دلایل عدم رشد درختان میوه

مقدمه

 درخت یک موجود زنده است که شرایط مختلفی را برای رشد نیاز دارد. مانند هر موجود زنده دیگر اگر شرایط زندگی درخت مهیا نباشد نمی تواند به خوبی رشد کند و یا تولید شاخ و برگ و میوه کند. فاکتور های بسیار زیادی در رشد یک درخت دخیل هستند که هر کدام از آنها می تواند تاثیرات بسیار بزرگی بر روی رشد درختان بگذارد. فراهم نبودن یک یا چند یک از این فاکتور ها ممکن است باعث سرکوب رشد و یا توقف آن در گیاهان مختلف از جمله درختان میوه شود. چنانچه شرایط رشد گیاه مهیا باشد این موجود زنده می تواند ساز و کارهای بیولوژیکی خود را به خوبی انجام داده و رشد خوبی داشته باشد. در این مقاله به بررسی مهمترین فاکتورهایی که در رشد یک درخت؛ بخصوص درختان میوه دخیل است اشاره خواهیم کرد و راهکارهای مدیریت آن را به شما خواهیم گفت.

چرا درختان دچار توقف رشد می شوند؟

 مانند هر موجود زنده دیگر دلایل بسیار مختلفی برای رشد و یا عدم رشد درختان وجود دارد. درختان ذاتا دوست دارند که شاخه و برگ بیشتری تولید کرده و در نتیجه سهم بیشتری از نور داشته باشد. در واقع تولید شاخ و برگ جدید به درختان کمک می‌کنند تا با راندمان بهتر نور را جذب کرده و توسط آن ها مواد قندی را در داخل خود پرورش دهند. اما گاهی برخی از عوامل باعث می‌شود که این نیاز طبیعی گیاه دچار سرکوب شود و یا به طور کلی متوقف گردد. درختی که دچار توقف رشد شده است ممکن است از بین نرفته و خشک نشود اما قطعاً کارایی مناسبی نیز نخواهد داشت. به طور مثال نهال های میوه ای که  دچار توقف رشد شده اند نمی توانند میوه مناسبی نیز تولید کنند. در ادامه شما را با مهمترین عواملی که باعث توقف رشد یک گیاه و به ویژه درختان میوه می شود آشنا خواهیم کرد.

گونه و رقم درخت

 شاید مهمترین فاکتوری که میزان رشد یک درخت را تعیین می کند ظرفیت ژنتیکی آن و به تعبیر دقیق تر گونه و رقم درخت است. یک درخت ممکن است در ذات خود گیاهی کم رشد باشد، به طور مثال نهال هایی که روی پایه های کوتاه کننده پیوند می شوند ممکن است رشد محدودی داشته و خیلی مرتفع نشوند. بنابراین ژنتیک گیاه مهمترین امری است که میزان رشد یک گیاه را مشخص می نماید چنانچه گیاه در ذات خود گیاهی پر رشد باشد اما در شرایط خاص ما دچار توقف رشد شده است بایستی به آن رسیدگی کرد.

عمق خاک

 یکی از عمده دلایل ای که باعث توقف رشد نهال ها و درختان می شود عمق کم خاک است .گیاهان وقتی رشد می کنند که ریشه آنها دارای حجم کافی و عمق مناسب در خاک باشند. چنانچه یک خاک کم عمق بوده و یا در اعماق خود دچار فشردگی و یا سخت شدگی باشد، ریشه نیز نمی تواند به لایه های جدید نفوذ کند و در نتیجه مانند گیاهی که در داخل یک گلدان بزرگ قرار داده شده است رشدش محدود می شود. توجه به نوع خاک برای احداث باغات از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و یکی از این توجهات تهیه پروفیل خاک جهت بررسی عمق مفید خاک می باشد. چنانچه خاک در اعماق خود دارای لایه های سنگی و یا نفوذ ناپذیر باشد مشکل توقف رشد و یا حتی خشک شدن درختان در سالیان آتی امری دور از ذهن نیست. بنابراین پیشنهاد می کنیم که قبل از احداث باغ به خصوص در مورد درختانی که دارای ریشه های عمیق تری هستند حتماً از آزمایش پروفیل خاک غافل نشوید. چنانچه خاک شما به صورت سطحی و فشردگی است و اجازه رشد ریشه را نمی دهد می توانید از مخلوط کردن ماسه بادی شسته شده و کود دامی پوسیده و همچنین شخم عمیق استفاده کنید همچنین بهتر است چاله کاشت نهال شما به طور کامل سبک و با قابلیت رشد ریشه باشد.

