کشاورزی در استان بوشهر

در این مقاله با ظرفیت ها و پتانسیل های کشاورزی در استان بوشهر آشنا خواهید شد

 مقدمه

 ایران کشوری چهار فصل است و این به آن معناست که در تمامی فصول سال مناطقی در ایران وجود دارد که امکان کاشت و برداشت محصولات کشاورزی مختلف در آن وجود داشته باشد. یکی از این مناطق که در فصول  پاییز و زمستان تامین‌ کننده بخش وسیعی از محصولات کشاورزی ایران است، استان بوشهر می باشد. این استان ظرفیت های بزرگی هم در بخش زراعی و هم در بخش باغی دارد و اخیراً نیز توجه بهره برداران به پتانسیل های این استان در زمینه گلخانه نیز معطوف شده است. استان بوشهر یکی از بزرگترین تولید کنندگان خرما و گوجه فرنگی در کشور به شمار می آید. همچنین این استان با توجه به ظرفیت های قوی برای صادرات یکی از تامین کننده های محصولات کشاورزی برای کشورهای حوزه خلیج فارس نیز هست. در این مقاله به بررسی پتانسیل های کشاورزی در استان بوشهر و مهمترین محصولاتی که در این استان قابلیت کشت و برداشت را دارند آشنا خواهیم شد.

 موقعیت جغرافیایی استان بوشهر

 این استان یکی از استان های جنوبی کشور که از غرب با استان خوزستان از شمال با استان های فارس و کهگیلویه و بویراحمد، از شرق با استان هرمزگان و از جنوب با خلیج فارس هم مرز است. همانطور که مشخص است این استان دارای آب و هوای بسیار گرم و شرجی در اکثر فصول سال می باشد و همین امر باعث شده تا موقعیت مناسبی از نظر کشاورزی برای این استان فراهم شود. به طور کلی استان بوشهر، یک استان پست و کم ارتفاع به شمار می آید و اکثر ارتفاعات موجود در این استان در شمال شرق و شرق استان و همجوار با استان هرمزگان و فارس قرار گرفته است.

متوسط بارندگی این استان حدود ۲۲۰ میلی متر در سال اندازه زنی شده است که اکثر این بارندگی ها در پاییز و زمستان اتفاق می افتد و در سایر فصول بارندگی به ندرت رخ می دهد. این استان حدود ۴۳ حوضه آبریز دارد که شامل سه رودخانه، ۱۵۷ چشمه و ۱۴۷ رشته قنات است.

 با توجه به ارتفاع از سطح دریا عمق چاه های آب در این استان پایین بوده و حدود ۱۴ هزار حلقه چاه در این استان به ثبت رسیده است. با توجه به این مسائل می‌ توان گفت که استان بوشهر از نظر منابع آبی تقریبا غنی است، گرچه طی سالیان اخیر با مشکل و تنش آبی نیز رویرو بوده است و از این رو می تواند از این ویژگی در توسعه کشاورزی استفاده نماید.

وضعیت کشاورزی استان 

طبق آخرین آمارها استان بوشهر حدود ۳۱۰ هزار هکتار اراضی قابل کشت دارد که این مقدار چیزی حدود ۱۳ درصد کل مساحت استان است اما از این مقدار کمتر از نیمی از اراضی هر سال تحت کشت قرار می گیرند. 

 این استان در مجموع دارای ۹۵۳ هزار هکتار اراضی مرتعی بوده و همچنین شامل حدود ۲۲۰ هزار هکتار جنگل است. در این استان انواع محصولات زراعی و باغی کاشت می شود به نحوی که حدود یک میلیون تن از محصولات زراعی در حدود ۱۷۰ هزار هکتار از زمین های زراعی هر ساله به دست می آید. همچنین سطح زیر کشت محصولات باغی این استان حدود ۴۰ هزار هکتار است از مجموع آنها تقریباً ۲۰۰ هزار تن محصولات باغی استحصال می شود. در نتیجه استان بوشهر تامین کننده حدود یک و نیم درصدی محصولات کشاورزی ایران است و عمده این محصولات در زمانی به بازار عرضه می شود که دو سوم مرکزی و شمالی ایران امکان کشت محصول را ندارند و یا کشت در آنها به صورت گلخانه‌ای انجام می گردد. 

