کاشت، داشت و برداشت جعفری

جعفری محصول فصل خنک است و در دماهای پایین رشد بهتری دارد. جعفری گیاه نیرومندی است که اغلب از آلودگی حشرات رنج نمی‌برد. پیشگیری اغلب مؤثرتر از متوسل شدن به کنترل‌های شیمیایی است.جعفری احتمالاً از دریای مدیترانه سرچشمه گرفته است. از برگ‌های جعفری به‌صورت تازه یا خشک در آشپزی استفاده می‌شود. از برگ‌های تازه نیز معمولاً به‌عنوان چاشنی استفاده می‌شود. ریشه عمودی برخی از ارقام خوراکی است و ممکن است به‌عنوان یک سبزی خورده شود. می‌توان از گل جعفری اسانس استخراج کرد و به‌عنوان طعم‌دهنده استفاده کرد. در این مقاله به معرفی گیاه جعفری و نیازهای اساسی کشت آن و  فهرستی از آفات و بیماری‌هایی که معمولاً باعث آسیب دیدن جعفری شده همراه با توضیحات پیشنهادی برای از بین بردن طبیعی و آلی آن‌ها  و برخی از خواص این گیاه اشاره میکنیم:

گیاه شناسی

جعفری، Petroselinum crispum یک گیاه دوساله علفی یا چندساله فصل خنک از خانواده Apiaceae است که به صورت یک‌ساله برای برگ‌های خود به‌عنوان گیاه دارویی یا سبزی، پرورش می‌یابد. جعفری گیاهی معطر با عادت رشد افراشته است و دارای ساقه‌های شاخه‌ای، توخالی و برگ‌های مسطح سبز یا سبز تیره است که به‌طور متناوب روی ساقه‌ها قرارگرفته‌اند. برگ‌ها روی رزت گیاهان جوان تشکیل می‌شوند. گل‌های جعفری، کوچک، زرد مایل به سبز دارای پنج گلبرگ که بر روی چترهای مرکب قرار دارند. میوه آن گرد، خاکستری_سبز و به طول ۲ تا ۲.۵ میلی‌متر است. جعفری بسته به رقم می‌تواند به ۳۰-۱۰۰ سانتی‌متر ارتفاع برسد و معمولاً به‌عنوان یک گیاه یک‌ساله رشد می­کند و بعد از یک‌فصل رشد برداشت می‌شود.

کاشت و ازدیاد جعفری

جعفری از کشت مستقیم بذر در بهار یا کاشت بذر در داخل گلخانه برای تولید نشا تکثیر می‌شود. بذور جعفری از سرعت جوانه‌زنی کمی برخوردار هستند و معمولاً بسته به دما حدود ۶ هفته یا بیشتر بعد از کاشت جوانه‌زنی می‌کنند. خیساندن بذرها یک‌شب قبل از کاشت به جوانه‌زنی کمک می‌کند. بذرها در عمق ۶ میلی‌متری کشت می‌شوند. عمق کشت نباید زیاد باشد. در هر اینچ ۱۰ تا ۱۵ بذر کشت می‌شود. بذور را باید مرتباً مرطوب نگه‌داشته و به آن‌ها اجازه خشک شدن ندهید. پس از جوانه‌زنی، نهال‌ها باید ۱۰-۱۵ سانتی‌متر از هم و ۳۰ تا ۶۰ سانتی‌متر بین ردیف‌ها فاصله داشته باشند. اگر هدف از کشت جعفری جمع‌آوری دانه باشد، جعفری را باید تا سال دوم در زمین رها کرد.

نیازهای اساسی

گیاهان جعفری وقتی در نور آفتاب یا سایه جزئی کاشته شوند بهتر رشد می‌کنند. گیاهان در دمای بین ۷ تا ۱۶ درجه سانتی‌گراد، در یک خاک لومی خوب زهکشی شده که ازنظر مواد آلی غنی است و کمی رطوبت دارد با pH 5 تا ۸ رشد بهتری دارند. در صورت عدم بارندگی، آبیاری روزانه برای جلوگیری از خشک شدن خاک توصیه می‌شود.

