کاشت، ‌داشت و برداشت هویج

مقدمه

هویج (Daucus carota L) Carrot از تیره‌ی Umbellifera از محصولات فصل سرد و یک گیاه دوساله است که ریشه‌ی آن خوراکی بوده و در سال دوم به گل رفته و تولید بذر می‌کند. در دمای ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد به‌خوبی رشد می‌کند.

هویج برای رشد به خاک‌های عمیق لومی شنی (جهت رشد بهتر ریشه‌ها) به اسیدیته (pH) 6 الی ۷ نیاز دارد. در ارتفاعات بالای ۱۵۰۰ متر با آبیاری مطمئن قابل‌کشت است. در ارتفاعات بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ متر می‌توان آن را در جولای تا فوریه کشت کرد.

هویج گیاهی با طعم و عطر و بافت خوب است که به‌عنوان یک گیاه محبوب و با ماندگاری طولانی در بسیاری از اقلیم‌ها قابل رشد است. هویج قادر به تحمل یخ‌زدگی است. هویج از کاشت تا برداشت محصول به ۲ تا ۴ ماه زمان نیاز دارد.

کاشت هویج

آماده‌سازی مناسب خاک برای رشد هویج بسیار مهم است. اگر ریشه‌ی هویج نتواند به‌راحتی و بدون مانع رشد کند، می‌تواند منجر به تولید محصولات بدشکل و ناقص شود که بازارپسند نیستند. جهت آماده‌سازی خاک و کشت هویج پیشنهاد می‌شود:

• خاک را به عمق ۳۰ سانتیمتر شخم بزنید و مطمئن شوید که هیچ سنگ و صخره و توده‌ی سفت خاک (کلوخ) که مانع از رشد هویج شود، وجود ندارد.
• از اصلاح خاک با مواد غنی از نیتروژن مانند کودهای دامی تازه و کودهایی با درصد بالای نیتروژن که می‌تواند باعث رشد ریشه‌های جانبی هویج می شود خودداری کنید .
• خاک‌های سنگین و رسی به‌هیچ‌عنوان برای کشت هویج توصیه نمی‌شود زیرا در این خاک‌ها ریشه قادر به توسعه و رشد نیست و همچنین ریشه‌ها بد شکل می‌شوند. همچنین پس از کاشت بذر و آبیاری یک‌لایه‌ی سنگین روی سطح این خاک‌ها تشکیل می‌شود (پوسته‌پوسته شدن سطح خاک) که جوانه‌زنی بذر را با مشکل مواجه می‌سازد.
• خاک باید سبک شنی و لومی باشد تا ریشه‌های هویج به‌راحتی در خاک رشد کنند.
• بذرها را به‌طور یکنواخت در زمین توزیع کنید تا گیاهان نزدیک به هم رشد نکنند. جهت کشت می‌توانید از یک بذرکار استفاده کنید.
• هویج به مکانی نیاز دارد که نور کامل خورشید را دریافت کند. اگرچه می‌تواند سایه‌ی جزئی را هم تحمل کند.
• رعایت تناوب کاشت در هویج برای جلوگیری از بیماری‌ها بسیار مهم است. هویج را در یک نقطه‌ی یکسان بیشتر از هر ۳ سال یک‌بار نکارید.

توصیه‌هایی جهت جوانه‌زنی بهتر بذر

• بذرها را زیاد عمیق نکارید (عمق کشت ۰.۵ سانتیمتر) فاصله بذور روی ردیف ۶ تا ۱۰ سانتیمتر و فاصله بین ردیف‌ها ۳۰ سانتیمتر در نظر گرفته شود.
• برای جلوگیری از تشکیل پوسته‌ی سخت‌روی سطح خاک (که مانع از جوانه‌زنی بذر می‌شود) بذرها را با یک لایه کمپوست ریز یا ورمی کولایت پوشش دهید.
• خاک را مرتباً مرطوب نگه‌دارید (اگر انگشت خود را در خاک فروببرید خاک باید به عمق یک‌بند انگشت مرطوب باشد نه خیس). معمولاً آبیاری قطره‌ای برای کشت هویج مناسب هست.

