روش و زمان چالکود پاییزه و زمستانه

کود دهی درختان میوه در پاییز و زمستان

کود دهی درختان میوه در پاییز و زمستان امری بسیار مهم است. تمامی درختان پس از پایان فصل رشد و نمو و همزمان با آغاز فصل سرما نیازمند استراحت و تجدید قوا در جهت رشد و نمو مجدد در فصل بهار هستند. از این بین درختان مثمر به دلیل تولید میوه که برای گیاه امری بسیار انرژی بر است نیاز به مراقبت‌های بیشتری دارند.

از میان مراقبت‌هایی که در فصل خواب درختان انجام می‌شود بی شک مهمترین مراقبت، استفاده از کودهای مناسب جهت افزایش راندمان گیاه در فصل آتی خواهد بود. در ادامه قصد داریم تا این کودها را که تحت عناوین مختلف نظیر کود چالکود، کود زیر و کود چاله ای شناخته می‌شوند، به شما عزیزان معرفی نمائیم.

چالکود چیست؟

اصولا به هر نوع کود شیمیایی و یا آلی که به هر طریق در عمق خاک مصرف می‌شود چالکود اطلاق می‌گردد. معمولاً کودهای چالکود برای مصارف باغی و درختان مثمر مورد استفاده قرار گرفته و در خصوص کشت‌های زراعی بیشتر این کودها با عنوان کودهای پیش کشت شناخته می‌شود. چالکود انواع مختلفی دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

ماهیت و ترکیب شیمیایی کودهای چالکود

تقریباً تمامی عناصری که برای رشد و نمو گیاه ضروری هستند در چالکود بایستی حضور داشته باشد. معمولاً درصد عناصر موجود در ترکیب چالکود به مراتب پایین‌تر از مقداری است که در فصول فعالیت درخت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به طور کلی به دو طریق می‌توان از ترکیبات چالکود استفاده کرد.:

روش اول ترکیب دستی تمامی عناصر مورد نیاز گیاه و استفاده آن است در صورتی که در روش دوم از کودهای کامل گرانوله مخصوص چالکود که توسط تولید کنندگان کود فرموله شده است استفاده می‌شود. هر دو این روش‌ها در جای خود کاربرد مناسبی دارند اما معمولا به دلیل اینکه بسیاری از باغداران بدون توجه به آنالیز شیمیایی خاک اقدام به مصرف چالکود می‌کنند روش دوم یعنی استفاده از ترکیبات آماده که در بازار تحت عنوان کود کامل گرانوله موجود است می‌باشد.

اگر نیاز به خرید این دسته از کودهای آماده داشتید به بخش کودها مراجعه و یا با کارشناسان آبان تماس حاصل فرمائید. در صورتی که خاک باغ آنالیز شده باشد و درصد عناصر آن مشخص باشد می‌توان با توجه به نیاز باغ به صورت دستی ترکیب چالکود را آماده و استفاده نمود.

کودهای شرکتی و آماده

کودهای شرکتی و آماده معمولاً دارای درصدهای پایینی از سه عنصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم (حداکثر تا ۱۵ درصد)، مقادیر کمی از عناصر ریز مغذی به خصوص آهن، روی، منگنز، بر، مس و منیزیم (حداکثر تا ۲ درصد)، گوگرد (حداکثر تا ۲۰ درصد) و مواد آلی (حداکثر تا ۳۰ درصد) هستند. این تعادل عناصر کمک می‌کند تا تمامی نیازهای گیاه در جهت اصلاح عناصر خاک در فصل فعالیت درخت‌ها برطرف گردد.

ترکیب دستی کود چالکود

در تولید دستی ترکیب چالکود نیز با توجه به کمبودهای موجود در آنالیز خاک می‌توان از انواع نیترات‌ها (نیترات پتاسیم، نیترات آمونیوم، نیترات کلسیم)، انواع سولفات‌ها (سولفات آهن، سولفات روی، سولفات پتاسیم)، مواد حاوی فسفر (سوپرفسفات ساده و سوپر فسفات تریپل)، عناصر کلاته (کلات آهن، روی و منگنز)، گوگرد میکرونیزه و یا گرانوله بنتونیت دار، بوراکس و مولیبیدات سدیم با مقداری متناسب با کمبود آن عنصر در ترکیب چالکود استفاده کرد.

