نگهداری از سیستم آبیاری تحت‌فشار در زمستان

در همه سیستم‌های آبیاری قطره‌ای تحت‌فشار از دریچه‌ها، فیلترها، اتصالات، لوله‌های پلاستیکی، شیرآلات و پمپ‌هایی استفاده می‌شود که در صورت یخ‌زدن آب در داخل آنها این اجزا به‌راحتی می‌تواند آسیب‌دیده و حتی از کاربری خود خارج شوند.

معمولاً جایگزینی و یا تعمیر این سیستم‌های دچار آسیب، کاری بسیار دشوار و هزینه‌بردار است. پیداکردن محل‌های نشتی و یا عیب‌یابی پمپ‌ها گاهی به حدی سخت می‌شود که نیاز به تعویض کلی سیستم آبیاری می‌شود.

اعمالی که برای زمستان‌گذرانی سیستم آبیاری قطره‌ای انجام می‌شود تنها بین پانزده دقیقه تا یک ساعت طول خواهد کشید و بهتر است این کار قبل از رسیدن دمای منطقه به زیر صفر انجام شود.

مطمئناً این زمان کم، ارزش این موضوع را خواهد داشت تا از آسیب به سیستم آبیاری شما در زمستان جلوگیری شود؛ بنابراین تا پایان این مقاله همراه ما باشید تا با زیروبم نگهداری و حفظ سیستم آبیاری در زمستان آشنا شوید.

هدف اصلی از نگهداری سیستم آبیاری در زمستان

هدف از زمستان‌گذرانی سیستم آبیاری قطره‌ای شما این است که منبع تغذیه سیستم قطع شود و تمام آب باقی‌مانده در سیستم از دستگاه پمپ، دریچه‌ها، فیلترها، خطوط اصلی، خطوط فرعی، آب‌پاش‌ها و در نهایت قطره‌چکان‌ها خارج شود.

یکی از راه‌های اطمینان از عدم یخ‌زدگی سیستم آبیاری به‌خصوص در زمین‌های مسطح نصب شیرهای تخلیه اتوماتیک در پایین‌ترین نقطه سیستم است. شیر تخلیه این اطمینان را می‌دهد که هر آبی در طول سیستم تخلیه شود.

در سیستم آبیاری قطره‌ای می‌توان مقداری کلر فعال در حد ۲ پی‌پی‌ام از طریق سیستم به لوله‌ها تزریق کرد تا برای فصل آتی تمامی سیستم پاک و ضدعفونی شده باشد.

مخازن

بهتر است مخازن آب قبل از بروز سرما تخلیه شده باشند. منظور این نیست که آب اضافی را در پایان سال هدر داده و به زمین بدهید، منظور این است که طوری برنامه‌ریزی کنید تا در آخرین نوبت آبیاری شما تمام آب داخل مخازن مصرف شده باشد. معمولاً فصل زمستان بهترین زمان برای شستشو و ضدعفونی مخازن شما نیز هست که می‌توانید آن را نیز در دستور کار قرار دهید.

نگهداری از پمپ‌ها

آب داخل پمپ‌های سیستم را می‌توان با بازکردن پایین‌ترین لوله و یا با استفاده از خروجی آب روی خود پمپ تخلیه کرد. مطمئن شوید که هیچ آبی درون پمپ باقی نماند. اگر از پمپ‌های بزرگ در باغ خود استفاده می‌کنید می‌توانید با استفاده از جرثقیل پمپ را بلند کرده و شیر تخلیه آن را باز کنید. توجه کنید که پس از تخلیه حتماً خروجی آب را مسدود کنید تا ضمن اینکه از ورود سنگ‌ریزه و خس و خاشاک به آن جلوگیری می‌کنید، اجازه ندهید تا جانوران مختلف در آن لانه و زمستان‌گذرانی کنند.

این کار برای انتهای باز تمام لوله‌ها و اتصالات نیز باید انجام شود تا در فصل آتی به دردسر نیفتید. هرگز پمپ‌ها را با نایلون در فضای باز نپوشانید چون این کار به‌طورقطع باعث افزایش رطوبت داخل مدارهای الکتریکی و آسیب جدی به الکتروموتور آن‌ها خواهد شد.