بذرها را ۳ تا ۵ هفته قبل از آخرین تاریخ سرمای بهاره بکارید (تاریخ یخبندان محلی را پیدا کنید).جوانه‌زنی بذور ممکن است ۲ تا ۳ هفته طول بکشد بنابراین اگر هویج‌های شما فوراً پس از کاشت ظاهر نشدند نگران نباشید و وحشت نکنید. (برای کمک به جوانه‌زنی بذرهای ریز هویج، آن‌ها را با بذرهای تربچه که سریع جوانه می‌زنند مخلوط کنید یا بذر تربچه را در بین ردیف‌های هویج بکارید). بذرهای هویج در دمای ۲۳ درجه سانتی‌گراد و رطوبت کافی در حدود یک هفته جوانه می‌زنند. برحسب دما و رطوبت محیط روزهای ظهور ۲۱-۷ روز طول می‌کشد.

مراقبت‌های پس از کاشت هویج

• چند هفته‌ی اول پس از کاشت، میزان محصول را تعیین می‌کند. هویج کاشت عمیق در یک بستر خشک را تحمل نمی‌کند؛ بنابراین کشت کم‌عمق با رطوبت مناسب برای آن بهتر است.
• جهت حفظ رطوبت، افزایش سرعت جوانه‌زنی، خنک نگه‌داشتن خاک، جلوگیری از رشد علف‌های هرز و برخورد مستقیم نور خورشید به ریشه‌ها می‌توان از مالچ استفاده کنید.
• وقتی نهال‌های هویج به طول ۲.۵ تا ۳ سانتیمتر هستند می‌توانید اقدام به تنک کردن کنید (فاصله بین هویج‌ها ۷ تا ۱۰ سانتیمتر باشد). به‌جای بیرون کشیدن هویج‌ها از خاک می‌توانید آن‌ها را از سطح خاک قطع کنید تا از آسیب رساندن به ریشه‌های حساس گیاهان باقیمانده جلوگیری کنید. تنک کردن جهت کاهش رقابت بین گیاهان و جلوگیری از باریک شدن ریشه‌ها بسیار مهم است.
• وجین علف‌های هرز تا زمانی که هویج ۵ سانتی‌متر بلندتر نشده باشد توصیه می‌شود. مراقب باشید هنگام این کار ریشه‌های هویج آسیب نبینند.
• ۵ تا ۶ هفته بعد از کاشت، با کودهای دارای نیتروژن پایین اما حاوی پتاسیم و فسفات بالا آن‌ها را کود دهی کنید. توجه کنید که نیتروژن بیش‌ازحد در خاک باعث رشد بیشتر شاخ و برگ و چنگالی شدن ریشه‌ها می‌شود. بهترین کیفیت ریشه‌ها در شرایطی است که دمای خاک ۱۵ تا ۲۱ درجه سانتی‌گراد باشد. شکل ریشه‌ی هویج در چند هفته پس از جوانه‌زنی مشخص می‌شود. وقتی گیاه جدید در خاک گسترش می‌یابد اگر با موانعی (مانند سنگ و خاک سفت و سفره‌ی آب زیرزمینی بالا) روبرو شود آسیب‌دیده و شکل و کیفیت آن تغییر می‌کند.
• آبیاری بیش‌ازحد توصیه نمی‌شود زیرا باعث ایجاد ترک خوردگی در ریشه‌ی هویج و در نتیجه باعث کاهش کیفیت و بازارپسندی و گسترش بیماری‌های ریشه‌ای می‌گردد. خاک نیز باید زهکش مناسب داشته باشد.

برداشت و انبارداری هویج

اکثر هویج‌ها در کمتر از ۳ ماه قابل‌برداشت هستند. هر زمانی که آن‌ها به سایز قابل‌استفاده برسند می‌توان آن‌ها را برداشت کرد. هویج‌های خیلی بزرگ دارای سر سبز و تیره خواهند بود. ریشه‌ها را بیش‌ازحد در زمین نگهداری نکنید زیرا باعث سختی آن‌ها می‌شود (معمولاً بهترین زمان برای برداشت اکثر ارقام هویج زمانی است که قطر آن‌ها در محل تاج حدوداً ۲.۵ تا ۳ سانتی‌متر باشد). قبل از برداشت هویج ابتدا بستر را مرطوب کرده و سپس اقدام به برداشت کنید تا ریشه‌ها راحت‌تر از خاک درآورده شوند. بهترین زمان برای برداشت هویج در اواخر روز و عصر است نه صبح زود.

