معرفی رشته باغبانی، دانشگاه‌های برتر و آینده شغلی آن

انسان از دیرباز عاشق طبیعت بوده، انسان‌های نخستین عجین شده با طبیعت بوده‌اند و کشت و کار و کشاورزی جدا از زندگی آنها نبوده است. یکی از جاذبه‌های کشاورزی، کشت، پرورش و نگهداری از درختان مختلف است. به کلیه مهارت‌هایی که برای نگهداری و به ثمر رساندن یک باغ مورداستفاده قرار می‌گیرد، باغبانی گفته می‌شود.

رشته باغبانی نیز به‌عنوان یکی از گرایشات رشته مهندسی کشاورزی به همین مبحث مهم می‌پردازد. در واقع باغبانی یک مهارت و تخصص است. به طور مشخص منظور ما از باغبانی هرس درخت، چیدن میوه و سم‌پاشی درختان نیست.

باغبانی تخصصی پیچیده و مبتنی بر دانش گیاه‌شناسی است. در این مقاله به معرفی گرایش باغبانی به‌عنوان یکی از گرایشات مهندسی کشاورزی خواهیم پرداخت؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

شروع یک انتخاب

انتخاب رشته علوم باغبانی پیش نیازهای فراوانی دارد که قبل از انتخاب باید به آنها توجه کنید. همانند اکثر رشته‌های مهندسی کشاورزی، این رشته مناسب افرادی است که حداقل علاقه‌ای به محیط‌زیست و طبیعت دارند. در این رشته سروکار شما با انواع گیاهان، باغات، سبزیجات و صیفی‌جات، گلخانه‌ها و آزمایشگاه‌های ریز ازدیادی گیاهان است؛ بنابراین بسیار مهم است که از بودن در مزارع و گلخانه‌ها و سروکله زدن با گیاهان مختلف حس خوبی به شما منتقل شود. اگر شرط بالا را داشتید می‌توانید در کنکور سراسری تجربی شرکت کرده و پس از کسب رتبه قبولی، رشته مهندسی کشاورزی – علوم باغبانی را انتخاب و وارد دنیای باغبانی در دانشگاه شوید.

این رشته یکی از شاخه‌های رشته‌های تجربی است و همان‌طور که مشخص است دروسی مثل زیست‌شناسی و شیمی در آن از اهمیت بالاتری برخوردار است. همچنین چون این رشته یکی از شاخه‌های علوم مهندسی نیز هست بنابراین درس ریاضی نیز در کنکور برای شما اهمیت ویژه‌ای دارد.

دانشگاه‌های برتر در رشته باغبانی

رشته باغبانی مانند هر رشته دانشگاهی دارای گرایشات و تخصص‌های گوناگون است؛ بنابراین ممکن است یک دانشگاه به دلیل وجود اساتید متبحر در یکی از گرایشات قوی‌تر از سایر گرایشات باشند. اگر بخواهیم به‌طورکلی دانشگاه‌های پیشرو این رشته را نام ببریم می‌توانیم به پردیس کرج و پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه شیراز، منابع طبیعی گرگان، فردوسی مشهد، تربیت‌مدرس (فقط تحصیلات تکمیلی) و دانشگاه تبریز اشاره کنیم. پژوهشکده گیاهان داروئی دانشگاه شهید بهشتی نیز جزء دانشگاه‌های معتبری است که دانشجوهای علاقه‌مند به این رشته را جذب می‌نماید.

دروس مقطع کارشناسی رشته باغبانی

حدود ۱۴۰ واحد درسی در مقطع کارشناسی به شما آموزش داده می‌شود و شما بعد از گذراندن این واحدها می‌توانید مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه اخذ کنید. علاوه بر دروس عمومی، دروسی مانند گیاه‌شناسی، ژنتیک، شیمی، آمار و احتمالات، حشره‌شناسی، بیماری‌های گیاهی، مساحی و نقشه‌برداری، اصول باغبانی، اصول اصلاح نباتات، سبزی‌کاری، میوه‌های نواحی معتدله، گل‌کاری، فیزیولوژی بعد از برداشت، گیاهان داروئی، چمن و گیاهان پوششی و مبانی کشت بافت گیاهی نیز به شما تدریس می‌شود. برخی از این واحدهای درسی دارای یک واحد عملی به‌صورت آزمایشگاهی نیز هست. علاوه بر این در واحد عملیات کشاورزی شما، شما به طور کامل با مبانی عملی کشت و کار در مزرعه آشنا خواهید شد.

ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد

بعد از اخذ مدرک کارشناسی علوم باغبانی در صورت تمایل می‌توانید در کنکور کارشناسی ارشد شرکت کرده و در صورت قبولی در یکی از گرایشات میوه‌کاری، سبزی‌کاری، گل و گیاهان زینتی، گیاهان داروئی، بیوتکنولوژی گیاهی و مدیریت گلخانه ادامه تحصیل دهید. همان‌طور که از نام گرایشات مشخص است، شما طی دو سال تخصص‌های لازم برای گرایش خود را به دست می‌آورید.

در بسیاری از دانشگاه‌ها شما موظف هستید تا طی این دو سال علاوه بر گذراندن واحدهای درسی، پروژه‌ای تحت عنوان پایان‌نامه را نیز انجام داده و به صور تخصصی در یک موضوع خاص فعالیت کنید. این موضوع باتوجه‌به راهنمایی‌های استاد راهنما و علاقه‌مندی‌های شما تعیین و انجام خواهد شد. پس از پایان پروژه شما از پایان‌نامه خود در جلسه‌ای با حضور هیئت داوران دانشگاه دفاع کرده و در نهایت مدرک کارشناسی ارشد خود را دریافت می‌کنید.

