کود دهی و نگهداری پس از کاشت نشاء در زمین اصلی

مقدمه

در مقالات قبلی روش کاشت بذر و چگونگی تغذیه، نگهداری، کود دهی به نشاء تا زمان انتقال به زمین اصلی به‌طور کامل برای شما شرح داده شد، در این مقاله قصد داریم در ادامه مطالب پیشین به چگونگی کود دهی، سم‌پاشی و دیگر مراقبت­ های مورد نیاز گیاهان در طول دوره رشد (در زمین اصلی)، تا پایان برداشت محصول بپردازیم. اگر مقاله قبلی را مطالعه نکردید به مقاله برنامه کودی کاشت بذر تا مرحله نشاء نگاهی بیاندازید.

اگر بر اساس آموزش­ های قبلی نشاء­های مناسب تولید کرده ­اید و یا نشاء باکیفیت را از تولیدکنندگان حرفه ­ای نشاء خریداری نموده­ اید با خواندن مطالب پیش رو می­توانید به عملکرد مطلوب دست پیدا کنید.

نکته: باید توجه داشته باشید که نشاء خوب مهم‌ترین عامل در دستیابی به عملکرد مطلوب است و اگر به هر دلیلی نشاء خوبی در اختیار نداشته باشید دستیابی به محصول مناسب کار خیلی سختی خواهد بود.

آماده کردن زمین برای انتقال نشاء

قبل از انتقال نشاء ابتدا باید عوامل مشکل‌ساز برای نشاء مانند : قارچ­ ها، آفات، علف­ های هرز و… را از بین ببریم، تا نشاء بتواند مراحل اولیه را که بسیار ضعیف است پشت سر بگذارد.

1. از متالاکسیل گرانول می‌­توانید برای از بین بردن قارچ­ ها در خاک استفاده کنید.
2. با استفاده از دیازینون گرانول میتوانیدآفات خاکزی را از بین ببرید.
3. در این مرحله می‌­توانید از گوگرد پودری برای تنظیم pH خاک و همچنین از بین بردن قارچ­‌های خاکزی استفاده نمایید.
4. همچنین برای از بین بردن بذر علف­های هرز می­توانید از تری فلورالین استفاده کنید، البته درصورتی‌که بخواهید بذر را مستقیماً بکارید باید حداقل دو هفته پس از سم‌پاشی با تری فلورالین اقدام کنید و ابتدا با استفاده از بذر سبزی‌ها که رشد سریعی دارند، آزمون جوانه‌زنی انجام دهید.
5. برای تأمین مواد آلی و بهبود ساختمان خاک می­توانید به میزان ۲۰ تا ۲۵ تن در هکتار کود دامی بکار ببرید.

توجه : برای استفاده از این سم چه در کاشت نشا چه بذر با کارشناس مشاور مشورت کنید. مبارزه با آفات و بیماری­‌ها در هر کشت متفاوت از کشت دیگر بوده و برای به‌ کارگیری سموم باید با کارشناس مجرب در طول دوره کشت مشورت کنید.

مراقبت­ های ویژه از نشاء در زمان کاشت

زمانی که نشاء به زمین منتقل می­‌شود ابتدا باید به فکر استقرار مناسب گیاه و توسعه ریشه­ های آن باشیم تا گیاه علاوه بر تأمین مقدار بیشتری از نیاز خود بتواند برای شرایط نامساعد احتمالی توانایی خود را افزایش دهد. برای کود دهی به نشاء می­توانید از کودهای محرک ریشه‌زایی (مثل بیو رادیکانت، رادیفارم، آلگارین) در آبیاری اول استفاده کنید و این کار را تا انتهای دوره ۳ تا ۵ بار تکرار کنید.

همچنین می­توانید از هیومیک اسید و کودهای فسفر بالا استفاده کنید تا هم توانایی جذب مواد مغذی خاک توسط گیاه را افزایش دهید و هم نیاز گیاه به فسفر را برای گسترش ریشه ­ها تأمین کنید.

مقاوم‌سازی گیاه

برای اینکه گیاه بتواند شرایط نامطلوب محیطی (سرما، کم‌آبی، حمله آفات، باد و …) را بهتر تحمل کند باید مقاومت آن را افزایش داد. این کار با اعمال برخی فشارها بر گیاه قابل انجام است.