ریشه‌های آسیب‌دیده را بلافاصله مصرف کنید و ریشه‌های مرغوب را انبار کنید. هویج‌های برداشت‌شده نباید بیش‌ازحد روی سطح زمین بماند زیرا باعث جلب پرندگان به سمت آن‌ها و نوک زدن و سوراخ کردن هویج‌ها می‌شود. به‌محض خارج کردن هویج از زمین برگ‌ها را قطع کنید زیرا تا زمانی که برگ‌ها روی ریشه باشند به رشد خود ادامه داده و رطوبت و تغذیه‌ی خود را از ریشه تأمین می‌کنند. جهت انبارداری هویج به رطوبت بالا و درجه حرارت پایین (۰ تا ۵ درجه سانتی‌گراد) نیاز است. پژمردگی، رشد مجدد و پوسیدگی ازجمله مشکلات موجود در انبارداری تحت شرایط نامساعد است.

عوامل مؤثر بر طعم هویج

هویج به دلیل طعم، هضم خوب و محتویات زیاد آن مانند Provitamin A با ارزش است. هر دو مطالعه اپیدمیولوژیک و تغذیه‌ای تأثیر مثبت آن بر سلامت انسان را نشان داده‌اند. طعم هویج یک ترکیب بی‌نظیر بین شیرین و تلخ است. عوامل زیادی بر تعادل بین طعم‌های مختلف موجود در هویج تأثیر می‌گذارد.

قندها و ترپنوئیدها (ترکیبات فرار که باعث طعم تلخ هویج می‌شوند) دو ماده‌ای هستند که طعم و عطر هویج را تعیین می‌کنند. طعم شیرین در مرکز و قسمت پایین (نوک ریشه) بیشتر است. طعم تلخ در قسمت فوقانی و خارجی هویج تشخیص داده‌شده است. آوندهای آبکش (گوشت بیرونی) عمدتاً شیرین اما تلخ‌تر از آوندهای چوبی (مرکز هویج) هستند. شیرینی هویج ارتباط مستقیمی با مقدار قند موجود در آن دارد. همچنین مقدار قند می‌تواند در پوشاندن طعم تلخ در هویج نقش داشته باشد. یکی از دلایل افزایش طعم تلخ در حین ذخیره‌سازی، کاهش قند است. قند موجود در هویج عمدتاً از ساکارز، گلوکز و فروکتوز تشکیل‌شده است.

طعم شیرین و تلخ موجود در هویج، به عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی وابسته است؛ بنابراین انتخاب ارقام و روش‌های کشت می‌تواند به‌شدت بر طعم آن تأثیر بگذارد. ترپن‌ها (Terpene) با طعم هویج معمولی و طعم‌های خشن مرتبط هستند. غلظت ترپن‌ها در طول رشد افزایش می‌یابد. درجه حرارت بالا در طول فصل رشد نیز باعث افزایش ترپن‌ها می‌شود. تنش و افزایش تنفس به طعم تلخ در هویج کمک می‌کند. برخی از گونه‌ها به‌طور طبیعی ازنظر ترپنوئیدها غنی هستند و همین امر باعث طعم تلخ یا صابونی هویج می‌شود. ازآنجاکه ترپنوئیدها زودتر از قندها توسعه می‌یابند، هویج‌هایی که خیلی جوان برداشت می‌شوند طعم تلخی دارند.

عوامل مؤثر بر طعم نامطلوب شامل ژنتیک، رقم، شرایط رشد، آفات و بیماری‌ها، روش نگهداری و انبارداری می‌باشد. در صورت بالغ شدن در روزهای گرم و آفتابی و شب‌های خنک، هویج دارای بهترین عطروطعم است. گیاه در روز فتوسنتز می‌کند و قندهای زیادی را در ریشه‌ها ذخیره می‌کند و سپس در شب‌های خنک هویج به‌جای آنکه قند را بسوزاند استراحت می‌کند و قند ذخیره می‌شود. ذخیره هویج در نزدیکی سیب یا میوه‌های دیگری که گاز اتیلن تولید می‌کنند باعث تشویق تولید ترپنوئیدها و تلخ شدن هویج می‌شود. هویج خام طعم بهتری از هویج پخته‌شده دارد؛ زیرا پخت‌وپز باعث شکسته شدن ترپنوئیدها می‌شود و به‌این‌ترتیب شیرینی از بین می‌رود.

