کمبود عناصر غذایی در گیاهان

مقدمه

آیا گیاهان شما علائم نگران‌کننده‌ای از بیماری را نشان می‌دهند؟ باید بدانیم که همه مسائل مربوط به سلامت گیاه، توسط آفات یا بیماری‌ها ایجاد نمی‌شوند. عوامل دیگری، مانند عدم تعادل مواد غذایی نیز وجود دارد که باید در بحث سلامت گیاهان در نظر گرفته شود. گیاهان ممکن است مقدار زیاد (سمیت) یا خیلی کمی (کمبود) از یک عنصر غذایی خاص را دریافت کنند که این موارد سلامت گیاه را به خطر می‌اندازد.

خوشبختانه، برخی سرنخ‌های بصری وجود دارد که می‌توانید جهت تشخیص کمبود یا سمیت به دنبال آن‌ها باشید. شایان ذکر است که بسیاری از علائم کمبود به نظر شبیه هستند که معمولاً شامل تغییر رنگ یا تغییر شکل برگ یا ساقه گیاهان شما می‌شود. در این مقاله، شایع‌ترین کمبودهای مواد غذایی در گیاهان و نحوه رفع آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.

کمبود مواد مغذی چیست؟

گیاهان به مقادیر زیادی از مجموعه خاصی از عناصر غذایی ضروری به نام درشت مغذی‌ها (نیتروژن، پتاسیم، فسفر، کلسیم، گوگرد و منیزیم) و همچنین به مقادیر کمی از مواد مغذی دیگر که به‌عنوان ریزمغذی شناخته می‌شوند (بور، مس، آهن، منگنز، مولیبدن و روی) نیاز دارند.

بیشتر کمبودهای غذایی ناشی از کمبود مواد مغذی در محیط رشد یا محلول غذایی است، بااین‌حال، عوامل محیطی دیگری نیز می‌توانند در این مورد نقش داشته باشند. شرایط نامطلوب رشد می‌تواند بر توانایی گیاهان در جذب مواد مغذی تأثیر بگذارد. این می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که محیط رشد شما خیلی اسیدی یا خیلی قلیایی باشد یا تحت تأثیر خشکی یا آبیاری بیش‌ازحد یا دماهای پایین یا بالای ناحیه ریشه باشد.

در صورت عدم درمان، کمبود مواد مغذی می‌تواند بر توانایی گیاه برای رشد سالم و تکمیل چرخه زندگی طبیعی خود یعنی گلدهی و باردهی تأثیر بگذارد.

درحالی‌که این مقاله به‌طور خاص به کمبود مواد مغذی می‌پردازد، به خاطر داشته باشید که گیاهان شما می‌توانند از سمیت مواد غذایی (مواقعی که آن‌ها مقدار زیادی از یک ماده درشت مغذی یا ریزمغذی خاص را جذب یا در معرض آن قرار گیرند) نیز رنج ببرند. سمیت مواد غذایی نیز علائم مشخص دارد.

علائم رایج کمبود مواد مغذی

بارزترین علائم بصری کمبود مواد مغذی گیاه، تغییر رنگ یا انحراف برگ است. بااین‌حال، مهم است که توجه داشته باشید که بسیاری از علائم کمبود غذایی، مشابه به نظر می‌رسند و معمول است که گیاهان شما درواقع ترکیبی از کمبودها را به‌طور هم‌زمان تجربه می‌کنند.

در اینجا شایع‌ترین علائم کمبود مواد مغذی در گیاهان آمده است:

• برگ‌های زرد
• لبه‌های زرد یا قهوه‌ای برگ
• وجود سوراخ در برگ
• برگ‌های سوخته یا دارای ظاهری سوخته
• برگ‌ها با رنگ بنفش یا قرمز
• زرد شدن بین رگبرگ‌ها
• برگ‌های کوچک یا عدم رشد برگ
• لکه‌های زرد یا قهوه‌ای روی برگ‌ها
• برگ‌های پیچ‌خورده یا بدشکل
• رشد غیرعادی ریشه‌ها
• تفاوت عملکرد
• خرابی محصول

در زیر به جزئیات بیشتر این علائم و کمبودهای مرتبط با آن‌ها خواهیم پرداخت.