شوری و قلیائیت بالا

 اگر خاک زراعی شما شور و یا قلیایی باشد راندمان جذب آب و سایر مواد معدنی از طریق ریشه ها به طرز قابل توجهی کاهش می یابد در نتیجه مانند انسانی که دسترسی مناسب به آب و غذا ندارد رشد گیاه نیز متوقف می شود. گرچه شوره زدن خاک پس از آبیاری یکی از علائم شوری خاک است، اما به طور دقیق تنها میتوان بعد از آزمون خاک و آب به میزان شوری و قلیائیت خاک پی برد. اگر خاک شما شور و قلیایی است تقریباً کار سختی در پیش دارید و بنابراین پیشنهاد می کنیم که از کاشت درختان در زمین های شور و قلیایی خودداری به عمل آورید اما چنانچه می خواهید با زمین های شور و قلیایی خود مبارزه کنید استفاده از اسید های کشاورزی تحت نظر کارشناسان و همچنین اسیدهای آلی مانند هیومیک اسید می توانند گزینه های مناسبی باشند. از آنجایی که شوری آب بسیار مهمتر از شوری خاک است بنابراین بایستی نسبت به شیرین کردن آب خود و یافتن منابع آب شیرین جهت آبیاری درختان خود اقدام کنید. اسید های کشاورزی مانند انفوریک اسید، فسفریک اسید و سولفوریک اسید می تواند در کاهش میزان شوری و اسیدیته خاک موثر باشند. همچنین استفاده از مواد آلی به صورت خام و یا فرآوری شده نیز بسیار کمک می‌کند تا بافت خاک شما اصلاح شده و شوری آن کاهش پیدا کند. توجه کنید که شوری خاک ممکن است بر اثر استفاده نادرست از کود ها و در نتیجه شور کردن محیط اطراف ریشه ایجاد شده باشد. در واقع ممکن است که خاک شما شور نبوده اما محیط اطراف ریشه به دلیل این استفاده نادرست شور شده باشد. یکی از اشتباهات رایجی که در هنگام کاشت نهال انجام می‌شود استفاده از کودهای شیمیایی با دوز بالا در اطراف ریشه است و همین امر باعث متوقف شدن رشد نهال ها می شود.

 کمبود مواد غذایی

 کمبود مواد غذایی در خاک می تواند یکی از دلایل توقف رشد گیاهان باشد. سه عنصر فسفر، نیتروژن و روی نقش بسیار اساسی در رشد رویشی گیاهان دارد. به طور مثال چنانچه زمین شما دچار کمبود فسفر باشد تولید ریشه های جدید در درخت دچار اشکال شده و در نتیجه رشد درخت متوقف می شود. نیتروژن عنصر اساسی در تولید شاخ و برگ است و کمبود آن علاوه بر ایجاد زردی بر روی برگ ها باعث عدم رشد اندام هوایی نیز می شود. عنصر روی در کنار سایر فعالیتهای که در درختان دارد نقش بسیار مهمی در تولید شاخه های جانبی ایفا می کند و بنابراین حتماً بایستی به کمبود این عناصر در خاک توجه ویژه داشت. کودهای مختلفی وجود دارد که می‌توانند این عناصر را در خاک تامین کند و یا به شکل محلول پاشی به گیاهان برساند. البته باید توجه داشت که مصرف بی رویه کودهای معدنی و شیمیایی ممکن است باعث شور شدن اطراف ریشه شما و در نتیجه توقف رشد بیشتر گیاهان شما شود بنابراین توصیه می‌کنیم که از این دو تا تنها تحت نظر کارشناسان استفاده فرمایید.