شیرآلات و دریچه‌ها

دریچه‌ها و شیرآلات حساس‌ترین بخش سیستم آبیاری به سرما و یخ‌زدگی هستند، علی‌رغم اینکه معمولاً این بخش‌ها از جنس پلاستیک سخت تولید می‌شوند اما ممکن است همچنان دارای قطعات فلزی در ساختار خود نیز باشند.

مکانیک شیرآلات غالباً به شکلی است که حتی با خروج کامل آب از سیستم ممکن است کل آب از شیرآلات به‌خصوص در قسمت توپی آن تخلیه نشود. به طور اخص در مورد شیرآلات بزرگ‌تر و اصلی بهتر است تا این تجهیزات به‌صورت کامل باز شده و در انبار نگهداری شود.

ازآنجایی‌که جریان آب در زمستان در لوله‌ها وجود ندارد، وجود رطوبت اندک نیز ممکن از باعث زنگ‌زدگی، منبسط و هرزشدن شیرآلات شما شود. در مورد سوپاپ‌ها و تنظیم‌کننده‌های فشار نیز ترجیح بر این است که آنها را بازکرده و به انبار با شرایط مناسب منتقل کنید.

سیستم فیلتراسیون

همانند شیرآلات سیستم فیلتراسیون نیز از حساسیت بالایی به سرمای زیر صفر برخوردار است؛ بنابراین بهتر است این اجزا نیز از سیستم جدا و پس از تخلیه آب در مکان مناسبی تا نصب مجدد نگهداری شود.

تیپ‌ها و لوله‌های آبیاری

اگر از نوار تیپ‌های یک‌ساله در باغ و یا زمین زراعی خود استفاده کردید، بایستی تمامی آن جمع‌آوری و به واحدهای بازیافت تحویل شود.

اگر نوارهای تیپ 2 ساله بوده و یا از لوله‌های قطره‌چکان دار استفاده کرده‌اید، آن‌ها را از لوله‌های فرعی و یا شیرآلات متصل به آن جدا کنید و با بلندکردن آن، آب داخل آن را خارج کنید.

اگر لوله بلند و سنگین است می‌توانید به‌صورت مقطعی آن را بلند کرده تا آب داخل به‌تدریج تخلیه شود. اگر لوله‌ها در زمین شیب‌دار قرار گرفته شده، کار شما آسان‌تر است و می‌توانید اتصالات و یا گیره‌های انتهای لوله‌ها را باز و آب آن را تخلیه کنید.

پس از تخلیه آب، نوارها و لوله‌ها را به‌صورت مارپیچ بسته‌بندی و کشیدن نایلون روی آنها از ورود گردوخاک و جانوران به داخل آن محافظت کنید. این نکته بسیار مهم است که رهاکردن این موارد در روی زمین ممکن است در سال آتی سبب بسته شدن قطره‌چکان‌های سیستم شما و بروز خسارت به آنها شود.

نتیجه‌گیری

بهترین روشی که برای محافظت سیستم آبیاری در زمستان به‌صورت تجربی کسب شده است، جداسازی موارد مهم، حیاتی و گران‌قیمت سیستم آبیاری و انتقال آنها به انبار است.

در برخی موارد سیستم‌های آبیاری دارای پمپ‌های تخلیه آب مجزا هستند که اجرای آنها برای بسیاری از باغات و مزارع توجیه‌پذیر نیست. علاوه بر این، خود پمپ تخلیه نیز در نهایت نیاز به جداسازی و انتقال به انبار خواهد داشت؛ بنابراین همچنان استفاده از محافظت مکانیکی از سیستم آبیاری در زمستان حائز اهمیت باقی‌مانده است.

با استفاده از این نکات خیالتان راحت باشد که در بهار آتی سیستم آبیاری سالم و بی دردسری خواهید داشت.

مقالات مرتبط

1. نکات مفید آبیاری در گلخانه
2. سیستم‌های آبیاری در گلخانه