قبل از شروع درمان یک چک‌لیست تهیه کنید

در حالی­که ممکن است به‌محض شناسایی کمبود مواد مغذی وسوسه شوید که مستقیماً به درمان آن با کودها و محلول‌های غذایی بپردازید، مهم است که سایر عوامل مهمی را که می‌توانند بر سلامت گیاهان شما تأثیر بگذارند، رد کنید. از این چک‌لیست برای ارزیابی اینکه آیا مسائل دیگری در جریان است یا خیر استفاده کنید:

علائم حشرات یا بیماری‌ها را بررسی کنید:

برخی از آفات، مانند کرم‌ها یا کنه‌های عنکبوتی، می‌توانند باعث تغییر رنگ برگ یا سوراخ شدن برگ شوند. به همین ترتیب، برخی از ویروس‌ها و بیماری‌ها، ازجمله ویروس موزاییک یا کپک خاکستری، می‌توانند ظاهر برگ‌های شما را تغییر دهند.

خاک خود را بررسی کنید:

اگر از خاک به‌عنوان بستر رشد استفاده می‌کنید، بررسی کنید که آن را زیاد از حد یا خیلی کم آبیاری نمی‌کنید. تغییر رنگ برگ‌ها و رشد کم و توقف رشد گیاهان می‌تواند به دلیل خاکی که خیلی مرطوب است یا زهکشی ضعیفی دارد یا خاکی که خیلی متراکم است ایجاد شود. علاوه بر این، می‌توانید خاک را آزمایش و تجزیه‌وتحلیل کنید که ترکیب کلی مواد مغذی خاک را نشان می‌دهد و تشخیص کمبود را آسان‌تر می‌کند.

کیفیت آب آبیاری را چک کنید

کیفیت آب نقش مهمی در رشد سالم گیاهان دارد، برخی از منابع آب، مانند آب سخت، حاوی تعدادی مواد مغذی هستند، به این معنی که باید برنامه تغذیه خود را تنظیم کنید. آنالیز آزمایشگاهی آب خود را در نظر بگیرید تا بتوانید از ترکیب دقیق آن آگاه شوید.

دمای محیط رشد خود را بررسی کنید.

اگر محیط رشد خیلی گرم یا خیلی سرد باشد می‌تواند باعث کندی رشد گیاه شود و درعین‌حال بر میوه دهی و گلدهی تأثیر بگذارد.

قدرت مواد مغذی خود را بررسی کنید.

همان‌طور که در بالا ذکر شد، تعادل مواد مغذی مهم است، اما همچنین بسیار مهم است که درنهایت گیاهان خود را بیش‌ازحد یا کم، تغذیه نکنید. اگر دز مواد مغذی شما بیش‌ازحد قوی باشد، این امر می‌تواند باعث سوختگی گیاهان شما شود و اگر دز مواد مغذی بیش‌ازحد ضعیف باشد، گیاهان شما کند تر یا با تأخیر رشد خواهند کرد.

PH (هیدروژن بالقوه) را بررسی کنید.

همه گیاهان دارای محدوده pH ترجیحی هستند که در آن pH شرایط بهینه برای جذب مواد مغذی را خواهند داشت. اگر خاک یا محلول غذایی شما خیلی اسیدی یا خیلی قلیایی باشد، این بر توانایی گیاهان شما برای دسترسی به مواد مغذی موردنیازشان تأثیر می‌گذارد.

با یک متخصص تماس بگیرید

اگر مشکوک هستید که با کمبود مواد مغذی روبرو هستید یا خیر، همیشه بهتر است با یک متخصص تغذیه گیاه تماس بگیرید تا اینکه خودتان مشکل را شناسایی کنید.

