انواع سمپاش و کاربرد آنها
انواع سمپاش و کاربرد آنها را به‌خوبی بشناسید مهم‌ترین روش مبارزه با آفات، علف‌های هرز، بیماری‌های گیاهی و حشرات در مزارع و باغ‌ها استفاده از سمپاشی است. در این روش با استفاده از سموم شیمیایی که باید به مقدار مشخصی و به‌صورت یکنواخت روی محیط موردنظر پاشیده شود با این قبیل مشکلات مبارزه می‌کنند. استفاده […]
فهرست محتوا این مقاله
انواع سمپاش و کاربرد آنها را به‌خوبی بشناسید
مهم‌ترین روش مبارزه با آفات، علف‌های هرز، بیماری‌های گیاهی و حشرات در مزارع و باغ‌ها استفاده از سمپاشی است. در این روش با استفاده از سموم شیمیایی که باید به مقدار مشخصی و به‌صورت یکنواخت روی محیط موردنظر پاشیده شود با این قبیل مشکلات مبارزه می‌کنند. استفاده از سمپاش این کار را به‌راحتی و به شکلی اصولی به انجام می‌رساند. در این مقاله قصد داریم به معرفی انواع سمپاش و کاربرد آنها بپردازیم.
انواع سمپاش چیست؟
باتوجه‌به تنوع محصولات کشاورزی و باغی، تنوع آب‌وهوایی، تفاوت آفات و بیماری‌های گیاهی و همچنین وجود انواع گوناگونی از سموم شیمیایی، سمپاش‌های مختلفی با کاربری متنوع طراحی تولید شده است که در این بخش به آنها می‌پردازیم.
در وهله نخست باید بگوییم سمپاشها بر اساس نوع فعالیت کشاورزی دارای دو گروه سمپاش‌های زراعی و سمپاش‌های باغی هستند.
سمپاش‌های دستی یا پشتی
این نوع سمپاشها به‌صورت مخزنی عمل می‌کنند و در حالت استاندارد ۲۰ لیتر ظرفیت دارند، این نوع سمپاشها را همانند کوله پشتی روی شانه‌ها قرار داده و به‌راحتی کار سمپاشی را انجام می‌دهند، این سمپاشها معمولاً برای سمپاشی باغی مورداستفاده قرار می‌گیرند. البته بیشتر مناسب استفاده در فضاهایی با مقیاس کوچک است و در دو نوع پلاستیک و استیل در بازار موجود است.
سمپاش‌های میکرونر و اتومایزر پشتی نیز در این گروه قرار می‌گیرند.
سمپاش اتومایزر
در سمپاش‌های اتومایزر برای تولید قطره از جریان شدید هوا استفاده می‌شود که با کمک یک توربین ساده و یک موتور دو زمانه صورت می‌گیرد. ظرفیت این نوع سمپاشها حدود ۱۲ لیتر است و برای سمپاشی مزارع استفاده می‌شود. ضمن این که از سمپاش‌های اتومایزر معمولاً برای قارچ‌کش‌پاشی و حشره‌کش‌پاشی استفاده می‌شود و قابلیت گردپاشی، گرانول‌پاشی و شعله‌افکنی نیز دارد.
سمپاش میکرونر
این نوع سمپاش برای فرایند سمپاشی از نیروی گریزازمرکز بهره می‌برد. در این سمپاشها، سم در یک پیاله یا استوانه چرخان قرار گرفته و با استفاده از یک موتور چرخان با دور بالا قطرات سم را به‌صورت یکنواخت به اطراف می‌پراکند. گفته می‌شود این سمپاش دارای بهترین کیفیت سمپاشی در سمپاش‌های دستی است.
سمپاش‌های پشتی تخت اهرم‌دار
این نوع سمپاش نیز یک سمپاش مخزنی با کاربری باغی است که همانند سمپاش دستی به‌صورت کوله‌پشتی روی شانه‌ها قرار می‌گیرد، در این نوع از سمپاش یک اهرم در کنار سمپاش تعبیه می‌شود که مواد شیمیایی را پمپاژ می‌کند، فشار در این نوع از سمپاشها متناوب است، به این معنا که با یک دست باید تلمبه زده شود و با دست دیگر کار سمپاشی انجام می‌گیرد. مخزن این نوع سمپاش معمولاً از جنس پلاستیک پلی‌اتیلن و یا فولاد گالوانیزه است.
