نکات مفید آبیاری در گلخانه
طرز عملکرد گلخانه‌ها گلخانه مکانی است محصور و سربسته که از آن در جهت تولید محصولات زراعی و محافظت از گیاهان در برابر دما و رطوبت زیاد و سایر عوامل محیطی استفاده می‌گردد. گلخانه‌ها معمولاً توسط یک شیشه یا پوشش پلاستیکی شفاف مجهز می‌شوند، که این پوشش‌ها امکان کنترل دقیق‌تر محصولات زراعی مورد نظر و […]
فهرست محتوا این مقاله
طرز عملکرد گلخانه‌ها
گلخانه مکانی است محصور و سربسته که از آن در جهت تولید محصولات زراعی و محافظت از گیاهان در برابر دما و رطوبت زیاد و سایر عوامل محیطی استفاده می‌گردد. گلخانه‌ها معمولاً توسط یک شیشه یا پوشش پلاستیکی شفاف مجهز می‌شوند، که این پوشش‌ها امکان کنترل دقیق‌تر محصولات زراعی مورد نظر و رشد مطلوب و بهینه آنها را فراهم می‌کنند. این پوشش‌ها باعث جلوگیری از انتقال گرمای تجمع یافته درون گلخانه و همچنین خروج برخی از اشعه‌های مادون قرمز به محیط بیرون گلخانه می‌شوند که در نتیجه این امر باعث انباشت گرما و افزایش دمای محفظه داخل گلخانه میشود.
مزایای رشد و پرورش گیاهان در گلخانه
افزایش تولید
پرورش گیاهان در گلخانه این امکان را فراهم می‌آورد تا شرایط بهینه و مطلوب برای توسعه و تولید چشمگیر محصولات کشاورزی بوجود آید.
افزایش عملکرد و بازدهی محصول
عملکرد محصول در واحد سطح بدست آمده از پرورش گیاهان در گلخانه در مقایسه با زمین زراعی باز سه برابر بیشتر است.
ریسک حداقل در تولید محصول
صدمات ناشی از عوامل اقلیمی به دلیل حفاظت گیاه در گلخانه به حداقل میزان خود می‌رسد.
استفاده کارآمد از محصولات
بهینه‌سازی در مقدار استفاده از آب و موادغذایی مورد نیاز برای هر مرحله از رشد و توسعه محصول توسط یک سیستم آبیاری کنترل شده و کارآمد و دقیق.
کنترل دقیق‌تر آفات و بیماری‌های گیاهی
سهولت در کنترل آفات و بیماری‌های گیاهی به واسطه ایزوله کردن و جداسازی محصول از عوامل بیرونی و سیستم کنترل دقیق محصول.
امکان رشد محصول در همه فصول سال
کشت گلخانهای از عوامل محیطی بیرونی مستقل می‌باشد، زیرا فاکتورهایی از قبیل دمای هوای سرد زمستانه و یا دمای هوای گرم تابستانه را کنترل می‌کند، و این به دلیل پیاده‌سازی سیستمهای مجزای گرمایشی، تهویه و خنک کننده در گلخانه می‌باشد.
انواع گلخانه‌ها برای تولید محصولات
- گلخانه‌های تولید گل و گیاه زینتی
- گلخانه‌های تولید نشا
- گلخانه‌های هیدروپونیک
- گلخانه‌های کشت سبزیجات
در اسپانیا رایج‌ترین محصول کشت شده در گلخانه‌ها سبزیجات می‌باشد که تقریبا ۹۰ درصد مساحت گلخانه‌ها را تشکیل می‌دهد.
عوامل مهم در انتخاب سیستم آبیاری گلخانهای ایده‌آل
سیستم آبیاری ایده‌آل برای یک محصول گلخانهای تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. از جمله:
- نوع سازه گلخانه (نیاز آبیاری با توجه به مساحت و ارتفاع گلخانه متفاوت است)،
- نوع بافت خاک (احداث حوضچه یا جویچه آبیاری در خاک شنی نسبت به خاک رسی مشکل‌تر است)،
- خاکورزی (با آماده‌سازی خاک می‌توان ساختار و ظرفیت نگهداری آب در خاک را بهبود بخشید)،
- آب و هوا (بسته به منطقه یا فصل مورد نظر، بیشترین یا کمترین درجه حرارت به داخل محیط گلخانه نفوذ می‌کند)، اگر چه سیستمهای کنترلی که دمای داخل گلخانه را تنظیم می‌کند وجود دارند،
- نوع محصول و وضعیت توسعه محصول در گلخانه (بسته به نوع محصول کشت شده و وضعیت توسعه آن در گلخانه به برخی از موارد نظیر آب مورد نیاز برای رشد محصول یا سایر موارد باید توجه داشت)،
- رفتار و حرکت آب در خاک (بسته به نوع سیستم آبیاری مورد استفاده، در آبیاری بارانی توسط آبپاش‌ها حرکت آب متمایل به پائین است در حالی‌که در سیستم آبیاری قطره‌ای حرکت آب بیشتر متمایل به حرکت افقی می‌باشد).