مراقبت و نگهداری عمومی

به‌طورکلی مراقبت از جعفری بسیار آسان است. گیاهان را از طریق قطع شاخه‌ها جهت تولید شاخه‌های جدید، پرحاصل نگه‌دارید. ساقه‌های گل دهنده در طول اولین سال رشد را برای جلوگیری از به بذر رفتن گیاه و حفظ عطروطعم برگ حذف کنید. علف‌های هرز را باید با شخم دقیق خاک به‌گونه‌ای که ریشه جعفری آسیب نبیند از کنار گیاهان حذف کرد. لایه‌ای از مالچ که در اطراف گیاهان اعمال می‌شود می‌تواند به سرکوب علف‌های هرز کمک کند. کود ممکن است قبل از کاشت بذر در زمین اعمال شود و در طول فصل رشد، کود نیتروژن را می‌توان استفاده کرد تا گیاهان در طول فصل رشد بارور باقی بمانند. با استفاده از یک لایه مالچ کاه و کلش می‌توان جعفری را از سرمای زمستان محافظت کرد. در طول ماه‌های زمستان برگ‌های جعفری را می‌توان به‌طور مداوم برداشت کرد.

برداشت

 برخلاف اکثر سبزیجات جعفری نسبت به زمان برداشت زیاد حساس نیست. معمولاً در حدود ۷۵ روز پس از کاشت، زمانی که گیاهان به ارتفاع ۲۰ سانتی‌متر رسیده‌اند، برای برداشت آماده می‌شود. در باغچه خانه، برگ‌های جعفری را می‌توان بر طبق نیاز برداشت کرد یا جهت نگهداری طولانی‌تر می‌توان کل گیاه را برداشت و خشک کرد. معمولاً جعفری اگر کل گیاه بریده شود ۳ بار در سال برداشت می‌شود.

آفات

جعفری گیاه نیرومندی است که اغلب از آلودگی حشرات رنج نمی‌برد. پیشگیری اغلب مؤثرتر از متوسل شدن به کنترل‌های شیمیایی است. در زیر نکاتی برای کمک به شما در جلوگیری از حمله آفات به جعفری وجود دارد. جعفری یک گیاه در حال رشد بسیار قوی است و تا زمانی که سالم باشد، در برابر حملات حشرات مقاومت خواهد کرد. گیاهان سالم در خاک سالم تولید می‌شوند. کرم‌های خاکی برای سلامتی خاک بسیار حیاتی هستند زیرا با حفر تونل‌ها به تهویه خاک کمک می‌کند و مدفوع آن‌ها احتمالاً مغذی‌ترین کود آلی موجود است. برای کاهش تبخیر، گیاهان خود را در صبح آب دهید و به برگ‌ها زمان لازم برای خشک شدن بدهید تا از رشد سفیدک جلوگیری کنید.

در زیر فهرستی از آفاتی را که معمولاً باعث آسیب دیدن جعفری شده همراه با توضیحات پیشنهادی برای از بین بردن طبیعی و آلی آن‌ها مشاهده می‌کنید:

کرم‌های ارتشی Armyworms

این کاترپیلارهای سبز / قهوه‌ای مرحله لاروی گونه‌های پروانه Pseudaletia unipuncta هستند به‌طورمعمول به طول ۱-۲ اینچ هستند. این کاترپیلارها روزهای خود را در خاک در پایه گیاهان جعفری می‌گذرانند و برای تغذیه فقط در تاریکی شب بیرون می‌آیند. اگر برگ‌ها دارای سوراخ هستند یا به‌طورکلی از بین رفته‌اند، برای اثبات وجود کرم‌های ارتشی، گیاهان جعفری را با چراغ‌قوه در ساعات تاریکی بررسی کنید.

مبارزه با آن‌ها

خوشبختانه armyworm ها به خوبی توسط طبیعت کنترل می‌شود. کفشدوزک‌ها، زنبورها، عنکبوت‌ها و طیف گسترده‌ای از ارگانیسم‌های انگلی جمعیت‌های کرم ارتش را تغذیه و مدیریت می‌کنند. در تعداد کم، صدمات ناشی از این آفات حداقل است، اما در جمعیت‌های بالا نیاز به توجه و کنترل دارند. حذف دستی کرم‌ها و انداختن آن‌ها در یک سطل آب گرم در هنگام غروب یا طلوع آفتاب آسان‌ترین راه برای از بین بردن آن‌ها است.