عوامل تأثیرگذار بر رنگ هویج

• دماهای بالاتر و پایین‌تر از دمای اپتیمم (بالاتر از ۲۱ و پایین‌تر از ۱۵ درجه سانتی‌گراد) رنگ هویج را کاهش می‌دهد.
• هویج‌هایی که در خاک‌های شنی و خاک‌های پر از مواد آلی رشد می‌کنند، نسبت به هویج‌هایی که در خاک‌های سیلتی و سنگین رشد می‌کنند رنگ بهتری دارند.
• آبیاری زیاد باعث کاهش رنگ هویج می‌شود.
• کاهش طول روز باعث کاهش رنگ هویج می‌شود.
• رنگ در قسمت‌های قدیمی ریشه شدیدتر است. از اپیدرم به مرکز و به سمت کامبیوم و از بالا به پایین کاهش می‌یابد.
• علاوه بر موارد بالا رنگ به میزان زیادی تحت تاثیر رقم قرار دارد.

لیست رایج‌ترین مشکلات در کشت هویج

مشکل	دلیل مشکل	پیشنهاد جهت رفع مشکل
پیچش هویج‌ها به یکدیگر	رعایت نکردن فواصل کاشت و کشت نزدیک به هم	تنک کردن هنگامی‌که هویج‌ها خیلی کوچک هستند.
هویج‌ها پوسیده‌شده یا چشم‌های سفید بزرگ روی هویج	آبدهی زیاد	دفعات آبیاری را کاهش دهید. همچنین هویج‌ها آبیاری سنگین نشوند.
رشد سفیدک روی برگ‌ها	سفیدک پودری	استفاده از قارچ‌کش‌ها، اگر سطح زیان وسیع باشد استفاده از سولفور ممکن است کمک کند
ریشه‌های باریک	تراکم بالا، رقابت بالا با گیاهان دیگر یا علف‌های هرز	حذف رقیب با استفاده از تنک کردن و وجین علف‌های هرز
ریشه‌های پوسیده	قارچ روی سطح خاک و ریشه، لکه‌های قهوه‌ای و بیضوی شکل اسکلروتیا در رشد قارچ، بلایت به دلیل رشد قارچ (Sclerotium rolfsii)	از کاشت در خاک‌آلوده خودداری کنید. رعایت تناوب زراعی، نیز کمک کند.
ریشه‌هایی با تونل‌های سطحی پر از قارچ، لکه‌های سفید به‌سختی قابل‌رؤیت هستند	مگس ریشه خوار هویج که در تاج هویج تخم‌گذاری می‌کند.	از یک حشره‌کش مخصوص خاک استفاده کنید. هویج‌ها را در اسرع وقت جمع کنید. هویج‌ها را در طول زمستان در زمین نگهداری نکنید. قبل از استفاده ناحیه‌ی آسیب‌دیده را جدا کنید
ریشه‌های مویی، چنگال مانند یا بدشکل	نماتد مولد ریشه، آبیاری بیش‌ازحد، تماس ریشه با گلوله‌های کود، استفاده از کودهای حیوانی پوسیده نشده، وجود خاک سخت یا سنگ، تراکم بالا	رعایت تناوب کشت، ضدعفونی خاک با استفاده از مالچ کشی در تابستان و قبل از کشت، تنک کردن هویج در اول فصل، شخم عمیق خاک، نرم کردن خاک، کاشت در خاک‌های سبک، حذف سنگ و کلوخ‌ها
جوانه نزدن بذور هویج	پوسته‌پوسته شدن سطح خاک، دمای بالای خاک، آفات	تازمان جوانه‌زنی و ظاهر شدن نشاها دما و رطوبت یکنواخت خاک را حفظ کنید. بذرها را عمیق کشت نکنید.
گیاهان با برگ‌های زرد و مجعد، گیاهان کوتاه	وجود آفات برگ‌خوار	استفاده از حشره‌کش‌های صابونی
لکه‌های قهوه‌ای روی برگ یا ریشه	بلایت برگ	جلوگیری از کاشت در خاک‌های آلوده،
سوراخ‌های ریز روی برگ‌ها	سوسک‌های پرنده	کنترل علف‌های هرز، از روتنون یا حشره‌کش‌های صابونی استفاده کنید
برگ‌های داخلی زرد، برگ‌های بیرونی بنفش مایل به قرمز، ریشه‌های سخت و تلخ	بیماری مایکوپلاسمای زرد آستر	گیاهان آسیب‌دیده را از بین ببرید، کنترل علف‌های هرز، استفاده از حشره‌کش
سبزی زیاد بالای ریشه	ریشه‌ها در معرض آفتاب قرار دارند	ریشه‌های در معرض نور را با خاک یا مالچ بپوشانید
ریشه‌های خیلی باریک و شاخساره ی زیاد	تراکم بالای کشت، مصرف زیاد از حد کودهای نیتروژنه	تنک کردن زودهنگام، مصرف درست کودها

