بازدید از زمین‌های کلزا، گندم، جو، ذرت [مایان، تبریز]
گزارش بازدید زمین زراعی تاریخ بازدید: ۱۳۹۹/۰۵/۲۰ نوع کشت: زراعی نوع محصول کشت شده: کلزا، گندم، جو، ذرت مساحت تحت کشت: متغیر محل مورد بازدید: استان آذربایجان شرقی، شهر تبریز، روستای مایان مالک زمین: زیر نظر شرکت تعاونی روستایی شهید مهدی باکری مقدمه بنابر گزارش‌های دریافتی در منطقه مایان (روستایی در نزدیکی شهر تبریز) عملکرد […]
- گزارش بازدید زمین زراعی
- تاریخ بازدید: ۱۳۹۹/۰۵/۲۰
- نوع کشت: زراعی
- نوع محصول کشت شده: کلزا، گندم، جو، ذرت
- مساحت تحت کشت: متغیر
- محل مورد بازدید: استان آذربایجان شرقی، شهر تبریز، روستای مایان
- مالک زمین: زیر نظر شرکت تعاونی روستایی شهید مهدی باکری
مقدمه
بنابر گزارش‌های دریافتی در منطقه مایان (روستایی در نزدیکی شهر تبریز) عملکرد محصولات کشاورزی (خصوصاً کلزا)، در سال‌های اخیر به شدت کاهش یافته است، بر همین اساس در تاریخ ۲۰ مرداد ۹۹ به همراه یک گروه از کارشناسان شرکت تجارت سبز آبان عازم منطقه شده تا مشکل را بررسی نموده و راهکارهایی برای برطرف کردن مشکل ارائه شود.
در این منطقه از چند زمین بازدید شد و شرح حال آن‌ها از زبان کشاورزان شنیده شد و علاوه بر توصیه‌های انجام شده، قرار بر این شد که با جمع آوری و بررسی دقیق تر اطلاعات، روش‌های مناسبی را ارائه داده که امید است بتواند در راه کاهش مشکلات کشاورزان مؤثر باشد.
مزرعه یونجه
قطعه اول زمین که مورد بازدید قرار گرفت (مربوط به آقای ابطحی)، یونجه کاری شده و از شرایط مناسبی برخوردار بود، برای آبیاری این زمین از آب شیرین چاه استفاده می‌شود و اگر آب به مقدار کافی در دسترس نباشد به ناچار از آب رودخانه که شور است استفاده می‌شود. خاک این مزرعه دارای pH حدود ۷.۵ و EC حدود ۱.۵۵ است. به گفته خود کشاورز در این مزرعه یک تناوب چند ساله رعایت می‌شود به گونه ای که در سال اول گندم، در سال دوم کلزا، در سال سوم جو و سپس برای پنج سال یونجه کشت می‌شود و در هر سال ۴ چین بر روی یونجه صورت می‌گیرد. مالک این زمین دامداری هم انجام می‌دهد و از این رو به طور دائم با کود دامی پوسیده، خاک را تقویت می‌نماید. کود دهی و تقویت خاک و همچنین رعایت تناوب مناسب، باعث شده تا در این زمین بر خلاف قطعات دیگر، افت شدید عملکرد دیده نشود و به گفته کشاورز، کلزا در این زمین حدود ۴ تن در هکتار عملکرد دارد.
در این زمین حدود ۸۰ تن در ۲.۵ هکتار زمین، ذرت دامی برداشت می‌شود که عملکرد نسبتاً کمی است و باید ارتقاء یابد، همچنین علف‌های هرزی مثل تربچه وحشی، دم روباهی، خردل وحشی و … مشاهده می‌شوند. به این کشاورز توصیه شد برای بهبود وضعیت خاک حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلو در هکتار گوگرد گرانول را قبل از کاشت به خاک اضافه نموده و پس از کشت هم ۱۰ لیتر گوگرد مایع در هکتار به خاک اضافه نماید و حدوداً ماهی یک‌بار گوگرد مایع را استفاده کند، همچنین به این کشاورز توصیه شد تا با حرکت به سمت روش‌های نوین آبیاری، نیاز آبی مزرعه خود را کاهش دهد تا نیازی به استفاده از آب فاضلاب (آب فاضلاب از کنار مزرعه عبور می‌کند) و یا رودخانه نداشته باشد و در نتیجه بتواند خاک را نیز از شوری بیشتر محافظت نماید.