کرم برنده Army Cutworm

معمولاً با armyworm ها اشتباه گرفته می‌شوند. Army Cutworm همچنین یکی دیگر از کاترپیلارهای سبز / قهوه‌ای هستند که روی جعفری تأثیر می‌گذارد. در مرحله لاروی کرم‌های Army Cutworm، کاترپیلارهای غیر صعودکننده‌ای هستند که بر روی نهال‌ها و شاخه‌های جوان درست در زیر سطح خاک تغذیه می‌کنند.

حذف و مبارزه با آن‌ها

Army Cutworm ها به دلیل ماهیت سکونت در خاک قابل حذف نیستند، اما حداقل یک روش وجود دارد که آن‌ها را از خوردن نهال‌های جعفری بازدارد. برای جلوگیری از صدمه در برابر Army Cutworm، می‌توان یک سد کم‌عمق (عمق ۱ اینچ) در اطراف هر گیاه قرار داد. با استفاده از چندلایه روزنامه یا ظروف پلاستیکی قدیمی می‌توان سدی غیرقابل نفوذ مناسب برای محافظت طوقه در برابر Army Cutworm ها ایجاد کرد.

کرم جعفری

این کاترپیلارها نام خود را از تمایل لاروهایشان برای پناه گرفتن به گیاهان جعفری می‌گیرند. این کاترپیلارها با نوارهای سیاه و نقاط زرد حدود ۲ اینچ طول دارند و برگ گیاهان در حال رشد را مصرف می‌کند. اگرچه کرم جعفری در مرحله کاترپیلاری خود به‌عنوان آفات محسوب می‌شوند، اما در درازمدت آن‌ها واقعاً مفید هستند. پروانه‌های بالغ نه تنها زیبا هستند، بلکه به گرده‌افشانی گل‌های باغ شما نیز کمک خواهند کرد؛ بنابراین اگر کرم جعفری پیدا کردید، چند عدد از آن‌ها را جدا کنید و اجازه دهید از چند گیاه شما تغذیه کنند و سپس چند پروانه دریافت کنید.

شته هویج

این شته خاص معمولاً به هویج خسارت میزند، اما ازآنجایی‌که جعفری ارتباط نزدیکی به هویج دارد، این حشرات کوچک از شاخ و برگ گیاهان جعفری نیز تغذیه می‌کنند. خسارت شته از طریق سوراخ کردن برگ‌ها برای تغذیه از شیره گیاهی ایجاد می‌شود. شته‌ها یک دهان شبیه سوزن را درون بافت گیاه قرار داده و شیره گیاهان را مکیده و مواد مغذی را از بین می‌برند. همچنین شته‌ها باعث انتقال ویروس نیز می‌شوند. شته‌ها در صورت زیاد بودن جمعیتشان خسارت قابل‌توجهی به گیاه وارد می‌کنند. با استفاده از محلول آب سیر خانگی به‌راحتی می‌توان شته‌ها را کنترل کرد. هر هفته یک‌بار جعفری را با محلول سیر اسپری کنید. شته‌ها به‌طورمعمول پس از یک اسپری از بین می‌روند. حشره‌کش‌های سیستمیک نیز به طور مؤثری شته‌ها را کنترل می‌کند. دیسک زدن مزرعه و از بین بردن باقیمانده محصولات زراعی دو اقدام کنترلی مهم هستند و هر دو به کاهش مهاجرت شته‌ها به محصولات همسایه کمک می‌کنند.

