معرفی رشته زراعت و اصلاح نباتات
رشته زراعت و اصلاح نباتات یکی از رشته های کشاورزی است. در این مقاله به معرفی این رشته، دانشگاه‌ها و مقاطع تحصیلی، آینده و مسیر شغلی رشته زراعت و اصلاح نباتات می‌پردازیم.
کشاورزی به‌عنوان یک علم دارای شاخه‌های متعدد است. یکی از اصلی‌ترین و قدیمی‌ترین شاخه‌های کشاورزی که اصولاً این علم را با آن می‌شناسیم، زراعت گیاهان مختلف است. محصولاتی مانند گندم، جو، ذرت، سویا، کلزا و … جزء محصولاتی هستند که به‌عنوان محصولات زراعی شناخته می‌شوند و عمل کشت این محصولات به‌طورکلی زراعت نامیده می‌شود.
در دنیای زراعت گیاهان، بشر همواره به دنبال گیاهانی قوی‌تر، پرمحصول‌تر و سازگارتر با محیط زراعت بوده و در این راه دست به اصلاح ارقام مختلف گیاهان زراعی زده است.
با پیشرفت علوم و فنون زیستی رشته زراعت و اصلاح نباتات به‌عنوان یکی از شاخه‌های مهندسی کشاورزی، سالیان متمادی است که در دانشگاه‌های دنیا تدریس می‌شود. در این مقاله به معرفی این رشته جذاب و پر طرف‌دار می‌پردازیم، بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که تا آخر این مقاله همراه ما بمانید.
فهرست محتوا این مقاله
رشته زراعت و اصلاح نباتات چیست؟
همان‌طور که اشاره کردیم این رشته یکی از شاخه‌های مهندسی کشاورزی است که به آموزش و تحقیق در خصوص کشت گیاهان زراعی و بهبود کشت آنها، هم از منظر موارد فیزیکی و هم از منظر ژنتیکی می‌پردازد. حتماً توجه کرده‌اید که بذور گیاهان زراعی هرسال دچار تغییراتی شده و یا ارقام جدیدی به بازار معرفی می‌شوند.
این فرایند که به‌طورکلی اصلاح گیاهان نامیده می‌شود توسط مهندسین زراعت انجام می‌شود. کشت‌وزرع، داشت و برداشت هر یک از گیاهان زراعی نیز نیازمند تخصص‌هایی است که در اختیار مهندسین زراعت و اصلاح نباتات است.
این رشته مناسب چه افرادی است؟
همانند تمام شاخه‌های دیگر علوم کشاورزی، این رشته مختص به علاقه‌مندانی است که از مباحث کشاورزی، کار در مزارع و سروکار داشتن با گیاهان لذت می‌برند.
افرادی که سابقه کشاورزی و به‌خصوص زراعت را دارند و یا به هر نحوی به این کار نزدیک بوده‌اند، بهترین کاندیدهای تحصیل در این رشته هستند.
افرادی که در این رشته تحصیل می‌کنند بایستی به طور مستقیم با کشاورزان و بهره‌برداران بخش زراعت در ارتباط بوده، در زمین‌های کشاورزی حضور داشته باشند و همچنین کار در گلخانه‌ها و آزمایشگاه‌های مختلف را نیز فرابگیرند.
انتخاب رشته زراعت و اصلاح نباتات
اگر علاقه‌مند به این رشته بودید می‌توانید در کنکور سراسری که توسط سازمان سنجش کشور برگزار می‌شود شرکت کنید و در صورت اخذ رتبه قبولی کد رشته مهندسی کشاورزی – زارعت و اصلاح نباتات را انتخاب و در این رشته پذیرفته شوید. در کنکور سراسری دروس زیست‌شناسی و شیمی و در درجه بعدی ریاضی از اهمیت و ضریب بالایی برای قبولی شما در این رشته برخوردار هستند و بایستی روی آنها تمرکز بیشتری داشته باشید.