ارقام هویج

• امپراتور (Imperator): دارای متداول‌ترین نوع رشد برای مصرف بازار (هم تجاری و هم فرآوری)، بلند (۲۰-۲۵ سانتیمتر طول)، پوست صافی دارد و نارنجی پررنگ است.
• نانتس (Nantes): این رقم هم برای بازار تجاری و هم برای فرآوری استفاده می‌شود. ریشه‌ها به طول متوسط ۱۵ تا ۱۸ سانتیمتر و قطر متوسط ۲.۵ تا ۵ سانتیمتر. استوانه‌ای شکل. کیفیت و رنگ عالی، طعم شیرین. این رقم ریشه‌هایی تولید می‌کند که دارای قند بالاتر، ترپنوئیدهای پایین‌تر و برای ذخیره‌سازی طولانی‌مدت مناسب‌تر هستند.
• دانورس Danvers: عریض‌تر از امپراتور است و عطرو طعم قوی دارد. هم برای بازار تجاری و هم برای بازار فرآوری مورداستفاده قرار می‌گیرد. طول آن ۶ تا ۷ اینچ و مخروطی شکل است.
• Baby carrot: هویج‌های کوچک، کوتاه (۱۰-۳ سانتیمتر) و قطر کم (۸-۳ سانتیمتر)، شکل باریک و استوانه‌ای که بیشتر در کیف و بسته‌های سبزی مخلوط فرآوری شده استفاده می‌شود. در مراحل اولیه‌ی رشد برداشت می‌شوند زیرا اگر زیاد در زمین بمانند چوبی می‌شوند. این رقم بسیار گران هستند.
• پاریس مارکت: کوتاه و گرد هستند. طول تقریبی ۴ سانتیمتر. این رقم برای کشت در خاک‌های سنگین و کشت در گلدان مناسب است. سریع بالغ می‌شوند. برای رسیدن به بلوغ تقریباً ۲ تا ۳ هفته زمان نیاز دارند.
• آمستردام: این رقم بسیار باریک و زودرس است. مناسب برای برداشت های زودهنگام و شرایط خاک کمتر از حد ایده آل. حداکثر به طول ۷ تا ۸ سانتیمتر.

بیماری‌های هویج

 بیماری آلترناریا Alternaria (leaf blight)

علائم این بیماری شامل لکه‌هایی سبز یا قهوه‌ای آغشته به آب یا تاول مانند روی برگ‌ها که در صورت گسترش بیماری به رنگ قهوه‌ای تیره یا سیاه تبدیل می‌شوند. این لکه‌ها ممکن است باعث ایجاد زخم در برگ‌ها و زرد شدن آن‌ها شوند. در بعضی موارد این لکه‌ها در دمبرگ هم به وجود می‌آید. شاخ و برگ مرطوب، آب‌وهوای گرم، مه و باران باعث پیشرفت بیماری می‌شوند. قارچ عامل بیماری در خاک بر روی بقایای زراعی زنده می‌مانند؛ اما در صورت تجزیه شدن بقایای گیاهی از بین می‌روند. کنترل بیماری در شرایط گرم و مرطوب مشکل است. قارچ‌کش‌های مناسب را هنگام ظاهر شدن اولین علائم یا به‌عنوان یک اقدام محافظتی در مناطق مرطوب بکار ببرید. قبل از کاشت نیز بذرها را با قارچ‌کش یا آب گرم ضدعفونی کنید.