معمولاً در یک ترکیب چالکود مناسب میزان نیتروژن در حداقل مقدار خود قرار دارد و معمولاً عناصر پتاسیم و فسفر درصد بیشتری از ترکیبات را به خود اختصاص داده‌اند. بیش بود میزان نیتروژن در ترکیب چالکود ممکن است سبب بروز مشکلاتی در فصل زراعی آتی شود، گل‌ریزی، میوه‌ریزی و حتی بیدار شدن خارج از فصل درخت از جمله این موارد مضر به شمار می‌آید.

میزان مصرف چالکود

میزان مصرف چالکود دستی مستقیماً مرتبط با نوع خاک شما و آنالیز موجود از آن متغیر است و حتی گاهاً لازم می‌شود تا بخشی از ترکیبات به دلیل بیش بود ان ماده در خاک حذف گردد. بنابراین در این مورد حتماً با متخصص تغذیه گیاهی و یا گیاهپزشک خود مشورت نمائید. اما در خصوص ترکیبات شرکتی و آماده مصرف، معمولاً میزان مصرف توصیه شده کود به ازای هر درخت و یا در سطح یک هکتار بر روی بسته‌بندی کود ذکر شده‌است.

به هر حال در خصوص میزان استفاده به نکات ذیل توجه فرمائید:

• میزان کود مصرفی وابستگی زیادی به نوع درخت شما دارد. به طور مثال درختان هسته دار نیاز کودی بالاتری نسبت به درختان میوه دانه دار دارند. همچنین مقدار چالکود استفاده شده برای درختان پیوندی پایه رویشی کمتر از درختان پایه بذری است.
• سن درخت در میزان مصرف ترکیب چالکود اهمیت بالایی دارد. هرچه سن درخت بیشتر شود میزان مصرف ترکیب نیز بالاتر می‌رود. به طور مثال اگر برای یک نهال دو ساله میزان ۲ کیلو چالکود به ازای هر درخت مصرف می‌شود بایستی برای یک درخت ۱۰ ساله ده کیلو چالکود مصرف نمائید (به طور معمول میزان مصرف چالکود مطابق با سن درخت می‌باشد اما نباید از ۱۰ کیلوگرم به ازای هر درخت تجاوز نماید).
• میزان عناصر موجود در خاک نیز در میزان مصرف چالکود شما موثر است. هر چه زمین باغ شما حاصلخیز تر باشد بالطبع مصرف کودی آن پایین تر خواهد بود.
• نوع خاک نیز عامل دیگر در این مورد است. هر چه خاک سبک تر و دارای مواد آلی بیشتری باشد میزان مصرف چالکود کاهش خواهد یافت.

استفاده از کودهای حیوانی هنگام چالکود

جدای از مواد شیمیایی که برای تهیه چالکود استفاده می‌شود، باغداران می‌توانند برای بهبود اثر بخشی این ترکیب از کودهای دامی پوسیده، کود پرندگان تصفیه شده و نیز خاک سبک مانند شن و ماسه نیز استفاده کنند. استفاده از کودهای آلی مانند کود دامی و کود پرندگان علاوه بر افزودن به غنای شیمیایی ترکیب چالکود سبب سبک سازی خاک در ناحیه چالکود و افزایش کربن آلی در خاک نیز می‌شود. این عامل در نهایت به شما کمک می‌کند تا راندمان بهتری از ترکیب چالکود خود داشته باشید.

شن و ماسه بادی نیز برای خاک‌های سنگین و رسی بسیار مناسب هستند و سبب اصلاح جزئی بافت خاک می‌شوند. همچنین استفاده از این مواد همراه آب‌شویی ترکیب چالکود را بهبود بخشیده و اثر بخشی آن را نیز بیشتر می‌کند.