مگس ریشه هویج

بازهم به دلیل نزدیکی با هویج، جعفری نیز می‌تواند تحت تأثیر مگس‌های ریشه هویج قرار گیرد. مگس‌های ماده، تخم‌های خود را در خاک می‌گذارند که تخم‌ها تفریخ شده و به یک کرم بدون پا به رنگ سفید خامه‌ای به طول ۱ سانتی‌متر تبدیل می‌شوند. این کرم‌ها از ریشه‌ی جعفری تغذیه می‌کنند و به‌طورمعمول عامل اصلی کوتاهی و توقف رشد جعفری هستند. جهت مبارزه پیشنهاد می‌شود ۱ قسمت از پراکسید هیدروژن ۳۵٪ را با ۱۰ قسمت آب مخلوط کنید. روی خاک اطراف گیاهان جعفری بپاشید. پراکسید هیدروژن به عنوان یک درمان آلی ذکرشده است زیرا به سرعت در خاک تجزیه می‌شود و آب و اکسیژن تشکیل می‌دهد. تک مولکول اکسیژن منتشرشده طی واکنش باعث کشته شدن کرم‌ها در هنگام تماس با آن می‌شود. حداکثر هفته‌ای دو بار این کار را انجام دهید.

کنه‌های عنکبوتی

کنه‌های عنکبوتی موجودات کوچک مانند عنکبوت هستند که از پوست نرم برگ‌های گیاه تغذیه می‌کنند. کنه‌های عنکبوتی به‌سرعت در یک منطقه غنی از مواد غذایی تولیدمثل می‌کنند و به‌زودی به یک آفت بزرگ تبدیل می‌شوند. صدمه يك كنه عنكبوتی ناچيز است و به‌صورت يك نقطه زرد كوچك روی برگ‌ها ظاهر می‌شود. در جمعیت‌های بالای آفت، گیاهان به طرز فجیعی لکه‌دار می‌شوند. تنها محافظ واقعی در برابر کنه‌های عنکبوتی کنه‌های درنده (شکارگر) عنکبوتی هستند که می‌توانید آن‌ها را خریداری کنید. آن‌ها به‌خوبی در مورد آلودگی‌ها در گلخانه عمل می‌کنند، اما در مورد آلودگی در مزرعه چندان مناسب نیستند.

مقاله مرتبط: مبارزه با کنه تارتن دولکه ای و کنه قرمز اروپایی + معرفی سموم کنه کش

بیماری‌های جعفری

بلایت برگی آلترناریایی Alternaria leaf blight

ضایعات نکروتیک قهوه‌ای سیاه بر روی برگ‌هایی که حاشیه‌های کلروتیکی دارند، گسترش ضایعات، جمع شدگی و مرگ برگ‌ها و گلبرگ‌ها نکروز تیره در تاج و قسمت فوقانی ریشه‌ی اصلی و در نهایت مرگ گیاه چه از علائم بیماری هست. این بیماری عمدتاً با کاشت بذر آلوده گسترش می‌یابد. جهت پیشگیری فقط بذور فاقد پاتوژن بکارید. اعمال قارچ‌کش مناسب. اگر قارچ عامل بیماری در خاک باشد ۲-۴ سال تناوب محصولات به گونه‌های غیر چتری توصیه می‌شود.

بلایت برگ سرسوسپورا Cercosporidium punctum

تکه‌های کوچک و نکروتیکی روی برگ‌هایی که یک هاله کلروتیکی ایجاد می‌کنند و به لکه‌های نکروتیک قهوه‌ای برنزه تبدیل می‌شوند. ضایعات به هم می‌رسند و باعث می‌شوند برگ‌ها پژمرده و مجعد شده و در نهایت بمیرند. این بیماری را می‌توان از طریق بذر آلوده وارد کرد و در اثر باد یا پاشش آب پخش می‌شود. معمولاً علائم بیماری ابتدا در شاخ و برگ جوان‌تر مشاهده می‌شود. جهت کنترل فقط بذر بدون عامل بیماری‌زا بکارید. تناوب محصولات زراعی؛ پس از برداشت محصول زباله‌های زراعی را از مزرعه خارج و یا دفن کنید. قارچ‌کش‌های مناسب را اعمال کنید.