درشت مغذی‌ها:

اگر شما چک‌لیست بالا را بررسی کرده‌اید و هنوز مشکل سلامت گیاه دارید گیاه شما ممکن است از کمبود درشت مغذی‌ها رنج ببرد. به خاطر داشته باشید که هر یک از مواد مغذی نقش‌های متعددی در یک گیاه دارند، به همین دلیل است که علائم کمبود ممکن است کاملاً متنوع به نظر برسد.

کمبود نیتروژن در گیاهان

علائم کمبود نیتروژن چیست؟ کمبود نیتروژن می‌تواند به روش‌های مختلفی ظاهر شود. متداول‌ترین نشان، زرد شدن برگ‌های پایینی با برگ‌های سبز کم‌رنگ در بالای گیاه است. رشد گیاه نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد، بنابراین می‌توانید شاخه‌ها یا شاخه‌های ضعیف را نیز مشاهده کنید. در برخی از گونه‌های گیاهی، همچنین ممکن است متوجه نوارهای بنفش رنگ روی ساقه گیاه شوید. در صورت عدم درمان، عملکرد محصول شما به دلیل رشد ضعیف گیاه بسیار کاهش می‌یابد.

چرا این اتفاق می‌افتد؟ نیتروژن یک جزء کلیدی پروتئین‌های گیاهی است، در نتیجه باعث رشد سالم گیاه می‌شود، بنابراین منطقی است که کمبود نیتروژن منجر به زرد شدن و توقف رشد شود. نیتروژن همچنین در تشکیل کلروفیل که برای فتوسنتز ضروری است و همچنین در واکنش‌های آنزیمی و متابولیسم گیاه نقش دارد.

چند دلیل مختلف برای کمبود نیتروژن وجود دارد. این کمبود می‌تواند به دلیل داشتن PH بسیار بالا یا خیلی پایین، عدم تعادل مواد مغذی یا تخلیه طبیعی خاک باشد. علاوه بر این، نیتروژن محلول است، بنابراین، اگر در خاک کشت می‌کنید، می‌تواند به‌راحتی با باران یا آبیاری‌های مکرر شسته شود و از دسترس گیاه خارج شود و گیاه با کمبود آن مواجه شود.

چگونه این مشکل را برطرف کنیم؟ ازآنجایی‌که بدون شک نیتروژن بخشی از ترکیبات و کودهای مغذی خواهد بود، ممکن است استفاده از دوز بالاتر برای رفع کمبود نیتروژن وسوسه‌انگیز باشد. بااین‌حال، این باعث افزایش سایر مواد مغذی نیز می‌شود که می‌تواند منجر به مشکلات دیگری شود. در عوض، برای یک راه‌حل سریع‌تر، می‌توانید از یک افزودنی مخصوص نیتروژن استفاده کنید – به یاد داشته باشید که گزینه مناسب را برای محیط رشد خود انتخاب کنید. علاوه بر این، برای گیاهانی که در خاک پرورش می‌یابند، مالچ پاشی با مواد آلی، مانند کمپوست یا کود دامی، می‌تواند منجر به تأمین پایدار نیتروژن در درازمدت شود.

کمبود فسفر در گیاهان

علائم کمبود فسفر چیست؟ ابتدا برگ‌های مسن‌تر گیاه تحت تأثیر کمبود فسفر قرار می‌گیرند و برگ‌ها رنگ سبز تیره‌ای به خود می‌گیرند که می‌تواند بنفش، برنز یا قرمزرنگ شود. رشد متوقف خواهد شد. اگر کمبود درمان نشود، برگ‌ها می‌توانند لکه‌های قهوه‌ای و نکروز ایجاد کنند.

چرا این اتفاق می‌افتد؟ فسفر دارای عملکردهای گسترده‌ای در گیاهان است. فسفر نه تنها جزء کلیدی DNA و RNA گیاه است، بلکه در فعالیت‌های مهمی مانند تقسیم سلولی، فتوسنتز، رشد گیاه و سنتز پروتئین نیز نقش دارد. فسفر همچنین به سختی عمومی گیاه شما کمک می‌کند و به گیاه کمک می‌کند تا در برابر بیماری‌ها و سایر مشکلات سلامتی مقاومت کند.