 آفات و بیماری ها

 آفات و بیماری هایی که به ریشه و آوند ها حمله می کنند، نقش بسیار مهمی در توقف رشد درختان میوه ایفا می کند. لاروهای چوبخوار و ریشه خوار و همچنین پژمردگی های آوندی و پوسیدگی های ریشه از جمله مهمترین مواردی هستند که رشد درختان میوه را محدود می کنند. این موارد در آلودگی های شدید ممکن است باعث خشک شدن کامل درختان نیز بشود. کرم سفید ریشه، پژمردگی های فوزاریومی، کرم های پوست خوار، کرم خراط، پوسیدگی آرمیلاریایی و پوسیدگی سفید ریشه از جمله مهمترین آفات و بیماری هایی هستند که می توانند باعث توقف رشد گیاهان شود.

آبیاری نامناسب

 کمبود یا بیشبود آبیاری و یا عدم رعایت برنامه مناسب برای آبیاری باعث می شود که ریشه درختان دچار آسیب شده  و در نتیجه رشد گیاه متوقف شود. کمبود آب باعث خشکی ریشه های معین و کاهش راندمان جذب ریشه گیاه می شود و درجه اندام‌های هوایی نمی توانند به صورت مستمر رشد کنند. بیش بود آبیاری نیز باعث می شود تا ضمن تنبل شدن ریشه ها و سطحی ماندن آنها احتمال پوسیدگی های ریشه نیز افزایش یابد چرا که در آبیاری های سنگین و بیش از حد به خصوص در خاک های رسی فضایی برای تنفس ریشه ها وجود نداشته و در ریشه ها دچار آسیب می شوند. ریشه هایی که به خاطر در دسترس بودن آب به شکل سطحی رشد می‌کنند نیز یکی از عوامل مهم در عدم رشد نهال ها هستند. استفاده از یک برنامه آبیاری مشخص و یا استفاده از سیستم های آبیاری هوشمند کمک می‌کند تا این مشکلات به حداقل ممکن خود برسد.

 شرایط محیطی نامساعد

 گرما و یا سرمای بیش از حد و یا رطوبت ناکافی ممکن است همه از عواملی باشند که باعث کاهش رشد گیاهان و یا متوقف شدن آنها شوند. گرچه شرایط محیطی را نمی‌توان کنترل کرد اما می توان بسته به نوع شرایط درختانی را کشت کرد که با شرایط خاص منطقه ما سازگار باشند به طور مثال کاشت مرکبات در یک منطقه خشک و کویری ایده چندان مناسبی نیست؛ همانطور که کاشت پسته در مناطق بسیار مرطوب پاسخ خوبی نمی دهد. بنابراین پیشنهاد می کنیم تا قبل از احداث باغ شرایط محیطی محل باغ را در نظر گرفته و گیاهان مناسب با آن شرایط انتخاب کنید.

 نتیجه گیری

 فاکتورها و عوامل بسیار گوناگونی در رشد بهینه درختان موثر است. توقف رشد ممکن است در هر مرحله‌ای از رشد گیاه اتفاق بیفتد و محدود به نهال ها نیست بنابراین لازم است که باغ خود را به صورت دائمی رصد کرده و مشکلات آن را پیدا کنیم. توجه ویژه به عملیات باغداری شامل آبیاری مناسب استفاده از کودها و سموم شیمیایی و همچنین توجه به افزایش حاصلخیزی خاک از جمله مواردی هستند که باغداران بایستی مد نظر داشته باشند. پیشنهاد می کنیم تا برای کسب نتیجه بهتر برای رفع مشکل عدم رشد درختان خود با کارشناسان شرکت تجارت سبز آبان در ارتباط باشید.