ادامه تحصیل در مقطع دکتری

برای هر یک از گرایشات موجود در مقطع کارشناسی ارشد، دو گرایش در مقطع دکتری وجود دارد. این دو گرایش شامل فیزیولوژی تولید و پس از برداشت و اصلاح و بیوتکنولوژی است. در صورت تمایل به ادامه تحصیل در این گرایش‌ها شما بایستی ابتدا در کنکور دکتری تخصصی سازمان سنجش شرکت کرده و پس از کسب رتبه قبولی دانشگاه‌های موردنظر خود را انتخاب کنید. مرحله بعدی شرکت در جلسه مصاحبه است که در آن اساتید آن رشته با شما مصاحبه کرده و با بررسی پرونده و سابقه تحصیلی شما که مقالات علمی تنها بخشی از آن است، تصمیم می‌گیرند که شما فرد مناسبی برای ورود به این مقطع و آن دانشگاه هستید یا خیر. پس از قبولی در مصاحبه شما تحصیلات خود را در گرایش موردنظر تحت نظارت استاد راهنما شروع کرده و پس از گذشت ۴ سال و اتمام تز دکتری خود و دفاع از آن مدرک دکتری خود را دریافت خواهید نمود.

در گرایش فیزیولوژی تولید و پس از برداشت شما به‌تمامی مواردی تمرکز خواهید داشت که در فرایند تولید میوه مؤثر هستند، همچنین بررسی خواهید کرد که چه اتفاقاتی پس از برداشت میوه‌ها پیش میاید که ممکن است آنها را دچار آسیب کند. در گرایش اصلاح و بیوتکنولوژی نیز شما از طرق مختلف به دنبال گیاهانی قوی‌تر، پربارتر و سازگارتر خواهید بود.

نکات مهم در انتخاب رشته باغبانی

۱- این رشته مخصوص عاشقان درخت، گل‌وگیاه و زمین‌های کشاورزی است. اگر به دنبال کار به‌اصطلاح پشت میزی هستید، این رشته چندان به کار شما نخواهد آمد.

۲- گیاهان داروئی یکی از گرایش‌های پرتقاضا و محبوب در این رشته است. با انتخاب این رشته می‌توانید وارد دنیای جذاب گیاهان داروئی و استفاده‌های مختلف آن شوید.

۳- کشت بافت، تکنیکی است که در گرایشات مختلف این رشته آموزش می‌بینید. اخیراً بازار بسیار خوبی در این زمینه ایجاد شده و افراد زیادی مشغول به این کار جذاب شده‌اند.

۴- در رشته باغبانی شما نیاز به حافظه‌ای قوی دارید، حجم زیادی از نام‌های علمی، مواد و روش‌های آزمایشگاهی هست که بایستی آنها را به‌خاطر بسپارید.

۵- احداث باغ، گلخانه و تکثیر گیاهان زینتی یکی دیگر از مهارت‌هایی است که تنها در رشته باغبانی فرا خواهید گرفت.

آینده شغلی رشته باغبانی

خوشبختانه این رشته بازار کار فوق‌العاده‌ای دارد. گذشته از شغل‌های دولتی مانند هیئت‌علمی دانشگاه و مراکز تحقیقاتی، وزارت جهاد کشاورزی و سایر نهادهای مرتبط که ورود به آنها قطره چکانی و دشوار است، شما انتخاب‌های فراوانی برای کار دارید.

احداث و یا راه‌اندازی گلخانه یکی از پرسودترین این شغل‌هاست که می‌توانید درآمدی عالی از آن داشته باشید، احداث آزمایشگاه کشت بافت نیز از دیگر فرصت‌های شغلی این رشته است. کار در بازار گیاهان داروئی نیز بسیار پرسود و اشتغال‌زا است.

البته می‌دانیم که تمامی این موارد نیاز به سرمایه اولیه خوبی دارد، اما این نکته را هم در نظر بگیرید که سرمایه دارانی که گلخانه دارند، قطعاً نیازمند یک مهندس باغبانی برای راه‌اندازی مجموعه خود هستند؛ لذا شرکت‌های خصوصی فراوانی به دنبال جذب شما خواهند بود. علاوه بر این شرکت‌های تولید، فراوری، واردات و صادرات محصولات کشاورزی و گیاهان داروئی همواره به دنبال افرادی شبیه به شما هستند.

کار در سردخانه‌ها، کارخانجات تولید مواد غذایی و شرکت‌های تولید بذر، کود و سم نیز به تخصص شما نیازمند هستند؛ لذا از نظر بازار کار آینده خوبی پیش روی شما است به شرطی که روی مهارت‌های خود، کارکرده و آنها را پرورش دهید.

جمع‌بندی

رشته باغبانی علاقه‌مندان فراوانی دارد و هرسال تعداد زیادی از افراد جذب این رشته می‌شوند. نکته اساسی در این رشته مباحث عملی و ریز شدن در یک موضوع خاص جهت موفقیت است. این رشته در واقع دریای وسیعی از علوم مرتبط با گیاهان است، فقط کافی است یک قطره از آن را انتخاب و در آن متخصص شوید. قطعاً لذت باغبانی در باغچه کوچک حیاطتان با داشتن علم آن شیرین‌تر خواهد شد.

معرفی سایر رشته‌های مرتبط کشاورزی

• معرفی رشته زراعت و اصلاح نباتات
• معرفی رشته گیاه‌پزشکی، دانشگاه‌های برتر و آینده شغلی آن