کمبود فسفر به‌احتمال‌زیاد به دلیل pH نادرست یا عدم تعادل مواد مغذی ایجاد می‌شود. بااین‌حال، جذب فسفر نیز می‌تواند تحت تأثیر سرمای شدید قرار گیرد که اگر گیاهان خود را در خارج از خانه پرورش می‌دهید، باید به آن توجه کنید. همچنین کمبود فسفر می‌تواند ناشی از وجود آهن اضافی در محیط رشد باشد.

چگونه این مشکل را برطرف کنیم؟ ازآنجایی‌که بیشتر محلول‌ها و کودهای غذایی حاوی فسفر (به‌عنوان یک جزء کلیدی) هستند، ممکن است وسوسه‌انگیز باشد که به سادگی دز کودها را افزایش دهید. بااین‌حال، این افزایش ممکن است منجر به تأمین بیش‌ازحد سایر مواد مغذی برای گیاهان شود. در عوض، یک افزودنی غنی از فسفر مانند سوپر فسفات را امتحان کنید. همچنین می‌توانید گزینه‌هایی مانند پودر استخوان یا سنگ فسفات را در نظر بگیرید. فقط به یاد داشته باشید که محصول مناسب را برای محیط رشد خود انتخاب کنید.

کمبود پتاسیم در گیاهان

علائم کمبود پتاسیم چیست؟ شایع‌ترین علائم کمبود پتاسیم، لبه‌ها و نوک برگ‌های قهوه‌ای یا سوخته همراه با کلروز بین رگبرگ‌های برگ است. همچنین ممکن است لکه‌های بنفش رنگ را در قسمت زیرین برگ‌های خود مشاهده کنید. در صورت عدم درمان، کمبود پتاسیم می‌تواند باعث نکروز برگ و کندی رشد شود و گیاهان شما بیشتر مستعد ابتلا به بیماری خواهند شد.

چرا این اتفاق می‌افتد؟ پتاسیم نقش‌های مهمی در سلامت و رشد و نمو گیاهان دارد. این ماده مغذی به کنترل جذب آب، کمک به فتوسنتز و افزایش میوه دهی، گلدهی و مقاومت در برابر بیماری‌ها کمک می‌کند. پتاسیم همچنین روزنه‌های گیاهان (که از دست دادن آب و تبادل گازی را کنترل می‌کند) را تنظیم می‌کند.

کمبود پتاسیم زمانی که گیاهان در خاک‌های سبک، شنی یا گچی می‌رویند (که پتاسیم می‌تواند به‌راحتی از بین برود یا شسته شود) شایع‌تر است. کمبود پتاسیم همچنین می‌تواند ناشی از داشتن PH نادرست باشد که باعث می‌شود مواد مغذی برای گیاهان شما در دسترس نباشند.

راه‌های برطرف کردن کمبود پتاسیم چیست؟

برای رفع کمبود پتاسیم، می‌توانید افزودنی‌های غنی از پتاسیم مانند سولفات پتاس، علوفه گوجه‌فرنگی یا منابع ارگانیک مانند جلبک‌های دریایی یا کلپ را امتحان کنید – فقط به یاد داشته باشید که محصول مناسب را برای محیط رشد خود انتخاب کنید. همچنین شایان ذکر است که برخی از این محلول‌ها ممکن است PH محیط کشت شما را تغییر دهند.

کمبود کلسیم در گیاهان

علائم کمبود کلسیم چیست؟

کمبود کلسیم معمولاً بر برگ‌های جدیدتر و سایر نقاط رشد جدید گیاه تأثیر می‌گذارد و در نتیجه رشد جدیدی ایجاد می‌کند که پژمرده، کوتاه‌ یا پیچ‌خورده به نظر می‌رسد. سوختگی نوک برگ نیز شایع است. گیاهی که کمبود کلسیم دارد درنهایت گل‌هایش را می‌ریزد. میوه‌ها کوچک یا بیمار به نظر می‌رسند. در گوجه‌فرنگی و فلفل، کمبود کلسیم منجر به پوسیدگی انتهای شکوفه‌ها می‌شود و میوه حاوی لکه‌ای تیره در گلگاه است.

