انواع ترکیبات گوگردی مورد استفاده در کشاورزی

گوگرد به عنوان یکی از عناصر مهم و مورد نیاز برای رشد و نمو گیاهان، انواع مختلفی دارد و در صنعت کشاورزی از آنها استفاده میگردد که در این مقاله با آنها آشنا خواهید شد.

مقدمه:

 گوگرد یک عنصر میانی و از جمله عناصری است که گیاهان به آن به مقدار قابل توجهی نیاز دارد و هرگونه کمبود آن در خاک و یا در داخل گیاه سبب بروز علائم خفیف تا شدید و همچنین اختلال در رشد و نمو طبیعی گیاه می شود. گوگرد همچنین یکی از عناصر مهم در سلامت خاک و بهبود شرایط زیستی برای سایر موجودات مفید داخل خاک است. در برخی از موارد نیز از عنصر گوگرد برای دفع آفات و بیماری ها بر روی گیاهان استفاده می گردد. گوگرد  یکی از اجزای مهم تولید اسید سولفوریک توسط باکتری های تیوباسیلوس در خاک و تنظیم کننده اسیدیته خاک نیز می باشد. گوگرد در کشاورزی به فرم‌های مختلفی استفاده می شود و همچنین انواع گوگرد در فروشگاه های کشاورزی موجود است که کشاورزان بایستی با انواع آن آشنا و نحوه استفاده از آن را به خوبی بدانند. در این مقاله به بررسی مهمترین فرم های گوگرد و کودهای حاوی عناصر گوگردی خواهیم پرداخت و آنها را به شما معرفی خواهیم کرد.

  گوگرد چیست؟

گوگرد یا سولفور، یک عنصر شیمیایی غیر فلزی، با رنگ زرد لیمویی و دارای بو و مزه بسیار بد است. اما از نظر زیستی گوگرد برای همه موجودات کره زمین بسیار با اهمیت است. به طور مثال گوگرد در ساختمان پروتئین ها و اسیدهای آمینه تمامی موجودات حضور دارد. علاوه بر این عنصر گوگرد در بسیاری از صنایع از جمله کبریت و باروت سازی، صنایع غذایی و دارویی و همچنین تولید کود و سموم شیمیایی کاربرد اساسی دارد.  گوگرد به دو شکل معدنی و پالایشگاهی تولید می گردد که در حالت پالایشگاهی، تقطیر مواد نفتی و طی فرآیندهای شیمیایی مختلف، عنصر گوگرد استحصال می گردد.

گوگرد به صورت خالص بسیار نرم و به شکل پودر لطیف است که به میزان بسیار اندکی در آب حل می شود، اما فرمهای استخلافی نظیر سولفات ها ممکن است دارای حلالیت بالاتری نیز باشند.

 اهمیت گوگرد در کشاورزی 

بسیاری از دانشمندان حوزه کشاورزی و تغذیه گیاهی معتقدند که گوگرد چهارمین عنصر مهم در دنیای گیاهان است و تقریباً پس از سه عنصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم عنصری با درجه اهمیت گوگرد یافت نمی شود.  گوگرد هم در داخل گیاه و هم در بستر رشدی و محیط اطراف ریشه نقش بسیار اساسی و کلیدی را ایفا می کند. در داخل گیاه، گوگرد نقش مهمی در تولید کلروفیل و انجام فتوسنتز، تولید و ایجاد آمینو اسید ها و پروتئین ها، عملکرد آنزیمی گیاه و بهبود رشد رویشی و زایشی گیاه  دارد. اما یکی از موارد پر اهمیت دیگری که در مورد گوگرد وجود دارد، نقش آن در حفظ و تعدیل اقلیم و اسدیته خاک است. بسیاری از میکروارگانیسم های موجود و مفید در خاک نیازمند عنصر گوگرد برای رشد و نمو خود هستند. به طور مثال باکتری حیاتی تیوباسیلوس که مهم ترین تولید کننده اسید سولفوریک در خاک است از فرم های مختلف گوگرد تغذیه کرده و در نهایت با تولید اسید سولفوریک سبب تنظیم و اسیدی شدن محیط خاک می شود. در صورت عدم وجود گوگرد در خاک طیف وسیعی از میکروارگانیسم ها از بین رفته و حاصلخیزی خاک به شدت کاهش می یابد.  همچنین این ماده در پوسیده کردن مواد آلی و بقایای گیاهی و جانوری به صورت غیر مستقیم نقش دارد.