بیماری پوسیدگی سیاه Alternaria radiciana (black rot)

خشک شدن نهال‌ها، نکروز ریشه و تاج، سیاه شدن ریشه هویج، بلایت شاخساره، سیاه و نکروز شدن قسمت پایین گلبرگ‌ها از علائم بیماری می‌باشد. بیماری از طریق بذر آلوده پخش می‌شود و می‌تواند تا ۸ سال در خاک زنده بماند. کنترل پوسیدگی سیاه دشوار است و می‌تواند برای مدت طولانی در خاک زنده بماند. جهت پیشگیری و کنترل بیماری تناوب زراعی طولانی‌مدت، خارج کردن بقایای محصول از مزرعه یا زدن شخم عمیق، کشت واریته های مقاوم، استفاده از بذرهای ضدعفونی شده و تیمار بذرها با آب گرم قبل از کاشت توصیه می‌شود.

بیماری Cottony rot (sclerotinia rot)

ضایعات کوچک آبکی و نرم بر روی تاج و ریشه، رشد قارچ سفید کرکی در تمام بافت‌های آسیب‌دیده، با گسترش بیماری بافت نرم و پوسیدگی توسعه می‌یابد. قارچ عامل بیماری می‌تواند تا ۱۰ سال در خاک زنده بماند. احتمال ظهور بیماری در خاک‌هایی که به مدت طولانی (بیشتر از دو هفته) در حد اشباع نگه‌داشته شده بیشتر است. در مزارع هویج استفاده از آبیاری قطره‌ای ۵ تا ۸ سانتی‌متر زیر سطح خاک کنترل خوبی را فراهم می‌آورد. شخم زدن عمیق خاک، هرس شاخ و برگ‌های هویج جهت افزایش گردش هوا نیز می‌تواند برای کنترل بیماری مفید واقع شود.

پوسیدگی نرم باکتریایی (Soft rot)

این بیماری باکتریایی است که توسط Erwinia carotovora, E.chrysanthemi, p.marginalis ایجاد می‌شود. لکه‌هایی به رنگ نارنجی پررنگ و فرورفته که باعث فروپاشی و نرم شدن بافت مخصوصاً بافت‌های پارانشیمی می‌شود. باکتری‌ها از طریق زخم وارد گیاهان می‌شوند و ظهور بیماری به دوره‌ی طولانی اشباع خاک از آب نیاز دارد. جهت پیشگیری و کنترل هویج را در خاک‌های سبک و خوب زهکشی شده کشت کنید. اجازه دهید که گیاهان قبل از آبیاری خشک شوند. از زخم شدن گیاهان در هنگام برداشت جهت جلوگیری از پیشرفت بیماری جلوگیری کنید. همه تجهیزات را به‌طور مرتب ضدعفونی کنید.

سفیدک داخلی

علائم بیماری شامل لکه‌های زرد در سطح بالایی برگ‌ها، رشد کرکی سفید در قسمت زیرین برگ‌ها، در صورت پیشرفت بیماری، لکه‌ها تیره‌تر می‌شوند. سفیدک داخلی بر برگ‌های جوان و براق اثر می‌گذارد. ظهور و گسترش بیماری در صورت مرطوب ماندن طولانی‌مدت برگ‌ها دیده می‌شود. جهت پیشگیری و کنترل بیماری از بذر فاقد پاتوژن و ضدعفونی شده استفاده کنید. همچنین گیاهان را با تراکم مناسب کشت کرده (تراکم بالا بیماری را تشدید می‌کند) و تناوب زراعی با محصولاتی غیر از تیره‌ی چتریان را رعایت کنید.

سفیدک پودری

رشد پودر سفید روی برگ‌ها، ساقه و گل‌ها، کلروتیک شدن برگ‌ها و همچنین در آلودگی‌های شدید تغیر شکل برگ‌ها مشاهده می‌شود. قارچ می‌تواند مسافت‌های طولانی را در هوا طی کند. ظهور بیماری با رطوبت بالا و درجه حرارت متوسط تشدید می‌شود. عفونت در مناطق سایه شدیدتر است. جهت کنترل و پیشگیری از ارقام مقاوم به سفیدک استفاده کنید. استفاده از قارچ‌کش‌های حفاظتی، پرهیز از کود دهی زیاد، استفاده از گوگرد در اوایل فصل و ابتدای بیماری توصیه می‌شود.