چرا این اتفاق می‌افتد؟

کلسیم نقش مهمی در رشد گیاه دارد. برای تشکیل سلول‌های گیاهی ضروری است، اساساً به نگه‌داشتن دیواره‌های سلولی و غشاها در کنار هم و همچنین به ایجاد سلول‌های جدید کمک می‌کند. به همین دلیل است که کمبود کلسیم روی نقاط رشد گیاه تأثیر می‌گذارد.

کمبود کلسیم می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد – pH ناحیه ریشه می‌تواند خیلی بالا یا خیلی کم باشد، ممکن است خاک خود را به اندازه کافی آبیاری نکنید یا ممکن است عدم تعادل مواد مغذی در محیط رشد شما وجود داشته باشد. بااین‌حال، توجه به این نکته مهم است که وقتی کلسیم جذب شد، اساساً بی‌حرکت است و در بافتهای رشد یافته قدیمی گیاه باقی می‌ماند. شما باید یک منبع ثابت از کلسیم داشته باشید تا این ماده مغذی مهم بتواند در قسمت‌های جدیدتر و در حال رشد گیاه نیز جذب شود.

راه‌های برطرف کردن کمبود کلسیم چیست؟

اطمینان حاصل کنید که از یک منبع کلسیم محلول در آب مانند نیترات کلسیم استفاده می‌کنید. در خاک، می‌توانید از منابع کلسیم مانند آهک، پودر استخوان یا گچ استفاده کنید، اما توجه داشته باشید که این منابع می‌توانند PH شما را تغییر دهند یا مواد مغذی اضافی همراه با کلسیم اضافه کنند.

برای هیدروپونیک، فقط باید از افزودنی کلسیم استفاده کنید تا گیاهان خود را با سایر مواد مغذی بیش‌ازحد تأمین نکنید. اگر از آب سخت برای گیاهان خود استفاده می‌کنید، مهم است که توجه داشته باشید که این نوع آب معمولاً حاوی سطوح بالایی از کلسیم محلول و سایر مواد مغذی است.

کمبود منیزیم در گیاهان

علائم کمبود منیزیوم چیست؟

رایج‌ترین نشانه کمبود منیزیم زمانی است که بین رگبرگ‌های برگ‌های پایین‌تر و مسن‌تر کلروتیک به نظر می‌رسد، جایی که برگ رنگ پریده می‌شود درحالی‌که رگبرگ‌های برگ سبز می‌مانند. اگر کمبود منیزیم درمان نشود، رشد متوقف می‌شود و قسمت‌هایی از گیاه شما ممکن است دچار نکروز شوند. برخی از گیاهان مانند گوجه‌فرنگی، سیب، سیب‌زمینی، تمشک و رودوندرون بیشتر مستعد کمبود منیزیم هستند.

چرا این اتفاق می‌افتد؟

منیزیم جزء کلیدی کلروفیل است که باعث سبز شدن گیاهان می‌شود و همچنین نقش مهمی در فتوسنتز دارد. این بدان معنی است که منیزیم برای سلامت بهینه گیاه و همچنین رشد مداوم ضروری است.

در کشت خاکی کمبود منیزیم در خاک‌های سبک و شنی شایع‌تر است. این کمبود همچنین می‌تواند ناشی از استفاده بیش‌ازحد از یک افزودنی غنی از پتاسیم، مانند علوفه گوجه‌فرنگی باشد، زیرا گیاهان به‌طور خودکار به جای منیزیم، پتاسیم را جذب می‌کنند. استفاده بیش‌ازحد از کلسیم همچنین می‌تواند باعث کمبود منیزیم در گیاهان شود.

همیشه (چه در کشت هیدروپونیک چه در کشت خاکی) اگر PH پایین باشد می‌تواند منیزیم را برای گیاهان شما غیرقابل‌دسترس سازد.