 از دیرباز از گوگرد و ترکیبات گوگردی برای جلوگیری و یا درمان آفات و بیماری ها استفاده می شد. به طور مثال بیماری سفیدک سطحی انگور از زمانهای پیش تا به امروز با استفاده از پاشیدن پودر گوگرد خالص بر روی برگ ها پیشگیری و کنترل می شود. همچنین گوگرد می تواند سبب کاهش آسیب و فراری دادن آفات مکنده نظیر شته ها و کنه بر روی گیاهان مختلف شود.  گوگرد در صنایع تولید سموم شیمیایی کاربرد دارد و دسته بزرگی از سموم شیمیایی که تأثیر بسیار فراوانی بر روی آفات دارند در هسته مرکزی خود دارای عنصر گوگرد می باشند.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

علائم کمبود گوگرد در گیاهان

 کمبود عنصر گوگرد در داخل بافت گیاه علائم مختلفی در گیاهان مختلف دارد اما شاید شایع‌ترین این علامتها که بر اثر کمبود این عنصر در اکثر گیاهان اتفاق می افتد، زرد و سپس سفید شدن برگ ها به خصوص برگ های پایینی و پیرتر است. کمبود گوگرد همچنین ممکن است باعث شود تا میوه ها به خوبی رسیده نشوند و بر روی بوته و یا درخت به صورت کال باقی بماند. در واقع رنگ گیری میوه یکی از وظایفی که به عهده گوگرد می باشد.در گیاهانی مانند ذرت این سفید شدگی در نواحی بین رگبرگی و به صورت طولی مشاهده می شود.

 از جهت دیگر کمبود گوگرد در داخل خاک باعث به هم خوردن اسیدیته خاک و قلیایی شدن آن می گردد و همین موضوع به صورت غیر مستقیم باعث کاهش جذب عناصری مانند آهن و روی شده و سبب ایجاد اختلالات شدید رشدی و فیزیولوژیکی در گیاه می گردد.

فرم قابل جذب گوگرد برای گیاهان

 عنصر گوگرد ممکن است دارای فرم های مختلفی در خاک و یا بر روی سطح گیاهان باشد. اما تقریباً تنها گوگرد به شکل یون سولفات با دو بار منفی قابلیت جذب توسط گیاهان را دارد و مابقی فرم های گوگردی تنها پس از تبدیل به یون سولفات قابلیت جذب را پیدا میکنند.  بنابراین واضح است که گوگردهای عنصری هیچگاه توسط گیاه جذب نمی شود .

در ادامه به بررسی مهمترین فرم های گوگرد در دنیای کشاورزی و کود های حاوی عنصر گوگرد خواهیم پرداخت:

۱- گوگرد خالص پالایشگاهی

این دسته از گوگرد ها به شکل پودر نرم زرد رنگ و بیشترین خلوص ممکن به بازار عرضه می شود. این دسته از گوگرد ها که به گوگرد پودری نیز معروف هستند بیشتر برای اصلاح خاک، پیشگیری از آفات و بیماری ها و همچنین ضد عفونی بسترهای کشت و یا محیط های گلخانه استفاده می گردند. بنابراین اطلاق کلمه کود به این دسته از گوگرد ها اشتباه است. در واقع این دسته از گوگرد ها به صورت مستقیم جذب گیاه نشده و برای اینکه به عنوان یک ماده غذایی عمل کنند نیاز به ایجاد تغییرات شیمیایی در خود و تبدیل شدن به یون سولفات را دارند. این کار معمولاً در داخل خاک و توسط باکتری های تیوباسیلوس انجام می شود، گرچه مسیرهای دیگری نیز برای تبدیل گوگرد به یون سولفات وجود دارد. گوگرد پالایشگاهی در بین تمامی گوگرد ها کمترین نرخ انحلال در آب را داشته بنابراین چندان برای تغذیه گیاهی مناسب نیستند و ممکن است تا مدت‌ها در داخل خاک باقی بماند.