مزرعه جو
در قطعه دوم که جو کشت شده بود، متأسفانه زمین پر از انواع علف هرز بود به گونه ای که جایی برای رشد گیاه اصلی وجود نداشت. به گفته آقای زهدی مالک قطعه دوم بیشتر زمین‌ها (حدود ۸۰ درصد) در مایان دارای خاک سنگین رسی با خاصیت قلیایی هستند و با وجود شوری زیاد، مقدار آهک در آن‌ها کم است که قرار شد این موارد با آزمون‌های انجام شده و چند آزمایش جدید در زمین‌های منطقه بیشتر مورد بررسی قرار گیرد، بر همین اساس نمونه‌های خاک و آب از قطعات مختلف برداشته شد.
به گفته آقای زهدی تنها حدود ۴۰ درصد از زمین‌ها دارای سیستم زهکش هستند و آب بسیار شور را از طریق زهکش از زمین‌ها خارج می‌کنند. با توجه به اینکه به گفته کشاورزان، از ابتدای فروردین آبیاری زمین‌هایی که در آن‌ها کلزا کشت شده آغاز می‌شود و این آبیاری به صورت غرقابی بوده و هر ۲۰ روز یک‌بار تکرار می‌گردد اگر کشاورزان به خاطر کمبود آب ناچار به استفاده از آب شور باشند، این شوری آب خصوصاً در خاک‌های بدون زهکش به سرعت باعث تخریب خاک می‌گردد و همین موضوع باعث شده تا زمین‌های بدون زهکش دارای خاک بسیار شورتری در مقایسه با زمین‌های دارای زهکش باشند، این موضوع اهمیت توجه به تکمیل سیستم زهکشی و هم‌زمان با آن ارتقاء سیستم‌های آبیاری را در این منطقه به خوبی نشان می‌دهد.
در قطعه دوم به علت وجود بیش از حد علف‌های هرز توصیه شد که زمین یک فصل آیش گذاشته شود تا در این مدت علاوه بر کنترل علف‌های هرز، شوری خاک هم از طریق آبشویی کاهش یابد. همچنین توصیه شد که در زمان کشت پس از شخم و دیسک، زمین را آبیاری نموده و پیش از خشک شدن زمین حدود ۲ تا ۲.۵ لیتر ترفلان را بر روی خاک محلول پاشی نموده و بلافاصله خاک سطحی (حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر) را با دیسک و وسایل مشابه هم بزنند تا جوانه‌های علف‌های هرز از بین بروند. در زمانی که در این قطعه سپری شد در مورد روال کشت گندم در منطقه از آقای زهدی سؤالاتی پرسیده شد که در ادامه به صورت خلاصه بیان می‌شود.