بوته میری (Damping off)

علائم بیماری عبارت‌اند از دانه‌های نرم و پوسیده‌ای که جوانه‌زنی نمی‌کنند، مرگ سریع گیاه چه قبل از بیرون آمدن از خاک، نشاهایی که از خاک بیرون می‌آیند به رنگ قرمز یا زرد مایل به قرمز هستند. بوته میری می‌تواند تحت شرایطی که باعث کند شدن جوانه‌زنی بذرها می‌شود به وجود آید. قارچ‌ها با آب، خاک یا تجهیزات آلوده پخش می‌شوند. جهت پیشگیری و کنترل بیماری از کاشت هویج در خاک‌های سنگین و فاقد زهکشی مناسب خودداری کنید. استفاده از بذرهایی با قوه نامیه و سرعت جوانه‌زنی بالا، همچنین قبل از کشت بذرها را با قارچ‌کش ضدعفونی کنید.

• 

• 

• 

آفات هویج

شته

حشرات کوچک به رنگ سبز یا زرد با بدن نرم که در زیر برگ و ساقه‌ی گیاه دیده می‌شوند. اگر آلودگی با شته سنگین باشد ممکن است باعث ایجاد لکه‌های نکروز و تغییر شکل و زرد شدن برگ‌ها شود. شته‌ها ماده‌ی شیرین و چسبناکی به نام عسلک ترشح می‌کنند که رشد کپک روی گیاهان را تشویق می‌کند.

اگر فقط چند گیاه آلوده باشد می‌توان گیاهان آلوده را حذف کرد. در صورت زیاد بودن تعداد گیاهان آلوده می‌توانید از مالچ‌های بازتاباننده ی نور مانند پلاستیک نقره‌ای استفاده کنید زیرا باعث می‌شود شته‌ها از تغذیه بازدارنده شوند. همچنین آبشویی با فشار بالا باعث شسته شدن شته‌ها از روی برگ‌ها می‌شود. در صورت آلودگی‌های زیاد از حشره‌کش‌ها مانند روغن Neem استفاده کنید.

مگس هویج (Carrot rust fly)

حشره‌ی بالغ یک مگس کوچک و تیره‌رنگ است. لاروها حدوداً ۱ سانتیمتر هستند و در ریشه‌ی هویج حفره و زخم ایجاد می‌کنند و حفره‌ها با یک قارچ رنگی زنگ مانند پر شده‌اند. مگس هویج به مزارع نخودفرنگی، کرفس و محصولات مشابه حمله می‌کند. قبل از اینکه حشرات بالغ تخم‌گذاری کنند می‌توان از پوشش‌های سطحی روی هویج استفاده کرد. همچنین در طول زمستان هیچ هویجی را در مزرعه باقی نگذارید.

شپشک هویج (Carrot weevil)

حشره بالغ به رنگ قهوه‌ای تیره، لاروها سی شکل و سفید مایل به صورتی هستند و دارای یک سر قهوه‌ای زرد هستند. حشره بالغ در بقایای محصولات که در مزرعه باقی می‌مانند زمستان گذرانی می‌کند. لاروها حدود ۲ هفته قبل از مرحله‌ی شفیرگی در خاک تغذیه می‌کنند. این حشره شیارهای تیره نامنظم با الگوی زیگزاگ روی ریشه ایجاد می‌کند و ممکن است باعث زرد شدن برگ‌ها شود. این آفت در سال چندین نسل دارد. جهت کنترل و جلوگیری از آسیب محصول توسط این حشرات، بقایای زائد محصولات زراعی را از مزرعه حذف کنید. تناوب زراعی را رعایت کنید تا جمعیت حشره در خاک کاهش یابد.

سوسک هویج Flea beetle

حشرات به رنگ سیاه یا قهوه‌ای تیره، براق که در سال ۲ یا ۳ نسل دارند و روی علف‌های هرز زمستان گذرانی می‌کنند. گیاهان جوان نسبت به گیاهان مسن حساسیت بیشتری به این آفت دارند. این آفت باعث ایجاد سوراخ یا حفره‌های کوچک روی برگ‌ها می‌شود که به برگ‌ها ظاهری برجسته می‌دهد. استفاده از یک ‌لایه ضخیم مالچ ممکن است از رسیدن حشرات به سطح خاک و خسارت زدن به گیاه جلوگیری کند. استفاده از حشره‌کش‌ها مانند Neem جهت مبارزه با این آفت توصیه می‌شود.