• کم‌آبی
• قطع برخی از ریشه ­ها (کاربرد در موارد محدود)
• کاهش دما (البته باید مراقب بود که گیاه آسیب نبیند و از این روش در موارد محدودی می‌توان استفاده کرد)

خشکی دادن به گیاه

با توجه به محدودیت همیشگی آب در کشورمان یکی از پرکاربردترین عوامل مقاوم‌ساز، کم­ آبی است که مقاومت گیاه به خشکی را افزایش می­دهد. چند روز بعد از کاشت و چند بار آبیاری (پس از اطمینان از استقرار گیاه در خاک) می‌توانید اقدام به مقاوم‌سازی گیاه کنید بر اساس نوع گیاه و شرایط محیطی باید به گیاه بین ۷ تا ۱۴ روز خشکی بدهید، این کار علاوه بر افزایش مقاومت گیاه به خشکی باعث تحریک گیاه به افزایش تولید ریشه می‌­شود.

تا چه زمانی می­توان به بوته خشکی داد؟

در زمان اعمال خشکی، گیاه در ساعات گرم روز به حالت پلاسیده (پلاسمولیز) درآمده و با خنک شدن هوا در شب دوباره به حالت اولیه خود باز می­گردد. به‌طورکلی تا زمانی که گیاه این توانایی بازگشت را داشته باشد می­توانید به آن خشکی دهید.

خاک دادن پای بوته ­ها

برخی از گیاهان مثل گوجه‌فرنگی و سیب ­زمینی با افزایش رشد ساقه خود، از پایین ساقه و نزدیک به خاک می‌توانند ریشه ­های نابجا تولید کنند. بهتر است این‌گونه بوته ­ها را در سطح خاک بخوابانید و ساقه ­های آن‌ها را با خاک بپوشانید (این کار را پس از استقرار بوته شروع و به ‌مرور زمان ۲ تا ۳ بار تکرار کنید) این کار باعث تحریک گیاه و تولید ریشه‌های بیشتر می‌­شود و این ریشه‌های اضافه شده می‌توانند کمک زیادی به افزایش جذب آب و مواد غذایی نموده و رشد گیاه را افزایش دهند.

کود دهی به نشاء در مراحل بلوغ گیاه

بعد از مرحله خشکی می­توانید با کودهای بیولوژیک (مثل تریکوران پی و پروبیو ۹۶) جذب ریشه‌ها را افزایش دهید. می­توانید این کودها را هرماه تکرار کنید و مصرف بیشتر آن‌ها اثر سوئی ندارد، البته پس از برداشت محصول باکتری­های موجود در این کودها به خاطر شرایط نامساعد از بین می­روند به همین دلیل استفاده از این کودها در اواخر دوره توصیه نمی­شود.

بعد از مرحله ۶ برگی می­توانید از کودهای کامل ۲۰-۲۰-۲۰ و همچنین کود آهن استفاده کنید.

افزایش سبزینگی و غذا سازی گیاه

منیزیم، گوگرد و کلسیم از دیگر کودهایی هستند که استفاده از آن‌ها توصیه می­شود، این کودها را ۱ تا ۳ مرتبه می­توان تکرار نمود. استفاده از کودهایی که عناصر فوق را دارند در مراحل اولیه رشد می­تواند باعث افزایش سبزینگی گیاه و درنهایت باعث افزایش توان غذاسازی گیاه شود.

نقش منیزیم و آهن در گیاه

منیزیم علاوه بر حضور در ساختمان مولکول کلروفیل، نقش ویژه‌­ای نیز در فعال‌سازی آنزیم‌های دخیل در فتوسنتز دارد.

وجود آهن در ساخت برخی از کمپلکس‌های کلروفیل در کلروپلاست ضرورت دارد و نقش آن شباهت زیادی به نقش منیزیم در گیاه دارد.

نقش کلسیم و سیلیس در گیاه

بعد از ۴ تا ۶ برگی گیاه می‌توانید تا پایان دوره هر یک الی دو هفته یک‌بار از کلسیم به‌صورت محلول‌پاشی استفاده کنید، این عمل باعث قطورتر شدن ساقه‌ها می­شود، همچنین استفاده از کلسیم در اواخر دوره باعث بهبود بافت میوه خواهد شد و در ماندگاری میوه و انبارداری آن پس از برداشت نیز تأثیرگذار خواهد بود. سیلسیم را نیز می­توانید پس از ۴ تا ۶ برگی هر دو هفته یک‌بار در اختیار گیاه قرار دهید.