۲- گوگرد معدنی

 این دسته شامل مواد معدنی است که دارای مقادیر بالایی از عنصر گوگرد هستند اما فقط این عنصر را شامل نشده و ممکن است ترکیبات دیگری نظیر کلسیم، پتاسیم، آهن و یا روی را نیز شامل شوند. گوگرد معدنی معمولاً به رنگ خاکستری تا زرد دیده می شود و در داخل آب به شکل سوسپانسیون در می آید. گوگرد معدنی مورد مناسب تری برای تغذیه گیاهی به شمار می‌آید اما برای اصلاح خاک و یا دور کردن آفات و بیماری ها چندان موثر نیست.

۳-گوگرد بنتونیت دار

 این دسته از کودها که به عنوان کودهای گوگردی گرانوله نیز معروف هستند حاوی دو جزء گوگرد و خاک معدنی به نام بنتونیت می باشد.  بنتونیت این اجازه را به گوگرد می دهد تا درصد های مشخصی از آن تولید و به بازار عرضه شود. به طور مثال گوگرد های بنتونیت ۴۰ الی ۸۰ درصد در بازار وجود دارد.  گوگرد گرانوله بنتونیت دار همچنین مورد مناسبی برای استفاده در چالکود ها و یا به عنوان کود های پیش کشت است. خاصیت دیگری که بنتونیت به گوگرد می دهد، دیر رهش کردن عنصر گوگرد در خاک است و همین موضوع باعث می شود که خاک برای مدت طولانی تری با عنصر گوگرد در ارتباط باشد. ضمناً به خصوص در کاشت نشا و نهال ممکن است که استفاده از گوگرد های با درصد خلوص بالا سبب ایجاد ریشه سوزی در گیاهان شود که این موضوع در مورد گوگرد های بنتونیت دار صادق نیست.

 البته گوگرد بنتونیت دار تنها به شکل گرانوله در بازار وجود ندارد و فرم دیگری به نام گوگرد بنتونیت دار پاستیلی نیز در بازار وجود داشته و به دست مصرف کنندگان رسیده است. تفاوت در شکل گوگرد بنتونیت دار آنچنان مهم نیست و بسته به شرکت سازنده و دستگاه‌های تولید کننده آنها ممکن است متفاوت باشد اما به طور کلی گوگرد های پاستیلی رهایش کمتری داشته و مدت زمان بیشتری را در خاک باقی می مانند.

۴- گوگرد آلی 

در این دسته از گوگرد ها همانطور که از اسم آنها مشخص است اتم گوگرد با یک یا چند اتم کربن در ارتباط است و همین موضوع باعث شده تا این کودها علاوه بر اصلاح بافت خاک و اسیدی کردن آن بتوانند در دراز مدت سبب افزایش ماده آلی خاک  نیز بشوند. معمولاً گوگرد های آلی که در بازار یافت می شود، حاوی ترکیبات هیومیکی و یا کمپوستی است که همراه با مواد معدنی نظیر بنتونیت فرموله شده است. در واقع می توان انتظار داشت که گوگرد های آلی موجود در بازار همان گوگرد های گرانول بنتونیت دار به اضافه مواد آلی باشد.