نماتد

نماتدها میکروسکوپی هستند و با چشم غیرمسلح قابل‌مشاهده نیستند. نماتد مولد گره در هویج باعث ایجاد ریشه‌های تغییر شکل یافته، چنگال مانند، ریشه‌های مویی زیاد و کاهش عملکرد می‌شود. نماتدهای ریشه به هویج بسیار آسیب می‌زنند.

ترک کاشت در زمین دارای نماتد، ضدعفونی کردن خاک با نور خورشید به مدت ۴ تا ۶ هفته به‌طور موقت جمعیت نماتد را کاهش می‌دهد. نحوه ضدعفونی کردن خاک را در مقاله روش های مبارزه و از بین بردن نماتد بصورت کامل شرح داده‌ایم.

انواع هویج‌های اصلاح‌شده به‌تازگی در حال گسترش هستند که در برابر نماتدها مقاوم هستند.

• 

• 

ارزش تغذیه‌ای و خواص هویج

هویج سرشار از ویتامین‌ها (A,B1,B2,B6,E,C) و مواد معدنی (آهن، روی، کلسیم، پتاسیم، فسفر، سدیم، منیزیوم، منگنز) است. طی ۵ ماه اول ذخیره‌سازی، درواقع میزان ویتامین A در هویج افزایش می‌یابد. در صورت محافظت از نور و گرما مواد مغذی برای ۲ تا ۳ ماه حفظ می‌شود. ازآنجاکه هویج سرشار از بتاکاروتن است بخارپز کردن آن باعث می‌شود که این ماده‌ی مغذی به‌آسانی در دسترس بدن قرار گیرد زیرا گرما باعث شکستن دیواره‌های سلولی سفت و محکم که مواد غذایی را می‌پوشاند می‌شود.

هویج ضد درد، سرشار از عناصر قلیایی است که خون را تصفیه می‌کند و به حفظ تعادل اسیدی و قلیایی بدن کمک می‌کند. همچنین هویج به حفظ بینایی خوب کمک می‌کند. آب هویج دارای خواص مفیدی برای کبد است. جویدن یک هویج بلافاصله پس از غذا همه‌ی میکروب‌های مضر موجود در دهان را از بین می‌برد، دندان‌ها را تمیز می‌کند، ذرات مواد غذایی موجود در شکاف‌ها را از بین می‌برد و از خونریزی لثه‌ها و پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری می‌کند. مصرف زیاد هویج باعث زرد شدن پوست می‌شود که این پدیده کاروتنومی نامیده می‌شود و ناشی از کاروتن موجود در هویج است که اغلب در کودکان خردسال دیده می‌شود و اصلاً خطرناک نیست.

جمع بندی

هویج از محصولات فصل خنک می‌باشد و در خاک‌های سبک شنی با اسیدیته ی خنثی به‌خوبی رشد می‌کند. جهت رشد بهینه به آفتاب کامل احتیاج دارد. از مصرف کود حیوانی تازه و پوسیده نشده و کودهای حاوی نیتروژن بالا در هویج خودداری کنید، زیرا باعث گسترش رشد رویشی و نازک و مویی شدن ریشه‌ها و طغیان برخی از بیماری‌ها می‌شوند. هویج بعد از حدود ۲ تا ۳ ماه که ریشه‌ها به قطر ۲ تا ۳ سانتیمتر رسیدند آماده‌ی برداشت می‌باشد. هویج خواص فراوانی دارد و حاوی ویتامین‌ها و املاح معدنی زیادی است. ریشه‌ی آن به‌عنوان یک سبزی خورده می‌شود و می‌توان آن را به‌صورت تازه یا پخته مصرف کرد. آب هویج به‌عنوان نوشیدنی مصرف می‌شود. از برگ‌های این گیاه نیز می‌توان به‌عنوان خوراک دام استفاده کرد.

منابع:

1. https://plantvillage.psu.edu/topics/carrot/infos
2. https://www.almanac.com/plant/carrots
3. https://en.wikipedia.org/wiki/Carrot
4. فیتوپاتولوژی و بیماری های مهم گیاهی ایران / تالیف ابراهیم بهداد / ناشر عطر عترت / چاپ بهار ۱۳۸۵