Rhizoctonia solani

ضایعات کوچک، آبکی بر روی تاج‌ها یا گلبرگ‌هایی که در تماس با خاک هستند. فروپاشی و خشک شدن گلبرگ؛ ضایعات باعث ایجاد ظاهری غرق‌شده و بافتی خشک و سفت می‌شوند. شرایط گرم و مرطوب و تماس تاج و گلبرگ با خاک موجب ظهور بیماری می‌شود. باقیمانده‌های محصول قبلی را نابود کرده و یا به عمق خاک شخم بزنید. از کاشت خیلی عمیق بذر جلوگیری کنید. قارچ‌کش‌های محافظ مناسب را در پایه‌های گیاه اعمال کنید. برای جلوگیری از ایجاد بیماری در خاک، تناوب محصولات زراعی را با گیاهان غیر میزبان رعایت کنید.

زنگ Puccinia spp؛ و Uromyces spp و Nyssopsora spp.

ضایعات سبز روشن بر روی برگ‌ها که بعداً کلروتیک می‌شوند، تاول‌های زرد-نارنجی در قسمت زیر برگ، خمیدگی، تورم یا تحریف ساقه و کوتاه شدن گیاهان از علائم زنگ جعفری می‌باشد. بعضی از گونه‌های بیماری فقط جعفری را آلوده می‌کنند، درحالی‌که برخی دیگر میزبان‌های جایگزین دارند که می‌توانند مخزنی برای بیماری باشند. بیماری رطوبت بالا را دوست دارد. کشت در خاک‌هایی با زهکشی مناسب برای کاهش رطوبت اطراف گیاهان و اعمال قارچ‌کش مناسب از راه‌های کنترل و مبارزه با بیماری زنگ است.

لکه برگی سپتوریا Septoria petroselini

نقاط کوچک زاویه‌دار، خاکستری قهوه‌ای با حاشیه قرمز قهوه‌ای مشخص، کلروزه و نکروزه شدن برگ‌ها از علائم قارچ می‌باشد. بیماری از طریق بذر آلوده، آب آبیاری آلوده و تجهیزات یا افرادی که بین گیاهان مرطوب حرکت می‌کنند شیوع پیدا می‌کند. جهت کنترل بیماری از بذرهای بدون پاتوژن استفاده کنید یا بذرها را قبل از کاشت با قارچ‌کش ضدعفونی کنید، تناوب زراعی را رعایت کرده و بقایای محصول را از بین ببرید یا شخم عمیق بزنید. در صورت وجود بیماری، هنگام خیس بودن شاخ و برگ از کار با گیاهان آلوده جلوگیری کنید. از قارچ‌کش‌های محافظ مناسب استفاده کنید.

خواص جعفری

تقریباً همه افراد جعفری را برای تزئین غذا استفاده کرده اند. بعضی اوقات مردم فراموش می‌کنند که خوردن آن نیز خوب است. از ریشه و برگ و حتی گاهی از دانه‌ها نیز استفاده می‌شود. این گیاه برای اهداف طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، حاوی روغن‌های اساسی، فلاونوئیدها، قند و نشاسته است. برگ‌ها سرشار از ویتامین C، آهن، ید و منیزیم هستند. جعفری یک گیاه با خواص دارویی فراوان و همچنین آنتی‌اکسیدانی، ضد درد و ضد باکتری است. در زمان‌های قدیم برای تسکین درد سنگ کلیه و مثانه از جعفری استفاده می‌شده است. در فرهنگ رومی جعفری اغلب به‌عنوان یک دئودورانت برای از بین بردن بوی بد دهان بعد از مصرف سیر استفاده می‌شده است.

جمع‌بندی

جعفری گیاهی دو یا چندساله است که به عنوان گیاه دارویی یا سبزی پرورش می‌یابد. جعفری در دمای بین ۷ تا ۱۶ درجه سانتی‌گراد، در یک خاک لومی خوب زهکشی شده که ازنظر مواد آلی غنی است رشد می‌کند. جعفری معمولاً در حدود ۷۵ روز پس از کاشت، زمانی که گیاهان به ارتفاع ۲۰ سانتی‌متر رسیده‌اند، برای برداشت آماده است.

• https://plantvillage.psu.edu/plants
• https://dengarden.com/gardening/garden-pests/
• https://www.doityourself.com/scat/insects