اگر چالکود آماده و شرکتی شما فاقد مواد آلی بود می‌توانید از ترکیبات آلی گرانوله نظیر هیومیک اسید گرانوله به میزان نیمی از کود استفاده شده در چالکود بهره ببرید. هیومیک اسید علاوه بر اینکه جذب مواد مغذی چالکود را بالاتر می‌برند سبب بهبود بافت خاک باغ شما نیز خواهد شد.

زمان مناسب چالکود در پاییز و زمستان

اگر از فرم دست‌ساز ترکیب چالکود استفاده می‌کنید، از آنجایی که مجموع ترکیبات یادشده معمولا حلالیت بالایی در آب دارند و ممکن است با اولین آبیاری یا باران شسته شوند، بنابراین بهتر است که از آنها در اواخر فصل سرما و قبل از بیدار شدن درختان استفاده نمایید. اما استفاده از ترکیبات شرکتی و آماده گرانوله به خاطر ماهیت تولید و ماندگاری بیشتر آنها در اواسط پاییز تا اواخر فصل سرما امکان پذیر است.

این کودها معمولا به دلیل مواد همراه گرانول‌کننده حلالیت کمتری در آب داشته و بنابراین آب‌شویی پایین‌تری نیز دارند، بنابراین مواد مغذی خود را در مدت زمان بالاتری آزاد کرده و اثر خود را دیرتر نمایان می‌کنند.

نحوه اجرای عملیات چالکود

طریقه استعمال کودهای چالکود کاملا بستگی به شرایط باغ، نوع و سن درختان، نحوه کشت درختان و سیستم آبیاری باغ شما دارد. اما چیزی که اصولا حائز اهمیت است قرار دادن ترکیب کودی در فاصله اندک از ریشه‌های فعال گیاه است به نحوی که در تماس با رطوبت خاک بوده که بتواند به تدریج در آب حل و از طریق گیاه جذب شود.

در واقع در خصوص چالکود به اصطلاح به دنبال نزدیک‌کردن لقمه به دهان گیاه هستیم!

به این منظور توجه به اندام هوایی درخت (شاخه سار یا تاج درخت) از اهمیت بالایی برخوردار است. در اکثر قریب به اتفاق درختان ریشه‌های فعال گیاه که در جذب آب و مواد مغذی بیشترین نقش را دارند، درست در زیر آخرین شاخه‌های جانبی قرار گرفته اند. بنابراین بهترین نقطه برای حفر چاله زیر قسمت بیرونی تاج درخت می‌باشد. اما اگر ناحیه زیرین تاج درخت را به شکل یک دایره در نظر بگیریم بهترین جفت-نقطه ای که می‌توانیم برای حفر پیدا کنیم در مسیر جریان آب آبیاری است.

در صورتی که آبیاری به شکل قطره ای طراحی شده بود می‌توانید نزدیک‌ترین قطره‌چکان را انتخاب و شروع به حفر زمین کنید. در آبیاری‌های بارانی یا غرقابی تفاوتی در انتخاب محل مناسب وجود نداشته و می‌توانید کلیه نقاط ممکن را انتخاب کنید.

توجه کنید که برای چالکود حداقل نیاز به دو نقطه متقابل با هم (زاویه ۱۸۰ درجه) جهت حفر خواهیم داشت. حفر چاله‌ای به عمق ۶۰ سانتی متر برای اجرای چالکود در اکثر درختان مناسب و کافی است اما اگر درخت شما در سه سال ابتدایی کاشت خود است می‌توانید از عمق‌های کمتر (حداقل ۳۰ سانتی متری) استفاده نمایید.

هنگام حفر چاله دقت کنید تا ریشه‌های درخت را مشاهده کنید در غیر این صورت به احتمال زیاد نقطه مناسبی جهت حفر انتخاب نکرده اید. اگر دو درخت متوالی در یک حفره مشترک بودند، مشکلی نیست و می‌توانید از آن حفره مشترکاٌ استفاده کنید، اما دقت کنید که میزان کود در حفره را دو برابر نکنید چون احتمال مسمومیت و آسیب دیدگی ریشه‌ها در این حالت بسیار بالاست.