زمانی که کلزا برداشت می‌شود زمین‌ها را شخم می‌زنند و از ۱۵ مهر شروع به کشت گندم می‌کنند، این کشت تا ۱۵ آبان نیز ادامه دارد و ممکن است در مورد جو تا پایان آبان نیز به تأخیر بیفتد. بلافاصله پس از کشت گندم آبیاری انجام می‌شود و اگر باران مناسب و به موقع نبارد حدود یک ماه بعد آبیاری دوم را نیز انجام می‌دهند. در زمان کشت با دستگاه‌های کارنده (خطی کار)، حدود ۱۰۰ کیلو اوره و ۱۰۰ کیلو سوپر فسفات را نیز به خاک اضافه می‌کنند. بعد از آن با ظهور علف‌های هرز تا پایان فروردین با استفاده از علف‌کش‌های پهن برگ کش (علف‌کش‌های مختلف و غیر تکراری)، علف‌ها را کنترل می‌کنند و پس از حدود ۱۰ روز از این زمان حدود ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار کود اوره را با آبیاری به گیاهان می‌دهند. در بهار اگر بارندگی خوب باشد ۲ بار و اگر باران مناسب نبارد ۳ بار آبیاری می‌کنند، به هر صورت پس از پنجه زنی و در زمان ساقه دهی، خوشه دهی و شروع گلدهی، به خاطر اهمیت تأمین آب برای گیاه، آبیاری صورت می‌گیرد. در این منطقه معمولاً برداشت در اوایل تیر (۱۰ تیر) انجام می‌شود، با انجام این کارها به طور معمول حدود ۲ تن در هکتار گندم به روش آبی برداشت می‌شود و اگر در کشت قبلی زمین، یونجه کشت شده باشد، عملکرد ممکن است تا ۶ تن نیز افزایش یابد.
مزرعه ذرت علوفه‌ای
در قطعه سوم که به کشت ذرت علوفه ای اختصاص یافته بود به خاطر عدم تسطیح و شوری بیش از حد آب و خاک (به گفته مالک زمین EC خاک حدود ۶.۵ بود)، غیر یکنواختی کشت کاملاً نمایان بود و علف‌های هرز متنوعی در آن مشاهده می‌شد. توصیه شد که ۱۰ لیتر در هکتار گوگرد به خاک داده شود و با استفاده از هیومیک اسید و آبیاری با آب شیرین میزان جذب مواد غذایی را در گیاه افزایش دهند.
قطعه چهارم خود شامل دو قطعه ۱ و ۱.۵ هکتاری بود که دارای یک چاه اختصاصی با عمق ۱۲۰ متر بود و یک لوله ۸ اینچ آب را بین دو قطعه زمین می‌آورد. پس از صحبت با آقای زهدی مالک این دو قطعه زمین قرار شد تا در فصل آتی این دو قطعه زمین به صورتی آزمایشی و بنا بر برنامه ارائه شده از جانب شرکت تجارت سبز آبان مورد کشت قرار گیرند تا به عنوان نمونه پیشنهاد‌های کارشناسان شرکت برای بهبود وضعیت کشاورزی در منطقه در این دو قطعه به اجرا درآمده و با امید خدا بتواند راه گشای مشکلات منطقه باشد.
جمع‌بندی
در منطقه مایان، اکثر کشاورزان (به‌جز تعداد کمی از کشاورزان پیشرو و موفق) به علت فشارهای اقتصادی و قیمت بالاتر کلزا، بدون رعایت تناوب مناسب، اقدام به کشت پیاپی کلزا در زمین خود می‌نمایند، این موضوع با تضعیف خاک، مسمومیت خاک، افزایش علف‌های هرز از گونه‌های خاص و … باعث کاهش شدید عملکرد محصول در این منطقه شده است، همچنین کشاورزان در این منطقه به بذر دست اول و با کیفیت و قیمت مناسب دسترسی ندارند و این موضوع خود باعث کاهش عملکرد و تشدید مشکل شده است. مشکل بزرگ دیگر در این منطقه کمبود آب و شوری آب رودخانه است، با توجه به اینکه سیستم‌های زهکشی در حال اجرا در منطقه است، لزوم افزایش سرعت راه اندازی این سیستم هر چند ضعیف (از نظر کارشناسان شرکت این سیستم به خوبی اجرا نشده و کارایی بالایی ندارد) می‌تواند تأثیر زیادی بر بهبود وضعیت خاک‌های شور داشته باشد البته این کار زمانی نتیجه بهتری خواهد داشت که کشاورزان مجبور به استفاده از آب شور نباشند و برای این کار لازم است تا کشاورزان منطقه برای کاهش مصرف آب شیرین از روش‌های نوین آبیاری استفاده کنند.
سلام
گزارش خوبی بود
ممنون از شما