۵- سولفات ها

 همانطور که قبلاً اشاره شد، فرم قابل جذب گوگرد برای گیاهان یون سولفات است. از طرفی عامل سولفات باعث می شود تا بسیاری از فلزات و نافلزات قابلیت انحلال در آب را پیدا کند، بنابراین بسیاری از مواد اولیه کودی  حاوی یک بنیان سولفات هستند. از این بین می توان به سولفات آهن، سولفات روی، سولفات مس، سولفات منگنز، سولفات پتاسیم، سولفات منیزیم و سولفات آمونیوم اشاره کرد. مشاهده می شود که تقریباً تمامی مواد غذایی مورد نیاز گیاه به فرم سولفاته نیز موجود است. انحلال بالا در آب در کنار جذب فوق العاده بالای گوگرد در کودهای سولفات باعث شده است تا استفاده از کودهای حاوی سولفات به خوبی رواج پیدا کند. گرچه قیمت کودهای سولفات بسیار بالاتر از کودهایی است که تاکنون به آن اشاره کردیم، اما باید در نظر داشت که میزان مصرف کودهای سولفات نیز به همان مقدار پایین تر از سایر کودهای گوگردی است.

در صورتی که از فرم‌هایی به غیر از فرم های سولفاته گوگرد استفاده شود، مدت زمان بسیار بالاتری نیاز است تا گوگرد به فرم قابل جذب در بیاید اما در مورد کودهای سولفاته بلافاصله پس از انحلال این کودها در آب فرم قابل جذب گوگرد ایجاد و می‌تواند به راحتی عملکرد خود را در گیاه آغاز کند.

 محدودیت های استفاده از فرم های سولفاته این موضوع است که این کودها همواره با یک یا چند عنصر دیگر به خاک اضافه می شوند به طور مثال هنگامی که از سولفات پتاسیم استفاده می کنیم علاوه بر  گوگرد، میزان بالای پتاسیم نیز به خاک اضافه می گردد.

۶-گوگرد مایع

 این دسته از کودها طی کمتر از ۱۰ سال گذشته به بازار عرضه شدند و جایگاه بسیار مناسبی نیز بین کشاورزان پیدا کردند. حلالیت مناسب، استفاده آسان، اثربخشی بالا و دوز پایین این از جمله عواملی است که باعث محبوبیت این دسته از کودها شده است. 

همانطور که قبلاً اشاره کردیم عنصر گوگرد در آب نامحلول است بنابراین می توان حدس زد که گوگرد مایع در واقع از یک ماده اولیه سولفات تهیه می گردد که معمولاً این ماده سولفات پتاسیم است. بسیاری از شرکت‌ها با انجام فرآیندهای شیمیایی میزان پتاسیم و یا سایر عناصر همراه با گوگرد را در این دسته از کودها کاهش داده تا مشکلی که در مورد کودهای سولفاته و اضافه شدن عناصر جانبی به ترکیب کودی بود برطرف گردد.

انتخاب فرم مناسب گوگرد

 این موضوع بستگی مستقیم به هدف شما از استفاده از ترکیبات گوگردی دارد. به طور کلی اگر هدف از استفاده ترکیبات گوگردی، اصلاح و بهبود شرایط خاک است نهاد می‌شود تا از فرم های معدنی و یا بنتونیت دار گوگرد استفاده شود. اگر نیاز به رفع علائم ناشی از کمبود گوگرد بر روی گیاهان مختلف دارید می توانید از فرم های مایع و یا سولفاته گوگرد استفاده کنید.  در شرایطی که نیاز به مبارزه با آفات و بیماریها در خاک و یا اندام های سطحی گیاه باشد، پیشنهاد می‌شود تا از فرم های پالایشگاهی و خالص گوگرد به شکل پودری استفاده شود.  در ترکیبات چالکود و یا استفاده از گوگرد به شکل پیش کشت، پیشنهاد بر این است تا از فرم های پودری و یا گرانوله گوگرد استفاده شود و چنانچه میزان ماده آلی خاک نیز کم است می توان از فرم های آلی گوگرد در زمین های کشاورزی استفاده کرد  و در انتها چنانچه نیاز به ضد عفونی گلخانه و خاک داشتید می توانید از گوگرد پودری معدنی و یا پالایشگاهی استفاده کنید.