در پر کردن حفره بهتر است ابتدا از کود دامی استفاده کرده سپس در لایه میانی مقدار مورد نظر از ترکیب چالکود را اضافه کنید و در نهایت مجدد لایه بالایی را با کود حیوانی پوسیده پر کنید. دقت کنید که همواره بهتر است تا چاله‌های ایجاد شده توسط خاک پر و بسته شوند.

در عملیات چالکود می‌توانید به جای حفر حفره برای هر درخت به صورت ردیفی کار کنید و با ایجاد یک یا دو شیار طولی در یک یا دو طرف درختان اقدام به کودریزی نمایید. این روش برای باغاتی که آبیاری غرقابی یا شیاری دارند و یا دسترسی به دستگاه نهر کن مناسب دارند ایده آل است.

آبیاری پس از انجام چالکود

اگر عملیات چالکود در پاییز انجام گرفته است معمولا نیازی به آبیاری درختان نیست اما اگر چالکود را در اسفند ماه انجام می‌دهید بهتر است آبیاری مختصری نیز داشته باشید. آبیاری در پاییز از این جهت ضرورتی ندارد که ترکیب چالکود معمولاٌ با بارش‌های موجود ترکیبات خود را آزاد کرده و اثر خود را اعمال می‌کنند.

فواصل تکرار عملیات چالکود

از آنجایی که کودهای مورد استفاده در چالکود به خصوص انواع شرکتی آن در دسته کودهای با رهایش کند می‌باشند بنابراین از زمان مصرف تا اتمام ذخایر آنها زمان بالایی صرف خواهد شد.

به طور معمول چالکود در باغات هر یک سال در میان انجام می‌شود که البته این موضوع بیشتر به دلیل صرفه جویی در هزینه‌های باغداری است. در هر صورت اگر چالکود هر سال تکرار شود نتیجه به مراتب بهتر و اثر بخش تر خواهد بود به طوری که هزینه های تامین و اجرای آن نیز قابل چشم پوشی است. در صورت نیاز به تکرار عملیات چالکود در سال‌های دیگر سعی کنید تا از چاله‌های قدیمی مجدد استفاده نکنید و اقدام به دفن چالکود در چاهک‌های جدید نمایید. این کار راندمان چالکود را به مراتب بالاتر خواهد برد.

مزایای استفاده از چالکود

• تضمین تامین مواد مغذی با شروع فصل فعالیت درخت.
• کاهش گلریزی و افزایش تعداد شکوفه‌ها.
• تقویت عمومی گیاه و نیاز کمتر کودی طی فصل آتی.
• افزایش حجم ریشه در مقایسه با درختان تیمار نشده.
• کاهش اثر استرس‌های محیطی به گیاه تیمار شده.
• اصلاح جزئی بافت خاک ریزوسفر.

ویدئو آموزشی

جمع بندی و نتیجه گیری

استفاده به‌‌موقع و مناسب از ترکیبات چالکود ضامن فصلی پربار در سال زراعی آتی برای باغات شما خواهد بود. استفاده از چالکود چه به صورت فرمول دستی ایجاد شده ناشی از آنالیز خاک و چه به صورت فرموله شده توسط شرکت‌های تولید کننده کود به خوبی می‌توانند سبب افزایش تولید محصول درختان گردد.

گرچه استفاده از چالکود به تنهایی برای تغذیه گیاه کافی نیست اما به عنوان یکی از مراقبت‌های سالیانه درختان به شمار می‌رود و حذف آن راندمان تولیدی درختان مثمر را به شدت می‌کاهد.

 در صورت نیاز به مشاوره و راهنمایی بیشتر در خصوص نحوه استعمال و تهیه ترکیبات چالکود با مشاورین ما تماس حاصل فرمائید.