دانشگاه‌های برتر این رشته کدام است؟
اصولاً کیفیت آموزش و پژوهش یک دانشگاه در یک رشته تحصیلی خاص با استفاده از تجربه و علوم اساتید آن رشته مشخص و تعیین می‌شود؛ بنابراین ممکن است که گرایش‌های مختلف این رشته از کیفیت متفاوتی در یک دانشگاه خاص برخوردار باشد. درهرصورت به طور میانگین دانشگاه‌های تهران، شیراز، مشهد، اصفهان، تبریز، اهواز، گرگان، گیلان و ایلام از دانشگاه‌های پیشرو در این رشته هستند. دانشگاه تربیت‌مدرس نیز از دانشگاه‌های معتبر این رشته است اما تنها در مقاطع تحصیلات تکمیلی اقدام به جذب دانشجویان علاقه‌مند می‌کند.
دروس مقطع کارشناسی
در این دوره شما حدود ۲۰ واحد دروس عمومی، ۳۳ واحد دروس پایه، ۳۸ واحد دروس اصلی کشاورزی و ۳۷ واحد دروس تخصصی رشته خود را می‌گذرانید. جمعاً برای فراغت از تحصیل در مقطع کارشناسی شما نیاز به گذراندن ۱۳۵ واحد درسی را دارید که ممکن است در دانشگاه‌های مختلف و بسته به دروس پیش‌نیاز شما اندکی متفاوت نیز باشد.
دروس پایه شامل مباحثی مثل ریاضیات، گیاه‌شناسی عمومی، اکولوژی، شیمی، بیوشیمی، فیزیک و ژنتیک است. در دروس پایه شما با اقتصاد کشاورزی، طرح آزمایشات کشاورزی، هوا و اقلیم‌شناسی، اصول زراعت، خاکشناسی، حشره‌شناسی و بیماری‌شناسی گیاهی آشنا می‌شوید.
در نهایت در دروس تخصصی خود واحدهایی نظیر زراعت غلات، زراعت گیاهان صنعتی، زراعت گیاهان علوفه‌ای، عملیات زراعی، دیم‌کاری، اصول اصلاح نباتات، کنترل و گواهی بذر و فیزیولوژی گیاهان زراعی را خواهید گذراند.
پس از پاس کردن و قبولی در امتحان نهایی تمام این دروس طی حداقل سه و نیم‌سال می‌توانید مدرک خود را از دانشگاه محل تحصیل دریافت نمایید. توجه کنید که برخی از این واحدهای درسی علاوه بر بخش تئوری دارای بخش آزمایشگاهی و یا عملی نیز هستند و به این وسیله شما آرام آرام با محیط و دنیای کشاورزی آشنا می‌شوید.
ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد
اگر قصد داشتید تا در این رشته ادامه تحصیل دهید می‌توانید پس از اخذ مدرک لیسانس خود در کنکور سراسری کارشناسی ارشد شرکت کرده و یکی از سه رشته ژنتیک و به نژادی گیاهی، اگروتکنولوژی (شامل گرایش‌های فیزیولوژی گیاهان زراعی، اکولوژی گیاهان زراعی، علوم و تکنولوژی بذر و علوم علف‌های هرز) و اگرواکولوژی را انتخاب نمایید.
در گرایش ژنتیک و به نژادی شما روی موضوع اصلاح گیاهان زراعی مختلف و بهینه‌سازی آنها برای اقلیم‌ها و اهداف مختلف خواهید پرداخت.
فیزیولوژی گیاهان زراعی به بررسی مسیرهای زیستی و نحوه عملکرد گیاهان در سطح مولکولی می‌پردازد، اکولوژی گیاهان زراعی به موضوع رابطه محیط و گیاه پرداخته، در علوم و تکنولوژی بذر تمرکز شما روی روش‌های تولید و بهینه‌سازی بذرها است و در علوم علف‌های هرز نیز با انواع علف‌های هرز، مبارزه و مدیریت آنها آشنا می‌شوید.
اگرواکولوژی نیز جزء رشته‌های تقریباً جدیدی است که به بررسی امکان زراعت در اکوسیستم‌های گوناگون، تأثیر و اثرگذاری آنها بر یکدیگر می‌پردازد.
