایجاد مسیر های مویینه می‌کنند و رطوبت به سادگی از محیط ریشه و سطح خاک جا به جا می‌گردد و در نتیجه خاک سطحی را برش داده و خرد می‌کنند.

هنگامی‌که گیاه شروع به جوانه زنی می‌کند و یا کاشت نشاء انجام می‌گیرد باید توجه داشت که برای رشد ریشه، گیاه نیاز به بستری نرم دارد تا ریشه دوانی و جذب مواد غذایی را از خاک به راحتی انجام دهد.

اگر خاک ورزی در موقعیت و وقت مناسبی انجام گیرد باعث اصلاح بافت خاک، تهویه بهتر خاک، حفظ بهتر رطوبت، افزایش نفوذ پذیری، کنترل علف‌های هرز، کنترل آفات و بیماری‌های گیاهی می‌شود.

شخم

یکی از مراحل خاک ورزی شخم زدن می‌باشد که به صورت مکانیزه انجام می‌گیرد. شخم زنی به صورت مکانیزه با تراکتور، روتیواتور، تیلر و … انجام می‌گیرد. یکی از رایج ترین شخم هایی که در زمین های زراعی بزرگ انجام می‌گیرد شخم با تراکتور و گاو آهن می‌باشد که کم هزینه و سریع می‌باشد.

مشخصات یک شخم خوب در زمین های زراعی، گلخانه و باغ شامل موارد زیر می‌باشد: (قبل از شروع شخم حتما باید زمین به اصطلاح گاو رو باشد)

• لایه های خاک را به خوبی و یه صورت یک نواخت زیر و رو کند.
• عمق شخم در همه نقاط زمین یک نواخت باشد.
• بسته به نوع محصول عمق شخم مناسبی انتخاب شود.
• موجب کلوخ زیاد در خاک نشود.
• تسطیح خاک به هم نریزد.

شخم بسته به نوع محصول باید دارای عمق های مختلفی باشد. شخم هایی با عمق کم معمولا تا ۱۵ سانتی متری سطح خاک انجام می‌گیرد، ۱۵ الی ۲۵ سانتی متر شخم با عمق متوسط، ۲۵ الی ۳۰ سانتی متر عمیق و بیش از ۳۰ سانتی متر خیلی عمیق دسته بندی می‌گردد.

فشردگی خاک

یکی از مشکلات عمده در زمینه کشاورزی فشردگی خاک در عمق های مختلف می‌باشد. استفاده بی رویه از ماشین آلات کشاورزی و باربری، کشت بیش از حد، دوره تناوب کوتاه مدت، چرای بیش از حد دام، مدیریت و خاک ورزی غیر اصولی از دلایل ایجاد فشردگی خاک می‌باشد.

فشردگی خاک باعث افزایش مقاومت خاک و کاهش حاصلخیزی، کاهش تامین آب و مواد غذایی برای گیاه و در نتیجه آن موجب افزایش کود دهی و افزایش هزینه های تولید می‌باشد. و پس از آن باعث تشکیل زنجیره ای از اثرات منفی بر روی گیاه شامل کاهش رشد گیاهان در نتیجه ورود کمتر مواد آلی تازه به خاک، کاهش چرخه ی بازیافت مواد آلی و فرآیند معدنی، کاهش فعالیت میکرو ارگانیسم ها و افزایش فرسایش و استهلاک در ماشین های کشاورزی خواهد شد.

نتیجه گیری

خاک ورزی یکی از مهم ترین عملیات های زراعی می‌باشد که تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم بر روی رشد و بازدهی گیاه می‌گذارد. در صورت خاک ورزی نا مناسب موجب کاهش جذب شدید آب، مواد آلی و مواد می‌شود و گسترش ریشه گیاه به شدت افت می‌کند.

فشردگی خاک می‌تواند در هر عمقی اتفاق بیافتد. فشردگی خاک باعث تخریب ساختار خاک می‌گردد و موجب بر هم خوردن زه کش خاک می‌گردد. عدم زه کشی مناسب خاک موجب مسموم شدن و رشد بیماری های ریشه می‌گردد. یکی از عوامل اصلی توقف رشد گیاه، عدم خاک ورزی مناسب می‌باشد.