 بنابراین استان بوشهر یکی از استان های با پتانسیل بالا برای تولید محصولات کشاورزی مختلف است، از طرفی همجواری این استان با خلیج فارس و وجود بنادر تجاری مختلف سبب شده تا صادرات محصولات کشاورزی به خصوص سبزی و صیفی جات به کشور های همجوار خلیج فارس رونق خاصی داشته باشد و این استان به عنوان یکی از ازر آوران صنعت کشاورزی ایران به شمار بیاید.

در ادامه با مهمترین محصولاتی که در استان بوشهر کاشت و به بازار عرضه می شوند آشنا خواهید شد:

۱- گندم و جو

بدون شک استان بوشهر یکی از پیشرو های تولید گندم و جو به روش های دیم و یا آبی است.  تخمین زده شده که حدود ۱۲۰ هزار هکتار از اراضی استان تحت کشت گندم است که در حدود  یک میلیون تن گندم را هر ساله وارد سیلوهای ایران می کند.  واحدهای دامداری مختلفی نیز در استان بوشهر مشغول به فعالیت هستند که از ضایعات گندم شامل کاه و نیز از جو تولیدی برای تعلیف دام های این واحد ها استفاده می گردد. به عبارتی میزان تولیدات دامی این استان حدود ۸۰ هزار تن می باشد.  گندم و جو در استان بوشهر در مناطقی که دارای بارندگی سالیانه مناسب هستند به خصوص در نواحی شمالی به صورت دیم در عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر به صورت آبی کشت می شود.

۲-خرما

جنوب ایران موطن خرما است و استان بوشهر یکی از پیشتازان تولید انواع ارقام خرما در ایران و حتی منطقه به شمار می‌آید. خرمای دشتستان که نام آن از یکی از مناطق استان بوشهر گرفته شده است از جمله ارقامی است که به صورت جهانی معروف بوده و در بازارهای اروپایی و آمریکایی نیز مشتریان فراوانی دارد.  میزان تولید خرما در این استان حدود ۱۵۰ هزار تن تخمین زده شده است و نخلستان های این استان بیشتر در نواحی مرکزی و جنوبی استان پراکنده شدند اما در نواحی شرقی و شمال شرقی که حالت کوهستانی نیز دارند کمتر مشاهده می‌شود.  طبق آخرین آمارها ۳۳ هزار هکتار از اراضی قابل کشت استان بوشهر به نخلستان ها اختصاص یافته است. زاهدی و کبکاب دو رقم عمده خرما هستند که در این استان کشت می شود. علاوه بر تامین بازار های داخلی بخشی از این محصول توسط تاجرین به خارج از کشور صادر می گردد.

۳- گوجه فرنگی

 بدون شک بدون حضور استان بوشهر در زمینه تولید گوجه فرنگی، ایران در زمینه تامین این صیفی مهم در فصل پاییز و زمستان با مشکلات عدیده روبرو خواهد بود. سالیانه ۶۰۰ هزار تن گوجه فرنگی خارج از فصل از حدود ۱۴ هزار هکتار اراضی تحت کشت گوجه فرنگی در بوشهر تولید می‌شود. این گوجه فرنگی به مناطق مختلف ایران در اواخر فصول پاییز و اوایل زمستان ارسال می گردد. 

۴- مرکبات

 انواع مرکبات شامل پرتقال و لیمو ترش در استان بوشهر با سطح زیر کشت حدود ۵ هزار هکتاری در حال کشت و ضرر است و سالیانه حدود ۵۵ هزار تن  از این میوه به بازار عرضه می گردد. شهرستان های جم و دشتستان مهمترین قطبهای تولید این میوه در استان بوشهر به شمار می آیند و محصولات تولیدی استان از کیفیت و بازار پسندی بسیار مناسبی نیز برخوردار هستند.

۵- انواع صیفی جات و سبزیجات

همان طور که اشاره شد استان بوشهر در فصول پاییز و زمستان موقعیت بسیار مناسبی از نظر آب و هوایی برای کشت محصولات مختلف از جمله انواع صیفی جات و سبزیجات را دارد.  پیاز، سیب زمینی، فلفل، خیار، هندوانه، انواع طالبی و ملون، کاهو و کلم و نیز انواع سبزیجات تازه از جمله محصولاتی هستند که در این فصول در استان بوشهر کاشته و به سایر مناطق ایران ارسال می شوند.  بنابراین استان یکی از تولید کنندگان بزرگ این دسته از محصولات به شمار آمده و بخش قابل توجهی از آن را نیز به کشورهای اطراف صادر می‌کند.