با انتخاب هر یک از این گرایش‌ها البته به‌شرط موجود بودن در دانشگاه هدف، شما با انتخاب یک استاد راهنما روی پایان‌نامه خود به‌عنوان پروژه مقطع کارشناسی ارشد کارکرده و در نهایت طی حداقل دو سال با دفاع از آن می‌توانید مقطع کارشناسی ارشد را به پایان رسانده و مدرک خود را دریافت نمایید.
ادامه تحصیل در مقطع دکتری
اگر قصد ادامه تحصیل در این مقطع را نیز دارید می‌توانید در یکی از همان گرایش‌هایی که در مقطع کارشناسی ارشد نام‌برده شد ادامه تحصیل دهید. توجه کنید که انتخاب یک گرایش در مقطع کارشناسی ارشد شما را ملزم نمی‌کند تا در همان گرایش ادامه تحصیل دهید و می‌توانید رشته خود را عوض نمایید.
در این مقطع علاوه بر قبولی در کنکور سراسری دکتری شما نیاز به قبولی در مصاحبه دانشگاه‌ها که توسط اساتید آن رشته برگزار می‌شود نیز دارید. بعد از قبولی در هر دو مسیر شما دانشجوی مقطع دکتری شده و چهار سال فرصت دارید تا علاوه بر پاس کردن واحدهای تئوری در آزمون جامع و دفاع از تز دکتری خود نیز موفق شوید. پس از طی این مسیر طولانی شما مدرک دکتری خود را در این رشته دریافت می‌کنید.
آینده شغلی رشته زراعت و اصلاح نباتات
این رشته فرصت‌های شغلی مناسبی را در اختیار فارغ‌التحصیلان خود قرار می‌دهد. آزمون‌های استخدامی به‌صورت روتین در کشور برگزار می‌شود و شما می‌توانید شانس خود را برای ورود به شغل‌های دولتی این رشته که در مؤسسات و نهادهای گوناگون نظیر جهاد کشاورزی، سازمان محیط زیست، وزارت علوم و … است محک بزنید.
در صورت داشتن مدرک دکتری شانس ورود به دانشگاه‌ها به‌عنوان عضو هیئت‌علمی را نیز دارید. مؤسسات تحقیقاتی گوناگون نیز به رشته شما نیاز دارند.
علاوه بر شرکت‌ها و نهادهای دولتی در بخش خصوصی نیز فرصت‌های خوبی فراهم شده است. شرکت‌های تولید و اصلاح بذر، واردکنندگان بذر، کود و سم به افرادی مانند شما نیاز دارند تا نهاده‌های خود را بفروشند و یا مورد آزمون و پشتیبانی قرار دهند. احداث گلخانه، راه‌اندازی شرکت خصوصی و تولید محصولات زراعی نیز از جمله فرصت‌های خوداشتغالی برای شما است.
نتیجه‌گیری
رشته زراعت یکی از رشته‌های پرکاربرد و مهم در دنیای کشاورزی است و در واقع می‌تواند با صنایع غذایی و دامپروری نیز در تماس مستقیم باشد. این علم همانند سایر علوم از سرعت پیشرفت بالایی برخوردار بوده و تحصیلات آکادمیک تنها راهکار سوارشدن بر موج این پیشرفت است، عاملی که برخلاف نظیر بسیاری از افراد با تجربه حاصل نمی‌شود و نیاز به مطالعه مستمر در مقالات و کتب مرجع، تحقیق و آزمایش دارد.
سلام از رشته زراعت چگونه باید وارد دانشگاه شد ؟
قبولی دانشگاه به چه صورت از طریق کنکور یا سابقه تحصیلی؟
سلام در این لینک توضیحات کامل گفته شده.
اینجا کلیک کنید.
با سلام
انصافا سایت بسیار خوبی دارید، از کود و سم و پهباد و … مطلب ارائه دادید که واقعا مفید است. فقط در بحث معرفی رشته های کشاورزی کاش همه رشته را معرفی میکردید.
با تشکر
رضا حسن پور-دکترای علوم خاک
با سلام
ممنون از توجه و نظرتان.
خوشحالیم مفید بوده، حتما رشته‌های دیگر را هم معرفی خواهیم کرد.