سمپاش‌های فشاری
این نوع سمپاشها همان سمپاش‌های تلمبه‌ای هستند، که از یک مخزن و یک پمپ پیستونی ساده تشکیل شده است. برای سمپاشی با این دستگاه باید ابتدا دو سوم حجم مخزن را از مایع سم پر کرد و سپس تلمبه زد، هوا در داخل مخزن و بالای مایع حبس می‌شود، سپس با باز کردن شیر خروجی سم با فشار ثابتی از مخزن خارج می‌شود، این نوع سمپاش در گروه سمپاش‌های باغی قرار دارد.
سمپاشها با موتورهای قوی
از نظر فیزیکی کاربرد این سمپاشها همانند سمپاش‌های دستی است با این تفاوت که فشار لازم برای خروج سم از دستگاه به‌وسیله موتورهای بنزینی تامین می‌شود، ضمن این که در این گونه سمپاشها قابلیت تغییر اندازه قطرات سم و همچنین زاویه سمپاشی وجود دارد، این نوع سمپاشها در گروه سمپاش‌های باغی قرار می‌گیرند.
به این نوع سمپاشها که مایع سم در آنها تحت فشار نیست و قطرات مایع در اثر برخورد با جریان شدید هوا به قطرات ریز تبدیل می‌شوند سمپاش‌های اتومایزر گفته می‌شود.
سمپاش‌های موتوری به سمپاش‌های موتوری زنبه‌ای و چرخ‌دار موتوری گروه‌بندی می‌شوند. در این گونه از سمپاشها یک موتور بنزینی و پمپ سمپاش به شکل پیستونی وجود دارد که روی یک شاسی سوار شده و برای حمل مخزن سم نیز از بشکه‌های جدا استفاده می‌شود. موتور بنزینی این سمپاشها معمولاً دو و یا چهار زمانه است، مخزن آنها ظرفیتی ۲۰۰ تا ۳۰۰ لیتری دارد. با استفاده از این وسیله می‌توان بین ۲۰ تا ۳۰ لیتر سمپاشی در دقیقه انجام داد. این نوع از سمپاشها در گروه سمپاش‌های زراعی قرار می‌گیرند اما در سمپاشی باغات نیز می‌توان از آن استفاده کرد.
سمپاش‌های فرغونی نیز در گروه سمپاش‌های موتوری قرار می‌گیرند، از آنجایی که این سمپاش و ملحقات آن روی یک شاسی فرغون مانند قرار می‌گیرد به این اسم شهرت پیدا کرده است، اما نوع ثابت آن نیز وجود دارد که به سمپاش زنبه‌ای شهرت دارد و توسط کاربر حمل می‌شود.
سمپاش‌های تراکتوری
این نوع سمپاشها نیز کاربرد زراعی دارند، به آنها سمپاش‌های تراکتوری بوم‌دار نیز گفته می‌شود، در زمین‌های تسطیح شده می‌توان عرض بوم را تا ۴۰ متر نیز افزایش داد اما در طرح‌های ایرانی این نوع سمپاش امکان عریض‌تر کردن بوم وجود ندارد.
این نوع از سمپاشها که با نام سمپاش تراکتوری لانس‌دار نیز شناخته می‌شوند، در میان باغداران و کشاورزان بسیار محبوب است که علت آن ارزان بودن، حمل و نقل آسان و امکان سمپاشی چند ردیفه در سمپاشی باغی است.
صافی‌ها
صافی‌یکی از اجزای سم پاش است، از آنجایی که تامین آب سمپاش معمولاً در مناطقی صورت می‌گیرد که دارای گل‌و‌لای و آلودگی‌های این چنینی است، استفاده از صافی‌ها نقش مهمی در کالیبراسیون و یکنواختی فشار اسپری سم دارند. بهتر است قبل از هربار سمپاشی باید این صافی‌ها کنترل و تمیز شود.
شیرهای تنظیم‌کننده
شیرهای تنظیم‌کننده که شیرهای فشارشکن نیز نام دارند، یکی دیگر از اجزای سمپاش است، با استفاده از این وسیله که روی شلنگ و یا اهرم سمپاشی نصب می‌شود فشار اسپری سمپاش تنظیم و کنترل می‌گردد. به بیان ساده‌تر سرعت جریان اسپری سم را تنظیم می‌کند.
بوم‌ها
یکی از ابزار بسیار مهم و کاربردی در سمپاشها بوم است. بوم ها باعث مصرف بهینه و سرعت بخشی در عمل سمپاشی هستند، عرض بوم‌ها را می‌توان باتوجه‌به فضا و وسعت آن تعیین کرد، با استفاده از این وسیله می توان در یک زمان بخش عریضی از مساحت موردنظر را سمپاشی کرد.