راه‌های برطرف کردن کمبود منیزیوم چیست؟ برای رفع کمبود منیزیم، از اسپری محلول‌پاشی استفاده کنید. در تئوری، محلول‌پاشی می‌تواند به‌سرعت اثر کند، زیرا گیاهان می‌توانند مواد مغذی را سریع‌تر از ریشه و ساقه از طریق برگ‌های خود جذب کنند. با استفاده از نمک‌های اپسوم (سولفات منیزیم) یک اسپری برگی ایجاد کنید. سولفات منیزیم باید به شدت رقیق شود و تقریباً به یک قاشق غذاخوری در هر گالن آب برسد.

همچنین می‌توانید گزینه‌هایی مانند دولومیت یا سایر افزودنی‌های غنی از منیزیم را امتحان کنید. فقط به خاطر داشته باشید که برخی از این گزینه‌ها ممکن است بر pH شما تأثیر بگذارند.

کمبود گوگرد در گیاهان

علائم کمبود گوگرد چیست؟

علائم کمبود گوگرد در بالای گیاه شما و در برگ‌های جدیدتر ظاهر می‌شود که برگ‌ها ظاهری کلروتیک به خود می‌گیرند – سبز کم‌رنگ که درنهایت به زرد تیره تبدیل می‌شود. همچنین می‌توانید رشد کوتاه‌تری را در این برگ‌های جدید مشاهده کنید و در برخی از انواع گیاهان، دمبرگ می‌تواند رنگ ارغوانی به خود بگیرد.

توجه به این نکته مهم است که کمبود گوگرد شبیه به کمبود نیتروژن است. نکته کلیدی این است که متوجه شوید زرد شدن برگ‌ها در گیاه شما از کجا شروع می‌شود.

چرا این اتفاق می‌افتد؟

مانند بسیاری از مواد مغذی در این فهرست، گوگرد نقش‌های مختلفی را ایفا می‌کند. این ماده مغذی جزء کلروفیل است و به سنتز پروتئین کمک می‌کند. علاوه بر این، مقدار صحیح گوگرد تضمین می‌کند که نیتروژن می‌تواند به درستی توسط گیاهان شما استفاده شود. به دلیل این پیوند قوی، غیرمعمول نیست که یک پرورش‌دهنده گیاهان خود را برای کمبود نیتروژن و گوگرد به‌طور هم‌زمان درمان کند.

دو مورد از شایع‌ترین دلایل کمبود گوگرد وجود دارد pH نادرست و عدم تعادل مواد مغذی. بااین‌حال، اگر به‌طور منظم از افزودنی‌های غنی از فسفر استفاده می‌کنید، ممکن است باعث کمبود گوگرد شود.

راه‌های برطرف کردن کمبود گوگرد چیست؟

گوگرد فقط به شکل سولفات در دسترس گیاهان است، به همین دلیل است که بسیاری از تولیدکنندگان از افزودنی‌های غنی از گوگرد مانند سولفات پتاس، سولفات منیزیم یا سولفات آمونیوم برای درمان این کمبود استفاده می‌کنند. توجه داشته باشید که این کودها عناصر دیگری را نیز به منطقه ریشه شما اضافه می‌کنند.

همچنین می‌توانید از نمک‌های اپسوم رقیق شده (سولفات منیزیم) در اسپری برگی استفاده کنید.

برای گیاهانی که در خاک کشت می‌شوند، کمبود گوگرد را می‌توانید با مواد ارگانیک درمان کنید، اگرچه تجزیه آن‌ها به سولفات‌های موردنیاز گیاهان شما زمان‌بر است.

جمع‌بندی

بیشتر کمبودهای غذایی ناشی از کمبود مواد مغذی در محیط رشد یا محلول غذایی است، بااین‌حال، عوامل محیطی دیگری نیز می‌توانند در این مورد نقش داشته باشند. شرایط نامطلوب رشد می‌تواند بر توانایی گیاهان در جذب مواد مغذی تأثیر بگذارد. این می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد