پرورش، نگهداری و برداشت انجیر
در این مقاله به نحوه پرورش و نگهداری درخت انجیر پرداختیم، در ادامه با نکات کوددهی و تکثیر و انتقال آن آشنا می‌شوید.
انجیر معمولی، Ficus carica، درخت یا درختچه‌ای برگ‌ریز از خانواده Moraceae است که به دلیل میوه‌های خوراکی خود پرورش داده می‌شود. برگ‌های انجیر، عمیق لوب دار و ضخیم با سطح فوقانی خشن و سطح تحتانی پرزدار است. برگ‌ها در حاشیه دندانه‌های نامنظمی دارند.
میوه انجیر از نظر فنی یک میوه نیست، بلکه یک سیکونیوم نهنج توخالی با گل‌های کوچک بر روی دیوار داخلی است. انجیر تقریباً بیضی یا گلابی‌شکل است و می‌تواند به رنگ زرد-سبز، برنز یا بنفش تیره باشد. طول درختان انجیر می‌تواند از ۳ تا ۹ متر باشد و بسته به شرایط محیط این درختان می‌توانند ۵۰ تا ۷۵ سال زندگی کنند. اعتقاد بر این است که درختان انجیر از آسیای غربی سرچشمه می‌گیرند.
فهرست محتوا این مقاله
پرورش انجیر
درختان انجیر هم در آب‌وهوای معتدل و هم در مناطق استوایی (به‌صورت همیشه‌سبز) رشد می‌کنند. درختان انجیر را می‌توان با موفقیت در انواع مختلف خاک پرورش داد اما در خاک لومی ماسه‌ای و رسی عمیق با pH بین ۶ تا ۸ رشد بهینه خواهند داشت. خاک‌های بسیار سبک برای تولید انجیر مساعد نیستند و باید قبل از کاشت از طریق افزودن مواد آلی اصلاح شوند. در چشم‌انداز خانه، کاشت در جنوب یا شرق ساختمان می‌تواند به محافظت از آنها در هنگام سرما در زمستان کمک کند.
انجیر جهت رشد مکانی آفتاب‌گیر را که روزانه ۶ تا ۸ ساعت نور خورشید داشته باشد ترجیح می‌دهد. در آب‌وهوای مدیترانه‌ای انجیر معمولاً به‌صورت دیم رشد می‌کند اما درختان وقتی به رطوبت ثابت دسترسی داشته‌باشند بهترین رشد را دارند زیرا تنش آبی باعث ریزش زودرس برگ انجیر می‌شود.
با مالچ کشی در اطراف درختان می‌توان رطوبت خاک را حفظ کرد و با علف‌های هرز مبارزه کرد. همچنین مالچ‌های ارگانیک از مزایای تأمین مواد غذایی درخت نیز برخوردار هستند. درختان انجیر نیز مانند سایر درختان میوه از افزودن کود سود می‌برند و نوع و مقدار آن باتوجه‌به رقم موردنظر و خصوصیات خاک متفاوت است اما در زمان کاشت، درخت انجیر را کوددهی نکنید. انجیر خاک قلیایی را دوست ندارد و درختان انجیر به pH خاک بین ۶.۰ تا ۶.۵ نیاز دارند.
اگر در مناطق خیلی سرد زندگی می‌کنید درختان انجیر در زمستان به محافظت از سرما احتیاج دارند.
روش تکثیر انجیر
درختان انجیر به‌طورکلی از طریق رویشی و از طریق قلمه‌هایی که در یک نهالستان ریشه‌دار می‌شوند تکثیر می‌گردند. قلمه‌ها باید از شاخه‌های سال‌های گذشته و در زمستان که درخت خواب است گرفته شود و طول آن باید ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر (۱۰-۱۲ اینچ) باشد. قلمه‌ها باید از محل گره‌ها و در بسترهای مخصوص (در گلخانه یا گلدان) کاشته شده تا قبل از انتقال سیستم ریشه‌ای قوی ایجاد شود. قلمه‌های ریشه‌دار باید زمستان بعد برای انتقال آماده شوند.
انتقال
درختان انجیر به‌طور سنتی به‌صورت قلمه‌های ریشه‌دار شده در زمستان یا اوایل بهار کاشته می‌شوند. جهت کاشت باید حفره‌ای عمیق‌تر و گسترده‌تر از سیستم ریشه موجود باشد زیرا قلمه‌ها اگر چند اینچ عمیق‌تر کاشته شوند عملکرد خوبی دارند. درخت را در عمق صحیح قرار دهید و خاک را به‌دقت در اطراف ریشه‌ها بریزید و چندین بار با پرشدن حفره خاک را به‌آرامی فشار دهید. درخت تازه کاشته شده باید آبیاری شود تا به خارج شدن هوای اطراف ریشه کمک کند. کوددهی انجیر در زمان کاشت ضروری نیست. اگر بیش از یک درخت کاشته باشید، درختان باید به فاصله حداقل ۶ متر (۲۰ فوت) از یکدیگر قرار بگیرند.
نکات کوددهی
به درختان انجیر بیش‌ازحد کود ازته ندهید، زیرا نیتروژن اضافی رشد رویشی محصول را ترغیب می‌کند و باعث به تعویق انداختن رشد زایشی و تولید میوه و در نتیجه باعث عدم رسیدن صحیح میوه‌ها می‌شود.
اگر درخت انجیر شما در گلدان یا در ماسه رشد کند، معمولاً به کوددهی نیاز دارد.
اگر شاخه‌های درخت انجیر شما در سال گذشته کمتر از ۳۰ سانتیمتر رشد کرده‌اند، در این زمان باید به درختانتان کود بدهید.
هرس درختان انجیر
درختان انجیر به هرس بسیار کمی احتیاج دارند.
از هرس کردن درخت در زمان کاشت خودداری کنید. در مناطق نیمه‌گرمسیری، انجیر معمولاً به‌عنوان یک درخت رشد می‌کند، اما در آب‌وهوای معتدل‌تر، انجیر به‌صورت درختچه‌ای چند شاخه رشد می‌کند. این امر از طریق هرس انجیر و باقی گذاشتن سه یا چهار شاخه اولیه از تنه و دو تا سه شاخه فرعی ناشی از شاخه‌های اولیه امکان‌پذیر است. در سال‌های اولیه، درختان انجیر به‌شدت هرس می‌شوند اما پس از شکل‌گیری، هرس محدود به حذف شاخه‌هایی است که به‌صورت قائم رشد می‌کنند، با شاخه‌های دیگر تداخل ایجاد می‌کنند یا به زمین برخورد می‌کنند.
هرس نگهداری
اندام‌های ضعیف، بیمار یا مرده باید در فصل زمستان و زمان خواب درخت هرس شوند.
شکوفه‌های درختان انجیر مسن (که هرساله رشد بسیار کمی دارند) را تنک کنید تا اندازه میوه‌های باقیمانده افزایش یابد و درخت بتواند هرسال حدود یک فوت رشد کند.
آفات و بیماری‌های درخت انجیر
هر درخت میوه‌ای احتمال آلودگی به بیماری‌ها و آفات را دارد. بهترین گزینه برای مراقبت آسان، کشت درختان مقاوم در برابر آفات و بیماری است و برای همه درختان، نگهداری مناسب (مانند آبیاری، کوددهی، هرس، سم‌پاشی، وجین و هرس پاییزه) می‌تواند به مقاومت بیشتر درخت در برابر آفات و بیماری‌ها کمک کند.
بیماری‌ها
آنتراکنوز
این یک گروه از بیماری‌های قارچی است که ابتدا به‌صورت لکه‌های کوچک سیاه، زرد یا قهوه‌ای روی برگ‌ها ظاهر می‌شود، سپس لکه‌ها بزرگ و ادغام می‌شوند تا کل برگ را تحت تأثیر قرار دهند و باعث پژمرده شدن برگ‌ها می‌گردند. جهت مبارزه با این بیماری از قارچ‌کش‌های مناسب استفاده کنید.
پوسیدگی آلترناریا Alternaria spp
لکه‌های کوچک، سبز زیتونی یا ضایعات فرورفته زرد زیتونی پوشیده شده از هاگ سبز روی میوه‌ها از علائم این بیماری است. قارچ‌ها در بقایای گیاهان زمستان‌گذرانی می‌کنند. Alternaria spp بیشتر روی میوه‌ها مشاهده می‌شود و در درجه اول یک مشکل در میوه خیلی رسیده است. قبل از اینکه میوه بیش‌ازحد برسد، می‌توان پوسیدگی را با برداشت میوه کم کرد. همچنین کاهش گردوغبار و شستشوی گردوغبار از روی درخت در باغات می‌تواند به کاهش پوسیدگی کمک کند. از قارچ‌کش‌های مناسب بیماری استفاده کنید.
پوسیدگی آسپرژیلوس Aspergillus spp
آسپرژیلوس قارچی است که باعث سبزشدن گوشت داخل انجیر و سپس پودر شدن آن می‌شود. در صورت عدم درمان، انجیرهای رسیده می‌پوسند و درخت دچار ریزش برگ می‌شود. این بیماری بیشتر در درختان دارای تنش آبی مشاهده می‌شود. با تأمین آبیاری کافی از وارد شدن تنش به درختان خودداری کنید. کاهش گردوغبار در باغ می‌تواند به کاهش پوسیدگی کمک کند.
ویروس موزاییک انجیر (FMV)
بیماری به‌صورت لکه‌های زرد و خالدار روی شاخ و برگ‌ها ظاهر می‌شود؛ حاشیه لکه‌ها پخش می‌شوند و به‌تدریج به رنگ روشن در می‌آیند. لکه‌ها ممکن است به‌طور یکنواخت یا به‌صورت لکه‌های نامنظم در سطح برگ توزیع شوند. ضایعات بالغ در حاشیه خود یک نوار قرمز قهوه‌ای ایجاد می‌کنند. این بیماری می‌تواند باعث ریزش میوه و کوچک‌تر شدن برگ شود.
ویروس موزاییک انجیر از طریق کنه انجیر یا از طریق قلمه درخت آلوده منتقل می‌شود. از درختانی که علائم بیماری را نشان می‌دهند قلمه گیری نکنید. کنترل کنه انجیر ممکن است به کاهش بروز بیماری کمک کند. تمام درختان آلوده را حذف کنید و از بین ببرید. درختان عاری از بیماری را بکارید.
زنگ انجیر Cerotelium fici (earlier Physopella fici)
اولین علامت به‌صورت لکه‌های کوچک و نارنجی مایل به زرد در سطح فوقانی برگ‌ها ظاهر می‌شود که بعداً بزرگ شده و به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز در می‌آیند و در نهایت باعث ریزش برگ می‌شود. با پیشرفت بیماری، لکه‌های زیادی ممکن است روی برگ‌ها ظاهر شود. سطح زیرین ضایعات رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز را نشان می‌دهد و ظاهری کمی تاول‌زده دارد. برگهایی که به‌شدت آلوده شده‌اند ممکن است زرد یا قهوه‌ای شوند و زودتر از موعد بریزند. این پاتوژن با پاشیدن آب گسترش می‌یابد.
برگ‌های افتاده و سایر بقایای گیاه را جمع‌آوری کرده و بسوزانید. از آبیاری بارانی و خیس شدن برگ خودداری کنید. گردش مناسب هوا را در اطراف گیاه فراهم کنید. با تهیه مالچ و کود مناسب گیاه را سالم نگه دارید. اگر بیماری شدید است، قارچ‌کش‌های مناسب را اسپری کنید.
حشرات و آفات
آفات می‌توانند به‌اندازه عفونت‌های قارچی و ویروسی برای درختان انجیر مشکل‌ساز شوند. آنها شامل چندین گونه سوسک، سپردار انجیر، کنه عنکبوتی، مگس سرکه و نماتد هستند.
نماتدهای مولد گره در ریشه
یکی از آفات رایج انجیر، نماتد به‌ویژه نماتد مولد گره ریشه است. نماتد کرم‌های کوچکی هستند که از ریشه تغذیه می‌کنند و به سیستم ریشه فرو می‌روند و ریشه‌ها را می‌خورند و باعث ایجاد ضایعات قهوه‌ای مایل به قرمز می‌شوند، برگ‌های درخت قهوه‌ای و پژمرده می‌شوند. ریشه‌ها متورم می‌شوند و توانایی جذب آب و مواد مغذی را کاهش می‌دهند. نماتدها رشد و عملکرد و طول عمر درخت را کاهش می‌دهند.
مالچ سنگین می‌تواند نماتدها را مانند استفاده مناسب از نماتدکش‌ها باز دارد. کشت گل همیشه‌بهار در اطراف درخت نیز می‌تواند به کاهش نماتد کمک کند.
جهت کنترل تمام درختان آلوده را حذف کنید و از بین ببرید و درختان عاری از بیماری را بکارید.