۶-  گیاهان دارویی

استان بوشهر دارای اقلیم بسیار خاصی برای رویش و کشت گیاهان دارویی به شمار می آید، مراتع و دشت های بسیار وسیع در این استان در کنار وجود شرایط آب و هوای خاص سبب شده تا بسیاری از گیاهان داروی مناطق خشک و گرمسیری امکان رویش در این استان را داشته باشند. این استان در سالیان اخیر توجه بیشتری به کشت گیاهان دارویی کرده است به نحوی که تاکنون حدود ۵۰ هکتار از اراضی کشاورزی این استان تحت کشت این نوع گیاهان قرار گرفته و حدود ۵۵۰ تن از انواع گیاهان دارویی برداشت شده است. کشت این گیاهان در استان در حال توسعه است و افراد علاقه مند بیشتری به این بخش جلب  شده اند. 

۷- کشت های گلخانه ای

 با توجه به نیاز کشاورزان منطقه به نشا انواع گیاهان و صیفی جات، واحدهای گلخانه ای فراوانی در این استان مشغول به تولید  انواع نشا هستند. علاوه بر این تولید انواع گل، صیفی جات و سبزیجات و همچنین میوه های گرمسیری در گلخانه های این استان در حال انجام است و همچنین با توجه به کاهش چند سال اخیر در خصوص منابع آبی و شور شدن آن ها، توجهات بیشتری به این بخش معطوف شده است.

سایر ظرفیت‌ها و محدودیت های استان

 متاسفانه ورود مکانیزاسیون به اکثر زمین های کشاورزی استان بوشهر به کندی در حال انجام است. توسعه سیستم های آبیاری تحت فشار و نوین و ورود کارشناسان بخش کشاورزی به این صنعت قطعاً سبب شکوفایی بیشتر کشاورزی در این استان می شود. ضایعات کشاورزی در این استان با توجه به این موضوع ورود ماشین آلات صنعت کشاورزی به کندی انجام شده و همچنین اکثر محصولات تولیدی مسافت های دور را طی می‌کند  تا به مقصد برسند، بالا گزارش شده است.  در محصولاتی نظیر خرما نیز  این ضایعات به شدت بالا بوده و یا فله  فروشی این محصولات سبب کاهش حاشیه سود باغداران و کشاورزان شده است.  تمامی این عوامل در کنار مسائل مربوط به کمبود منابع آبی در سالیان اخیر، شور شدن خاک ها و عدم حمایت های دولتی، سبب شده تا کشاورزان خرده کار، نسبت به انجام این فعالیت دلسرد شده و سبب مهاجرت از روستاها به شهرهای صنعتی تر و بزرگ تر شود. در واقع تخلیه روستاها از کشاورزان یکی از عواملی است که کشاورزی این استان را تهدید می کند.

 از طرفی این استان دارای پانسیل‌های بسیار بالایی برای کشت محصولات جدید نظیر محصولات استوایی که حاشیه سود بسیار بالایی برای کشاورزان دارند، هست.  توجه نهادهای مرتبط با بخش کشاورزی به کشاورزان خرده کار و حمایت های دولتی از آنها قطعاً باعث شکوفایی بیشتر بخش کشاورزی استان خواهد شد.

 نتیجه گیری

استان بوشهر یکی از استان‌های مهم و استراتژیک در تولید محصولات کشاورزی مختلف خارج از فصل در ایران به شمار می‌آید و بارها دیده شده که هر گونه اختلال در تولید کشاورزی این استان به سبب افزایش قیمت محصولات کشاورزی در کل ایران شده است. این استان ظرفیت های مختلفی در تولید صیفی جات و سبزیجات و همچنین میوه جاتی نظیر خرما و مرکبات که لازم است تکنولوژی های جدید به همراه حمایت های ارگان های دولتی با آنها آمیخته شود تا به شکوفایی کامل برسد.

این پست برای شما مفید بود؟

با کلیک بر روی ستاره به این مقاله امتیاز دهید! (بالاترین امتیاز ستاره سمت چپ)

میانگین امتیاز ۴.۱ / ۵. مشارکت‌کننده‌ها: ۲۳

اولین نفری باشید که به این مقاله امتیاز می‌دهد!

اگر این مقاله را دوست داشتید و مفید بود ...

این مقاله رو در شبکه های اجتماعی به اشتراک بذار!

از این که این مقاله برایتان مفید نبود متاسفیم!

چگونه این مقاله رو بهبود بدیم؟

به ما بگو چطور بهتر شیم؟

منتظر دیدگاه شما هستیم! ارسال دیدگاه

دیدگاه خود را ارسال کنید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*
*