بوم‌ها معمولاً در سمپاش‌های موتوری و تراکتوری استفاده می‌شوند و کاربرد آنها صرفا در سمپاشی زراعی است. روی بوم‌ها می‌توان از نازل سمپاش استفاده کرد، که این نازل‌ها انواع گوناگونی دارند که از نظر میزان کالیبراسیون و همچنین زاویه سمپاشی عملکرد متفاوتی دارند.
سمپاش‌های دامی
برای حرکت‌دادن این نوع سمپاشها از حیوانات اهلی قوی استفاده می‌شود. معمولاً برای پمپاژ محصول نیاز به یک موتور قوی است و یا گاهی نیروی لازم را از طریق اتصال پمپ به چرخ گاری تامین می‌کنند، که در این صورت حیوان باید مسافتی را طی کند تا عملیات سمپاشی شروع شود.
سمپاشی دقیق
این نوع سمپاش به‌صورت اتوماتیک کار می‌کند، به این صورت که ابتدا علف‌های هرز غالب در مزرعه شناسایی شده و از آنها تصویربرداری می‌شود، تصاویر را به سیستم کامپیوتری سمپاش منتقل می‌کنند، سمپاش به‌صورت متناوب محیط را بررسی کرده و درصورتی‌که تصویری مطابق آنچه در حافظه‌اش ثبت شده است رویت کند به‌صورت خودکار نازل‌هایش را فعال می‌کند. از این وسیله برای سمپاشی مزارع بزرگ و به‌ویژه برای رفع علف‌های هرز استفاده می‌شود.
مخلوط کردن محلول سم با خاک
بسیاری از سموم علف‌کش از جمله سم‌های متعلق به خانواده دی نیترو آنیلین برای جلوگیری از تبخیر یا تجزیه نوری با خاک مخلوط می‌کنند. ابزارهای مورداستفاده برای مخلوط کردن سم با خاک باتوجه‌به نوع علف‌کش و زمینه استفاده از آن متفاوت است.
اتومایزرها: در این سمپاشها محلول سم با قرار گرفتن در مسیر جریان شدید هوا به قطرات بسیار ریز تبدیل می‌شوند، به این نوع سمپاشی غبارپاشی یا گردپاشی نیز گفته می‌شود. از این سبک سمپاشها بیشتر در مصارف باغی استفاده می‌شود. این روش سمپاشی مصرف سم را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد.
گرانول‌پاش‌ها
مهم‌ترین مزیت این سمپاشها عدم نیاز به رقیق شدن سم است. از این نوع سم بیشتر در مناطق آب‌وهوایی خشک و کم باران استفاده می‌شود. مکانیزم عملی‌گرانول پاش‌ها به این صورت است که دانه‌های گرانول در اثر نیروی گرانشی زمین به پایین سقوط می‌کنند.
ویژگی یک گرانول پاش خوب
- قابلیت تنظیم خروجی گرانول
- یکنواختی پاشش ذرات
- عدم آسیب‌رسانی به ذرات
- تجهیز بودن به دستگاه همزن مناسب
- استحکام بالا داشته و در مقابل رطوبت و سایش مقاوم باشد
- کم‌هزینه و مقرون‌به‌صرفه باشد
قسمت‌های اصلی گرانول‌پاش
- قیف: بهترین نوع قیف برای استفاده در گرانول‌پاش‌ها قیف‌های مخروطی است. که در پوش آن از ورود رطوبت به مخزن جلوگیری کرده و جنس آن نیز باید از مواد با کیفیت و مقاوم در مقابل رطوبت و آسیب‌های فیزیکی ساخته شده باشد.
- سیستم تنظیم مصرف: مقدار مواد خروجی از دستگاه توسط دریچه خروجی قیف کنترل می‌شود معمولاً این کار توسط یک پیچ یا اهرم صورت می‌گیرد. معمولاً این دریچه‌ها قابلیت باز شدن تا نیمه را دارند.
سمپاشی هوایی
در این شیوه از سمپاشی از هواپیما برای سمپاشی محیط استفاده می‌شود که مخصوص فضاهای بسیار بزرگ باغی و زراعی است.
ویژگی‌های هواپیماهای سمپاشی
هواپیمایی که برای کار سمپاشی مورداستفاده قرار می‌گیرد باید دارای شرایط خاصی باشد که به شرح زیر است:
- هواپیما باید دارای حداقل سرعت ۶۵ تا ۱۰۰ کیلومتر در ساعت باشد.
- هواپیما باید دارای پایداری مناسب و قدرت مانور خوب در آسمان بوده و تمام امکانات و لوازم موردنیاز در دسترس خلبان قرار داشته باشند.
- کابین خلبان باید ایمنی کافی داشته و قدرت دید کافی برای خلبان ایجاد کند.