سوسک Phryneta spinator
یک آفت جدی و رایج درخت انجیر (Phryneta spinator) است. حشرات ماده تخم‌های خود را نزدیک پایه درخت قرار می‌دهد. حدود دوهفته طول می‌کشد تا تخم‌ها تفریخ (باز) شوند و سپس لاروها قبل از ایجاد تونل در درخت، از پوست درخت تغذیه می‌کنند. کنترل لاروها در درخت دشوار است. جهت کنترل لاروها حشره‌کش را با استفاده از سرنگ به داخل تونل‌ها بزنید (بعدازاینکه ابتدا آن را روی یک برگ آزمایش کردید تا مطمئن شوید به درخت آسیب نمی‌رساند). قسمت پایین درخت را در تور محصور کنید تا از تخم‌گذاری حشرات ماده در پوست جلوگیری کنید. اطمینان حاصل کنید که تور به درخت برخورد نمی‌کند. اگر این اتفاق بیفتد، حشره ماده هنوز می‌توانند روی پوست قرار بگیرد و تخم‌هایش را بگذارد.
کنه Aceria ficus
تاول‌هایی روی سطح برگ‌ها که باعث شل شدن برگ‌ها می‌شوند. شاخه‌ها ممکن است کوتاه شوند و درخت دچار ریزش برگ شود. این کنه‌ها ویروس موزاییک انجیر را منتقل می‌کنند. کنه‌ها در سال چندین نسل دارند. استفاده از روغن‌های گیاهی یا اسپری گوگرد در کنترل کنه‌ها مؤثر است و اگر کنه‌ها در سال قبل مشکل ایجاد کرده‌اند حتماً باید استفاده شوند. استفاده از سموم شیمیایی باید قبل از شکوفایی درخت انجام شود.
سوسک انجیر یا انجیرخوار Cotinis nitida
ایجاد سوراخ در میوه؛ آلودگی سطح میوه با فضولات حشرات از علائم این آفت است. حشره بالغ یک سوسک سبز با اندازه متوسط است که به طول تقریبی ۳ سانتیمتر می‌رسد و حشره شاخ مشخصی روی سر دارد. لاروها به رنگ کرم و دارای سر قهوه‌ای هستند. لاروها در اواخر بهار در خاک تبدیل به شفیره می‌شوند. حشره هرسال یک نسل را تجربه می‌کند.
برگ‌های مرده و سایر بقایای محصول را از کف باغ خارج کنید. اجازه دهید کف باغ خشک و سفت شود تا از ظهور حشرات بالغ در بهار جلوگیری شود. اشباع خاک با آب به مدت ۲ روز باعث ازبین‌رفتن تخم و لارو می‌شود.
برداشت انجیر
هنگام برداشت میوه انجیر به چند نکته توجه داشته باشید:
موقع برداشت باید اجازه داد انجیر کاملاً روی درخت برسد. میوه هنگام رسیدن به رنگ قهوه‌ای / بنفش خواهد بود. میکروارگانیسم‌هایی که توسط حشرات به چشم‌باز میوه حمل می‌شوند باعث ترش شدن میوه می‌شوند، بنابراین باید انجیر را به‌محض رسیدن چید. انجیر تازه فقط برای چند روز در یخچال قابل نگهداری است.
نکته: هنگام برداشت از دستکش یا لباس آستین بلند استفاده کنید. لاتکس انجیر که هنگام برداشت میوه از درخت در معرض آن قرار می‌گیرید، می‌تواند باعث تحریک پوست شود.
نتیجه‌گیری
درخت انجیر یکی از درختان کم‌توقع جهت پرورش و نگهداری است. درختان انجیر را می‌توان با موفقیت در انواع مختلف خاک پرورش داد اما در خاک لومی ماسه‌ای و رسی عمیق با pH بین ۶ تا ۸ رشد بهینه خواهند داشت. خاک‌های بسیار سبک برای تولید انجیر مساعد نیستند و باید قبل از کاشت از طریق افزودن مواد آلی اصلاح شوند. درختان انجیر به‌طورکلی از طریق رویشی و از طریق قلمه‌هایی که در یک نهالستان ریشه‌دار می‌شوند تکثیر می‌گردند. درختان انجیر به کوددهی زیادی احتیاج ندارند و اگر شاخه‌های درخت انجیر شما در سال گذشته کمتر از ۳۰ سانتیمتر رشد کرده‌اند، در این زمان باید به درختانتان کود بدهید. درختان انجیر به هرس بسیار کمی احتیاج دارند همچنین باید از هرس کردن درخت در زمان کاشت خودداری کنید.
مقالات مرتبط
- بیماری‌های مهم انجیر و راه‌های مدیریت و ازبین‌بردن آنها
- آفات مهم انجیر و راه‌های کنترل و مبارزه با آنها
منابع
باسلام – احتراما از ارائه اطلاعات فوق سپاسگزارم
سلام
بسیار خرسندیم که مفید بوده