کلسیم در ساخت دیواره سلولی نقش بسیار زیادی دارد. در صورت مشاهده علائم کمبود کود­های ریزمغذی در طول دوره می­توانید آن‌ها را با محلول‌پاشی در اختیار گیاه قرار دهید.

مزایای مصرف گوگرد در گیاه

از گوگرد پودری یا مایع در طول دوره استفاده کنید.

• گسترش بیماری­ها و آفات را در طول دوره کاهش می‌­دهد
• در تولید پروتئین‌­ها مؤثر است
• باعث افزایش جذب فسفر می‌­شود
• مقاومت به تنش­‌ها را افزایش می­دهد
• و …

بهترین کود برای گلدهی

پیش از آغاز گلدهی با محلول‌پاشی کودهای محرک گلدهی (مثل اکورمون) می­توانید تعداد گل­ها را افزایش دهید. پس‌ از آن این گل­ها باید به‌خوبی گرده‌افشانی شوند تا از ریزش گل­ها و تولید میوه‌های معیوب جلوگیری شود و برای این امر لازم است با کود بر مایع اقدام به محلول‌پاشی کنید.

کود دهی به گیاه برای بهبود رنگ و طعم محصول

پس از گلدهی باید از کودهای پتاس بالا (مثل ۳۶-۱۲-۱۲، سوپر گرین ۴ و…) استفاده کنید. همچنین از سولفات پتاسیم ۲ تا ۳ مرتبه استفاده کنید. پتاسیم در این مرحله برای گیاه بسیار سودمند است و باعث درشتی میوه ­ها و بهبود رنگ دهی و طعم آن‌ها خواهد شد و کمبود آن ممکن است باعث ریزش میوه‌ها شود.

تغذیه در زمان میوه دهی

زمانی که شکوفه‌ها به چغاله تبدیل شدند باید از کودهای پتاس بالا استفاده کنید که این کار تا پایان دوره ادامه داشته و حداقل باید ۲ تا ۳ بار تکرار شود، می‌توانید سولفات پتاسیم و نیترات کلسیم را به‌صورت جدا از هم چالکود کنید.

کودهایی که در مرحله میوه دهی استفاده می‌شود باید حاوی عناصری مثل پتاسیم، کلسیم، آهن، بُر و اسیدآمینه‌ها باشند، این عناصر بیشترین تأثیر را بر روی درشتی، رنگ گیری، طعم و ماندگاری میوه دارند و بقیه عناصر نقش کمی در این مرحله ایفا می ­کنند.

کودهای پیشنهادی برای زمان میوه ­دهی

در این مرحله شما می­توانید از کودهایی مانند سوپر گرین ۴، هاسکون ام ۱۰، کالفومیت و کلسی ­بور استفاده کنید ترکیب مناسبی از این کودها می‌تواند عناصر یادشده را تأمین و نتیجه نهایی کار شما را به‌طور چشمگیری بهبود ببخشد.

جمع‌بندی

عوامل زیادی بر نیاز غذایی گیاه تأثیرگذارند و شما باید با توجه به این عوامل در برنامه غذایی فوق تغییراتی را اعمال کنید.

عوامل مؤثر بر نیاز غذایی گیاه

• نوع و رقم گیاه
• دمای هوا (میانگین دمای هوا و همچنین بیشینه و کمینه آن در منطقه)
• شدت آفتاب و میزان ساعات آفتابی
• وضعیت خاک (خصوصیات فیزیکی و شیمیایی)
• کیفیت و کمیت آب و میزان pH و EC آن

به‌ عنوان مثال اگر زمین شما در منطقه‌ای باشد که ساعات آفتابی کمی دارد، چون مقدار فتوسنتز گیاه شما محدود است حتی اگر کود دهی به نشاء زیاد باشد، گیاه نمی­تواند از همه آن استفاده کند و در واقع سرمایه خود را هدر داده‌اید، همچنین اگر آب یا خاک شما شور باشد لازم است تا تغییراتی در برنامه غذایی اعمال کنید. به‌طورکلی شرایط نامناسب محیطی رشد گیاه را دچار مشکل می­‌کنند و ممکن است باعث هدررفت انرژی گیاه و تغییر در میزان مواد غذایی موردنیاز گیاه شوند. برای بررسی این عوامل می­توانید با کارشناسان کشاورزی مورد تائید سازمان نظام‌مهندسی کشاورزی مشاوره کنید.

ویرایش فنی : مهندس هوشنگ قهاری