- تنظیمات سیستم‌های سمپاشی هوایی باید توسط کارشناسان ماهر صورت گیرد.
بخش‌های اصلی هواپیمای سمپاشی
این بخش‌ها به شرح زیر است:
- مخزن سم که معمولاً از جنس استیل است اما گاهی از مخازن فایبرگلاس نیز استفاده می‌شود. سیستم نمایشگر ظرفیت مخزن در کابین هواپیما وجود دارد و میزان سم موجود در مخزن را نمایش می‌دهد.
- پمپ سمپاش‌های هوایی معمولاً از نوع سانتریفیوژی است و در قسمت پایین سمپاش قرار می‌گیرد.
- بوم سمپاشی که در سرتاسر طول دو بال هواپیمای سمپاش امتداد دارد و به گونه‌ای طراحی شده است که مقاومت هوا در برخورد با آن به حداقل برسد.
- نازل‌های به‌کاررفته در این شیوه سمپاشی معمولاً بادبزنی و مخروطی هستند. روی بوم‌ها حدود ۳۰ تا ۶۰ نازل نصب می‌شود.
سمپاش‌های الکترواستاتیک
این نوع سمپاشها یک محصول جدید در زمینه سمپاشی است که اخیرا مورد توجه قرار گرفته است. زمان ساخت این نوع از سمپاشها به ده ۳۰ میلادی باز می‌گردد، امروزه انواع زمینی و هوایی این سمپاشها در صنعت کشاورزی مورد استفاده واقع می‌شود.
روش باردار کردن قطرات
در سمپاش‌های الکترواستاتیک با بهره‌گیری از نیروی الکتروستاتیک که طی آن بارهای الکتریکی در مواد، به‌منظور افزایش دفع یا جذب آنها جداسازی می‌شود، با کمک اعمال ولتاژ قوی به بخش‌های خاصی از سمپاش قطرات باردار تولید می‌کنند. این قطرات باردار نسبت به قطرات معمولی بهتر به سطوح هدف می‌رسند و پوشش بهتری نیز ایجاد می‌کنند.
مزایای سمپاش‌های الکترواستاتیک
- افزایش راندمان سمپاشی
- استقرار یکنواخت و بیشتر سموم بر روی سطوح هدف
- کاهش پدیده فرار سم
- کاهش هزینه‌های اقتصادی با مصرف سوخت کمتر، سم کمتر و هزینه سمپاشی مقرون‌به‌صرفه
- امنیت کاربر و کاهش صدمات به محیط‌زیست
سمپاش‌های نمدی
در اواخر دهه ۷۰ میلادی از این ابزار به‌عنوان یک تکنیک جایگزین برای حذف علف‌های هرز بلندتر از گیاهان زراعی استفاده شد. هدف از استفاده از این سمپاش خیس کردن سطح موردنظر است. کاربرد این وسیله تنها در علف‌کشی است و ابزار آن شامل فتیله ریسمانی و غلتکی می‌شود.
ابزارهای غلتکی
در این وسیله یک لوله به قطر ۸ تا ۱۲ اینچ وجود دارد که به‌وسیله یک موتور هیدرولیکی می‌چرخد. این لوله با پارچه‌ای که مرتباً به سم آغشته می‌شود پوشانده شده است و به جلو یا عقب تراکتور نصب می‌شود. با استفاده از این غلتک‌ها مساحت موردنظر دو بار به‌صورت رفت و برگشتی مورد سمپاشی قرار می‌گیرد. دارای دو نوع دستی و تراکتوری است که نوع دستی معمولاً به‌منظور لکه‌گیری مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
خرید سمپاش موردنیاز شما کدام است؟
اگرچه سمپاشها دارای کاربری و انواع متعددی است اما همچنان انتظار می‌رود که تحقیقات برای طراحی و ساخت سمپاش‌های پیشرفته و سازگارتر با محیط‌زیست مورد توجه کارشناسان باشد، استفاده از تکنولوژی باردار کردن قطرات سم می‌تواند تاثیر چشمگیری بر بهبود کیفیت سمپاشی، کاهش خسارات به محیط‌زیست و کاهش مصرف سم را به‌دنبال داشته باشد.
برای جلوگیری از آسیب به محیط‌زیست بهتر است به‌جای آفت‌کش‌ها از سمپاشها استفاده شود، اگرچه تاکنون موفقیت زیادی در این زمینه کسب نشده است اما امید می‌رود با کاهش هزینه‌های طراحی، تولید و ساخت این ابزارآلات کاربردی، بتوان آن را با قیمت مناسب‌تری در اختیار مصرف‌کنندگان قرار داد.