رایج‌ترین سیستمهای آبیاری مورد استفاده در گلخانه‌ها
از سیستم آبیاری قطره‌ای به منظور پخش و تزریق دقیق‌تر آب و مواد غذایی مورد نیاز گیاه استفاده میشود. در سیستم آبیاری قطره‌ای دو مورد وجود دارد:
- قطره‌چکان یکپارچه در خط که برای تعبیه قطره‌چکان به کمک دست یا دستگاه لوله باید بریده شود.
- قطره‌چکان روی خط (دریپر) که به کمک پانچ بر روی دیواره لوله نصب میشود (یا قطره‌چکان دکمه‌ای)
رایج‌ترین گزینه در آبیاری گلخانهای استفاده از لوله قطره‌چکان دار یکپارچه یا سیستم قطره‌چکان یکپارچه در خط می‌باشد (که این نوع سیستم قطره‌چکان به تنهایی جبران کننده آب مورد نیاز گیاه نمی‌باشد زیرا در این سیستم هیچ گونه تغییرات محسوسی در رطوبت خاک به دلیل تجمع و تراکم کشت محصولات گلخانهای اتفاق نمی‌افتد)
مهم‌ترین مزیت سیستم آبیاری قطره‌ای صرفه‌جوئی در مصرف آب و مواد غذایی می‌باشد (زیرا با به‌کارگیری این سیستم دقیقاً می‌توان به رشد بهینه و مطلوب گیاه دست یافت) و علاوه بر آن، این سیستم بدون اینکه باعث ایجاد مانداب یا خشکی در خاک شود رطوبت ثابت در خاک را حفظ خواهد کرد.
آبیاری با لوله‌های زیرزمینی در گلخانه
یکی دیگر از سیستمهای آبیاری قطره‌ای که در گلخانه‌ها نیز رایج است آبیاری با لوله‌های زیرزمینی می‌باشد. این لوله‌ها به طور خاص برای آبیاری در زیر زمین طراحی شده‌اند که بخشی از آب و مواد غذایی را دقیقا به ریشه گیاه منتقل می‌کنند، و در هر دو مقدار آب و مواد غذایی حتی صرفه‌جویی بیشتری حاصل می‌گردد و این به دلیل این است که آب و مواد مغذی درون خاک به راحتی تبخیر نشده و در زیر خاک باقی می‌مانند. علاوه بر این در این نوع سیستم آبیاری امکان دسترسی و رسیدگی آسان‌تر به زمین زراعی و امور مربوط به کشت و کار روزانه وجود دارد، از شکستگی و ایجاد شکاف در لوله‌های آبیاری توسط جوندگان موجود در گلخانه جلوگیری به عمل می‌آید و همچنین این نوع سیستم آبیاری به بهبود جنبه ظاهری و زیبایی شناختی گلخانه کمک می‌کند.
سیستم آبیاری هیدروپونیک در گلخانه
آبیاری هیدروپونیک به طور فزاینده و چشمگیری برای محصولات گلخانهای حائز اهمیت می‌باشد. در این نوع سیستم آبیاری، آب از طریق سیستم لوله‌های آبیاری میکرو، قطره‌چکان‌های پانچ شده روی خط (دریپر)، میکرولوله‌ها و پایه‌های نگهدارنده لوله آبیاری، آب مستقیماً به ریشه گیاه منتقل میشود. آبیاری با سیستم هیدروپونیک برای محصولات با دقت کاشت بالا در نظر گرفته میشود که این روش از ماندابی شدن جلوگیری می‌کند. علاوه‌بر این، نگهداری و رسیدگی به گیاه در این سیستم آسان‌تر بوده و این نوع سیستم آبیاری امکان کشت ترکیبی محصولات زراعی، دبی بهینه جریان آب و مواد غذایی و دقت توزیع آن در گیاه را فراهم می‌کند.
آبیاری با میکروآبپاش‌ها
در آخر، سیستم آبیاری دیگری که از دقت کمتری برخوردار است اما درآبیاری گلخانه‌ها نیز رایج می‌باشد، آبیاری بوسیله میکروآبپاش‌ها است. این نوع سیستم آبیاری از دقت کمتری برخوردار بوده و به دلیل این است که جریان آب توسط آن به صورت هوایی بوده و آب مورد نیاز گیاه را به صورت دقیق و کافی تامین نمی‌کند.