 نتیجه گیری

 موارد استفاده از گوگرد در صنعت کشاورزی بسیار گسترده و متنوع است و بایستی با توجه به نوع هدف کشاورز و با استفاده از راهنمایی های مشاورین و مهندسین کشاورزی تعیین و اجرا شود. به همین دلیل شرکت های تولید کننده کود، فرم های مختلفی از مواد گوگردی را به بازار عرضه کرده اند  تا برای اهداف مختلف مورد استفاده قرار گیرد . گرچه اهمیت گوگرد در سیستم های کشاورزی بسیار بالا است و گیاهان نیاز فراوانی به این عنصر حیاتی دارند، اما همچنان استفاده از آن نبایستی به شکل خودسرانه و خارج از دستور تغذیه گیاهی باشد. بنابراین پیشنهاد ما این است تا قبل از استفاده از ترکیبات گوگردی هدف خود را مشخص کرده و با کارشناسان کشاورزی در این خصوص مشورت کنید. 

این پست برای شما مفید بود؟

با کلیک بر روی ستاره به این مقاله امتیاز دهید! (بالاترین امتیاز ستاره سمت چپ)

میانگین امتیاز ۴ / ۵. مشارکت‌کننده‌ها: ۲۸

اولین نفری باشید که به این مقاله امتیاز می‌دهد!

اگر این مقاله را دوست داشتید و مفید بود ...

این مقاله رو در شبکه های اجتماعی به اشتراک بذار!

از این که این مقاله برایتان مفید نبود متاسفیم!

چگونه این مقاله رو بهبود بدیم؟

به ما بگو چطور بهتر شیم؟

منتظر دیدگاه شما هستیم! ارسال دیدگاه
۹ دیدگاه پرسش و پاسخ خود را درباره این مطلب ارسال کنید!
  1. ابوالفضل نورصفا
    ۱۴۰۱/۰۴/۳۰

    با سلام ؛
    یکی از نکات بسیار قابل تحسین شرکت تجارت سبز آبان بررسی جامع و اصولی مبانی مطرح شده است و
    این کار را با استفاده از تفکیک نمودن موضوع به تکه های کوچکتر و توضیح شفاف هریک از آنها انجام میدهد بطوریکه در انتها نکات مبهم در بحث مورد نظر نمیماند . ایضاً همین مبحث و معرفی انواع گوگرد که بسیار مختصر جامع، کامل و کافی بیان شده بود . ممنون از گروه خوب آبان اگری بویژه دکتر روشن بخش عزیز . ?????

  2. آزیتا کیخسروی
    ۱۴۰۱/۰۲/۲۸

    سلام وقت بخیر مقاله شما بسیار کاربردی و عالی بود متاسفانه در زمان امتیازدهی اشتباه کردم و قابل برگشت نبود

    • آبان
      ۱۴۰۱/۰۳/۰۳

      ممنون از نگاه شما

  3. قنبری
    ۱۴۰۰/۱۱/۲۴

    سلام
    بهترین وقت گوگرد دهی خاک کی است؟
    ممنون از مطلب خوبتان

    • آبان
      ۱۴۰۰/۱۲/۰۲

      انواع مختلف کود در زمانهای مختلف سال استفاده می شوند بنابراین معرفی یک زمان برای اینکار عملا نشدنی است

  4. سهراب سلجوقی
    ۱۴۰۰/۰۹/۱۴

    سلام خیلی خوب بود مطالب جالبی توضیح دادید من خودم باغ مرگبات دارم ودچار افت سر خشکیدگی شاخه شده درختان لیموشیرین باغم وچگونه میتونم درکنترل این افت مبارزه کنم خواهشمندم چگونه میتوانم باشما درارتباط باشم تا از تجربیات شما استفاده کنم

    • مدیر سایت
      ۱۴۰۰/۰۹/۲۰

      از طریق فرم تماس با ما

  5. حسین طلایی
    ۱۴۰۰/۰۹/۰۷

    باسلام
    مطالب بسیارکاربردی، مفید و جالب بود، ممنونم بابت این مقاله …درصورت امکان از تاثیرات و اثربخشی گوگرد در کشتهای مختلف مطلب بگذارید. سپاس

  6. ابوالفضل نورصفا
    ۱۴۰۰/۰۸/۲۲

    بسیار کاربردی .
    ممنون از زحمتی که میکشد .

دیدگاه خود را ارسال کنید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*
*